بخشی از مقاله
عنوان سازمان بين المللي با هدف تخفيف آلام انساني و حفظ و پيشرفت بهداشت عمومي، بر طبق موافقتنامه ژنو در سال 1864 ميلادي و خاصه درنتيجه مساعي شخصي به نام ژن هنري دونان (Jean Henry Dunant ، 1910 ـ 1828) سوئيسي، پس از تشكيل صليب سرخ ناميده شد. در سال 1862 دونان كتاب "خاطره اي از سولفرينو Solferino " را شرح داد و خواستار تشكيل جمعيتهاي امدادي داوطلب براي تسكين آلام اين گونه آسيب ديدگان از جنگ شد.
وي پيشنهاد كرد كه خدمت به رنجوران و زخمي هاي نظامي، فعاليتي بي طرف محسوب شود و "انجمن ژنوي امور عام المنفعه" با علاقه وافر از پيشنهاد وي استقبال كرد و در نتيجه، يك كنفرانس بين المللي با شركت نمايندگان 16 كشور در ژنو تشكيل شد و موافقتنامه 1864 ميلادي براي بهبود وضع مجروحان و رنجوران نظامي ميدان جنگ تدوين شد و به امضاي نمايندگان دوازده دولت از كشورهاي شركت كننده رسيد و در آن بي طرف شمردن متصديان خدمات پزشكي نيروهاي مسلح، رفتار انساني با زخمي ها و بي طرفي غير نظامياني كه داوطلبانه به كمك مجروحان جنگ مي شتابند و نيز علامتي بين المللي به منظور مشخص ساختن اعضا و وسايلي كه در اين راه به كار مي روند پيش بيني شده بود. به افتخار مليت دونان، صليبي سرخ بر زمينه اي سفيد به تقليد از پرچم سوئيس به عنوان نماد و علامت آن انتخاب شد.
در سال 1963 ميلادي، در 88 كشور جهان جمعيتهاي ملي صليب سرخ پديد آمد و همچنين دو گروه بين المللي ديگر نيز مركزشان در ژنو داير بود، يكي كميته بين المللي صليب سرخ تأسيس 1863 ميلادي مركب از 25 تن از بزرگان سوئيس كه هنگام جنگ به عنوان ميانجي هاي بي طرف خدمت مي كردند و ديگري اتحاديه جميعتهاي صليب سرخ تأسيس 1919 ميلادي، كه هدفش كمكهاي متقابل و همكاري و توسعه فعاليتهاي مربوطه خاصه در زمان صلح بود. فعاليت صليب سرخ بين المللي از پايان جنگ جهاني دوم توسعه فراواني يافت
هلال احمر
در كشورهاي اسلامي به جاي صليب سرخ هلال احمر به عنوان نماد سازمان به كار گرفته شد و پيشينه آن به آنجا برمی گردد که در سال 1876 دولت عثماني بجاي استفاده از نشان صليب سرخ از معكوس رنگهاي پرچم خود يعني هلال احمر در زمينه سفيد براي جمعيت ملي خود استفاده كرد كه بعدها بسياري از كشورهاي اسلامي آن را بعنوان نشان جمعيت ملي خود بكار بردند.
جايگاه جمعيت هلال احمر از نظر عرف بين‌المللي نيز بسيار حائز اهميت است. در حال حاضر صليب سرخ و هلال احمر بين‌المللي بزرگترين شبكه بشردوستانه غيرسياسي و امدادرساني جهاني را تشكيل مي‌دهد. امروزه در سطح بين‌المللي يكي از معيارهاي سنجش ميزان فعاليتهاي بشردوستانه و غيرسياسي در هر كشور وضعيت جمعيت ملي صليب سرخ و يا هلال احمر و عدم وابستگي و غيرسياسي بودن آن است.
كميته بين المللي صليب سرخ (ICRC )، كه مقر آن در ژنو ( سوئيس) قرار دارد، سازماني است بيطرف، بيغرض و مستقل كه وظيفه منحصراً بشردوستانه آن عبارت است: حفاظت از زندگي و كرامت قربانيان جنگ و نيز خشونت داخلي، و ياري رساني به آنها. فعاليت هاي كميته بين المللي بر پايه مقررات حقوق بشردوستانه استوار است و در موارد سياسي، ديني و عقيدتي بيطرف است.
و اما دولت ايران در سال 1301 جمعيت ملي خود را تأسيس نمود ولي بجاي استفاده از نشان صليب سرخ و يا هلال احمر علامت شير و خورشيد سرخ را بعنوان نشان جمعيت خود انتخاب كرد. با تلاشها و پيگيري متمادي دولت و جمعيت ايران سرانجام علامت شير و خورشيد در كنفرانس ژنو در سال 1929 بعنوان نشان سوم مورد حمايت بين‌المللي، به تصويب رسيد. از آن پس سه نشان صليب سرخ، هلال احمر و شير و خورشيد سرخ بعنوان نشانه اي رسمي بين‌المللي شناخته شده و نهايتاً در متن كنوانسيون‌هاي چهارگانه ژنو مصوب 1949 بعنوان نشانه اي سه گانه بين‌المللي كه تحت حمايت حقوق بين‌الملل بشردوستانه قرار دارد به تصويب رسيدند.
پس از پيروزي انقلاب اسلامي و در سال 1359 دولت ايران با ارسال نامه‌اي به دولت سوئيس بعنوان امين و نگاهدارنده قراردادهاي چهارگانه ژنو اعلام نمود كه استفاده از شير و خورشيد سرخ را به تعليق درآورده و بجاي آن از نشان هلال احمر استفاده خواهد نمود. از آن پس جمعيت شير و خورشيد سرخ ايران به جمعيت هلال احمر جمهوري اسلامي ايران تغيير نام داد.
نهضت بين المللي صليب سرخ و هلال احمر
نهضت بين المللي صليب سرخ و هلال احمر از بخش هاي زير تشكيل شده است:
• كميته بين المللي صليب سرخ (ICRC )
• فدراسيون بين المللي جمعيت هاي صليب سرخ و هلال احمر ،
• و 178 جمعيت صليب سرخ و هلال احمر عضو نهضت در سراسر جهان
كميته بين المللي صليب سرخ (ICRC) سازماني است بيطرف ، بيغرض و مستقل كه وظيفه منحصراً بشردوستانه آن عبارت است از حفاظت از زندگي و كرامت قربانيان جنگ و نيز خشونت داخلي، و ياريرساني به آنها. كميته بين المللي ، كار هدايت و هماهنگسازي فعاليت هاي امدادي نهضت را در مواقع منازعات به عهده دارد. وانگهي ، تلاش مي ورزد با ترويج و تقويت حقوق بين الملل بشردوستانه و اصول بشردوستانه جهاني ، از بروز آلام انساني جلوگيري كند. كميته كه در 1863 تأسيس شده است، منشاء نهضت بين المللي صليب سرخ و هلال احمر است.
فدراسيون بين المللي جمعيت هاي صليب سرخ و هلال احمر بر پايه اصول نهضت بين المللي صليب سرخ و هلال احمر فعاليت مي نمايد تا انگيزه بخش ، تسهيل كننده و ترويج گر آن باشد كه فعاليت هايي كه توسط جمعيت هاي ملي عضو آن انجام مي شوند ، وضعيت آسيب پذير ترين مردم را ارتقاء بخشند. فدراسيون كه در سال 1919 تأسيس شده است كار هدايت و هماهنگسازي ياري هاي جهاني نهضت به قربانيان سوانح طبيي و تكنولوژيك، به پناهندگان، و نيز در موقعيت هاي اضطراري بهداشتي، را به عهده دارد. در صحنه بين المللي ، فدراسيون ، نماينده رسمي جمعيت هاي خود مي باشد. اين سازمان هماهنگي ميان جمعيت هاي ملي را ترويج مي دهد و تلاش مي كند تا توان آنها را در اجراي برنامه هاي كارآمد آمادگي سوانح ، بهداشتي و اجتماعي تقويت نمايد.
جمعيت هاي ملي صليب سرخ و هلال احمر مظهر فعاليت و اصول نهضت بين المللي صليب سرخ و هلال احمر در 178 كشوراند. جمعيتهاي ملي به عنوان معين مقامات دولتي كشورهاي خود در زمينه بشردوستانه هستند و طيفي از خدمات را شامل برنامه هاي امداد اضطراري ، بهداشتي و اجتماعي ، جمعيت هاي ملي به مردم غير نظامي آسيب ديده ياريرساني مي كنند و ، هر جا كه اقتضاء نمايد، از خدمات پزشكي نيروهاي مسلح حمايت به عمل مي آورند.
كميته بين المللي صليب سرخ ، فدراسيون و جمعيت هاي ملي ، اركاني مسقل اند . هر يك از آنها داراي موقعيت هاي انفرادي خويش است و هيچ اختياري بر يكديگر اعمال نمي كنند. سپس درباره بخش هيا نهضت ، آگاهي بيشتري به دست خواهيم داد.
اركان قانوني نهضت
نهضت داراي سه ركن قانوني است كه چهارچوبه هاي عمده تفكر و كار آنرا تعيين مي كنند و يوندهاي حياتي را براي يگانگي اجزاء آن فراهم مي سازند. اركان قانوني نهضت عبارتند از:
كنفرانس بين المللي صليب سرخ و هلال احمر؛
شوراي نمايندگان نهضت بين المللي صليب سرخ و هلال احمر؛
كميسيون دائمي صليب سرخ و هلال احمر.
كنفرانس بين المللي
كنفرانس بين المللي عاليترين ركن اصميم گيري نهضت است و مجمعي است براي بحث درباره امور مورد علاقه مشترك دولت ها و نهضت.
كنفرانس بين المللي صليب سرخ و هلال احمر ، هيات هاي نمايندگي زير را از درون نهضت و نيز از دول امضاء كننده قراردادهاي ژنو گردهم مي آورد تا در محيطي غير سياسي درباره اقدامات عرصه بشردوستانه بحث و تصميم گيري نمايند:
جمعيت هاي ملي ( در حال حاضر : 178 جمعيت ملي )؛
كميته بين المللي صليب سرخ؛
فدراسيون بين المللي، و
دول امضاء كننده قراردادهاي ژنو( در حال حاضر: 188 كشور).
هريك از هيات هاي نمايندگي تنها داراي يك راي هستند. افزون بر اين ، نمايندگان بيش از 60 سازمان دولتي ، غير دولتي ، منطقه اي يا تخصصي نيز در كنفرانس بين المللي به عنوان ناظر شركت مي جويند اما حق راي ندارند.
اقدامات عمده حقوق بشردوستانه كه در كنفرانس ها مورد بحث و تصميم گيري قرار مي گيرند عبارتند از:
توسعه حقوق بين الملل بشردوستانه؛
اجراي عملي هنجارها و معيارهاي آن تا تضمين گردد مورد احترام مي باشند؛
تقويت همكاري ميان صليب سرخ / هلال احمر و دولت ها در عرصه بشردوستانه؛
هماهنگسازي ياري بشردوستانه بين المللي؛
ياري به پناهندگان و آوارگان؛
كنفرانس ، علي الاصول ، هر چهار سال يك بار برگزار مي شود اما از آنجا كه هدف آن فراهم ساختن جايگاهي براي گفتگوي ميان نهضت و دولت ها مي باشد ، گهگاه ، روايدهاي سياسي موجب تعويق يا عدم برگزاري آن مي شوند.
شوراي نمايندگان
شوراي نمايندگان ، هيات نمايندگي به شرح زير را گرد هم مي آورد:
جمعیت های ملی
كميته بين المللي صليب سرخ ؛ و
فدراسيون بين المللي.
شوراي نمايندگان ، اجلاس اجراء خود نهضت است، و از اين رو دولت ها در آن حضور ندارند. شورا در مناسبت هاي برگزاري هر كنفرانس بين المللي ، علي الاصول ، در مناسبت هاي برگزاري هر مجمع عمومي فدراسيون . تشكيل جلسه مي دهد.
وظايف شوراي نمايندگان به شرح زير است:
تصويب دستور كار موقت بين المللي؛
پيشنهاد نام نامزدهاي احراز مقام هاي كنفرانس بين المللي ( رئيس و نواب رئيس كنفرانس و كميسيون ها و گزارشگران كميسيون ها.)
كميسيون دائمي
كميسيون دائمي مركب از نه عضو به شرح زير است:
پنج عضو به انتخاب كنفرانس بين المللي صليب سرخ و هلال احمر؛
دو عضو از كميته بين المللي صليب سرخ ، كه يكي از آنها رئيس كميته خواهد بود؛
دو عضو از فدراسيون بين المللي ، كه يكي از آنها رئيس فدراسيون خواهد بود.
كميسيون دائمي ،“ امين” كنفرانس بين المللي است و مسئوليت آماده سازي آن را به عهده دارد. عمده وظايف آن به شرح زير است:
ترويج هماهنگي در كار نهضت و هماهنگ سازي بخش هاي نهضت؛
ترغيب و پيشبرد اجراي قطنامه هاي كنفرانس؛
بررسي موضوعات مربوط به كل نهضت؛
انجام ترتيبات لازم جهت برگزاري شوراي نمايندگان؛
در صورت تصميم نهائي كنفرانس، كميسيون دائمي، در فواصل زماني كنفرانس ها ، مسئول رفع اختلاف آراء در زمينه تفسير و مصداق پذيري اساسنامه و آيين نامه هاي نهضت ، و همچنين مسائلي است كه كميته بين المللي صليب سرخ يا فدراسيون در مورد اختلافاتي كه با هم دارند به آن ارجاع مي نمايند.
كميسيون دائمي، رئيس خود را راساً بر مي گزيند، و دستكم سالي سه بار تشكيل جلسه مي دهد.
علامت هاي نهضت
در قرارداد 1864 ژنو تنها علامت صليب سرخ ذكر شده است، كه وارونه پرچم كشور سوئيس است. جمعيت امداد به زخميان كشور عثماني ، در جريان جنگ اين كشور با كشور روسيه در سال 1876 براي نخستين بار علامت هلال احمر را به كار برد، و از آن پس شماري از جمعيت هاي كشورهاي اسلامي همين علامت را به جاي صليب سرخ برگزيدند كه در قراردادهاي 1949 ژنو پروتكل هاي الحاقي 1977 به رسميت شناخته شده است. علامت ديگري نيز به صورت شيرو خورشيد سرخ صرفاً جهت جمعيت شيرو خورشيد سرخ ايران به تصويب رسيده بود كه دولت جمهوري اسلامي ايران در سال 1980 كاربرد آن را به حال تعليق در آورد و از علامت هلال احمر استفاده نمود.
علامت هاي صليب سرخ و هلال احمر را مي توان هم به عنوان علامت هاي حفاظتي به كاربرد و هم به عنوان علامت هاي نشانگر. كاربرد حفاظتي علامت بدين معنا است كه نشاني از براي كارمندان پزشكي و ديني و نيز وسائل پزشكي باشد كه بايد در جريان منازعه مسلحانه مورد احترام و حفاظت قرار گيرند. هر گون سوء استفاده از علامت حفاظتي ( مثلاً، حمل و نقل نظاميان توسط آمبولانس) ، افزون بر آنكه نقض حقوق بين الملل بشردوستانه به شمار مي آيد به ارزش حفاظتي علامت ها نيز آسيب مي رساند. كاربرد نشانگرانه علامت صرفاً بدين منظور است كه اشخاص يا اشيائي كه با نهضت مرتبط هستند مشخص شوند و ازين رو آنها را مي توان در زمان صلح نيز به كار برد. بهرگونه ، كاربرد علامت هاي نهضت بايد برابر مقررات ملي، مقررات نهضت درباره كاربرد علامت صليب سرخ / هلال احمر توسط جمعيت هاي ملي، و نيز اساسنامه هاي خود جمعيت هاي ملي باشد.
مساله علامت
برابر مقررات كنوني، دولت ها مي توانند تنها يكي از دو علامت صليب سرخ يا هلال احمر را براي حفاظت از خدمات پزشكي خود در منازعات مسلحانه به كار برند. جمعيت هاي ملي نيز مي توانند يكي از اين دو علامت ، يكي از 10 شرط شناسائي رسمي جمعيت هاي ملي توسط كميته بين المللي صليب سرخ و آنگاه عضويت آنها در فدراسيون بين المللي است.
در دهه هاي اخير دو مساله در كاربرد علامت بروز كرده است. نخست آنكه علامات دربردارنده مفاهيم مذهبي تلقي شده اند، و از اينرو در مواردي به ماهيت بيطرفانه آنها خدشه وارد شده و جان شماري از انسان ها را به خطر افكنده است. ديگر آنكه شماري از دولت ها و جمعيت هاي آنها در مورد كاربرد تنها يكي از ايندو، يا هر دوي آنها مشكلاتي دارند.
براي حل اين مشكل ، گروه كاري مشتركي از دولتها و صليب سرخ در سال 2000 با پذيرش يك علامت سوم موافقت كرده است. اين علامت الحاقي را مي توان در منازعات مسلحانه به عنوان علامت حفاظتي به كار برد، و جمعيت ملي نيز مي تواند از آن ، با افزودن يك علامت محلي ، به عنوان يك علامت نشانگر استفاده نمايد. بر اين اساس پروتكلي تهيه شده است كه بايد به تصويب كنفرانس ديپلماتيك كه دولت ها در آن عضويت دارند برسد.
استراتژي عمومي نهضت
استراتژي نهضت در سال 2001 به تصويب رسيد. هدف آن ، تقويت توانائي نهضت است براي آنكه با اقدام كارآمد بشردوستانه به مردم آسيب پذير بپردازد. استراتژي،شرحي كلي از اهداف و نتايج مورد انتظار بدست مي دهد در اين باره كه چگون كميته بين المللي صليب سرخ ، فدراسيون ، و جمعيت هاي ملي در سراسر جهان مي توانند با همكاري يكديگر كار كنند.
جمعيت هاي ملي
براي آنكه جمعيت هاي ملي رسماً به عنوان عضو نهضت بين المللي صليب سرخ و هلال احمر پذيرفته شوند، بايد شرائطي را دارا باشند. از جمله ، در قلمرو كشور امضاء كننده قراردادهاي ژنو تشكيل شده باشند، به شيوه بايسته از سوي حكومت قانوني كشور خود بر پايه قراردادهاي ژنو به رسميت شناخته شده باشند، و در فعاليت هايي كه انجام مي دهند اصول حقوق بين الملل بشردوستانه را كه در قراردادهاي مزبور مشخص گرديده است رهنمود خود ساخته باشند
تاريخچه سازمان جوانان و خانه هاي جوانان جمعيت هلال احمر
جمعيت شير و خورشيد سرخ ايران براساس قراردادهاي مصوب دولت شاهنشاهي ايران، اجراي وظايفي را كه در سطح ملي و بين المللي به جمعيت هاي صليب سرخ و هلال احمر محول بود، بر عهده داشت. بطور كلي هدف و مرام جمعيت، انجام خدمات نيكوكارانه و درمان بيماران و كمك به آسيب ديدگان و استفاده از نيروي داوطلبان و آماده ساختن نسل جوان براي قبول مسئوليت در خدمات خيريه و امدادي و درماني بود كه در مادّه 8 مرامنامه جمعيت بدان اشاره شده بود. اساسنامه اوليه جمعيت شير و خورشيد سرخ ايران، مصوب 26 ارديبهشت 1327 داراي 11 بخش و91 مادّه بود كه بند دال مادّه 7 بخش نهم آن، به جوانان اختصاص يافته بود. البته به دليل گسترش دامنه فعاليت هاي جمعيت در امور امدادي و درماني و خدمات مربوط به جوانان و داوطلبان، اساسنامه اوليه سرانجام در بيست و هفتم شهريور ماه 1353 تجديدنظر شد. "سازمان جوانان" قالب اصلي خدمات مربوط به جوانان در جمعيت محسوب مي شد ولي در سال 1345 به منظور ايجاد تسهيلات رفاهي جهت پوشش اوقات فراغت نوجوانان و جوانان در محيط سالم، جمعيت شير و خورشيد سرخ ايران، اقدام به تأسيس تشكيلاتي مكمل تحت عنوان "خانه هاي جوانان" نمود. ذيلاً تشكل هاي مذكور براساس اسناد و مدارك موجود معرفي مي شوند:
1- سازمان جوانان شير و خورشيد سرخ ايران
الف ـ تاريخچه تأسيس
در سال 1326 شمسي، وزارت فرهنگ مأموريت يافت كه با همكاري جمعيت شير و خورشيد سرخ ايران نسبت به تهيه اساسنامه "سازمان جوانان" اقدام و پس از تصويب هيأت مركزي كل و امضاي شاه به مرحله اجرا بگذارد. بر اين اساس اولين اساسنامه سازمان جوانان در چهاردهم آبان 1326 به امضاء رسيد و براي اجرا به وزارت فرهنگ وقت و جمعيت شير و خورشيد سرخ ايران ابلاغ گرديد. به دليل گسترش وظايف سازمان در سطح جوانان دانشگاهي و گروه هاي امدادي داوطلب، اسناسنامه سازمان در سال هاي 1345و 1346 و 1351 مورد تجديد نظر قرار گرفت.
ب ـ اهداف سازمان جوانان
تقويت روحيه ميهن دوستي در نوجوانان
بالابردن سطح بهداشت فردي و اجتماعي
خدمت به همنوعان
ايجاد و توسعه دوستي و تفاهم بين المللي
پرورش و قوام شخصيت فردي و ايجاد حس تعاون و همكاري با جوانان
ج ـ اركان سازمان جوانان
شوراي عالي سازمان
رئيس شوراي عالي سازمان(وزير آموزش و پرورش)
مسئول سازمان جوانان(قائم مقام وزير آموزش و پرورش و قائم مقام مدير عامل جمعيت شير و خورشيد سرخ)
حوزه معاونت فني
حوزه معاونت اداري ـ مالي
سرپرستي خانه‌هاي جوانان
شرح وظايف سازمان
سازمان جوانان به منظور نيل به اهداف انساني خود كوشش مي‌نمايد از طريق واحدهاي تابعه و همچنين خانه‌هاي شير و خورشيد سرخ، دانشآموزان و نوجوانان را به صفات عالي انساني شير و خورشيد سرخ، صليب سرخ و هلال احمر آشنا ساخته و از طريق شركت دادن آنان در كلاسهاي آموزشي، كمك هاي نخستين و امداد و فراهم ساختن فرصت هاي مناسب جهت شكوفا نمودن استعدادهاي مختلف آنها از طريق شركت در فعاليت هاي پرورشي و تأمين امكانات لازم براي پوشش اوقات فراغت آنان و بالاخره ترغيب و تشويق جوانان به قبول عضويت در سازمان جوانان شير و خورشيد سرخ، آنها را افرادي فعال و فداكار براي خدمت به جامعه ايراني پرورش دهد تا اين جوانان در راه خدمت به شاه! و حفظ استقلال اين مرز و بوم و رسانيدن ايران به تمدن بزرگ، آماده فداكاري و جانفشاني گردند.
تشكيلات سازمان
1ـ شوراي عالي سازمان جوانان
شوراي عالي سازمان، داراي هفت تن عضو است كه از سوي رياست سازمان جوانان به عضويت شوراي عالي جوانان منصوب مي‌گردند؛ اين اعضا عبارتند از:
وزير آموزش و پرورش(رئيس شورا)
وزير كشور
وزير علوم و آموزش عالي
وزير فرهنگ و هنر
دبيركل جمعيت شير و خورشيد سرخ ايران
مديرعامل جمعيت شير و خورشيد سرخ ايران
قائم مقام وزير و مسئول سازمان(دبير شورا)
2ـ شوراي سازمان جوانان شهرستان ها
مسئوليت اداره امور سازمان جوانان در مراكز استان ها و فرمانداري هاي كل و شهرستان ها با مديركل يا رئيس اداره آموزش و پرورش محل است و اعضاي شوراي سازمان جوانان در مراكز استان ها و شهرستان ها عبارتند از:
استاندار يا فرماندار
مديركل يا رئيس اداره آموزش و پرورش
مديركل يا رئيس فرهنگ و هنر
مديرعامل جمعيت شير و خورشيد سرخ ايران
رئيس يكي از آموزشگاههاي محل با انتخاب شوراي آموزشگاهها
مديرخانه جوانان(در صورت احداث خانه جوانان)
رهبر سازمان جوانان شير و خورشيد سرخ
نماينده انجمن هاي خانه و مدرسه
نماينده يا رئيس دانشگاه(در صورت وجود دانشگاه در منطقه)
اعضاي سازمان
بر حسب مدت عضويت، سنوات خدمت و ميزان آموزش، اعضاي سازمان به گروه هاي ذيل تقسيم مي‌شوند:
نوجوانان(نوآموزان عضو در سطح استان ها)
جوانان(دانشآموزان عضو در مدارس راهنمايي تحصيلي)
مددكاران(دانشآموزان عضو در دبيرستان ها و آموزشگاه هاي فني و حرفه‌اي)
امدادگران(داوطلبان آموزش ديده و آماده خدمت و اشتغال)
مربيان(از رؤسا يا معاونان و يا معلمان علاقه مند)
رهبران(مربيان باسابقه و آموزش ديده از سوي مديران كل يا رؤساي ادارات آموزش و پرورش)
منجي(پيشتاز) از اعضاي برجسته سازمان جوانان شير و خورشيد سرخ ايران كه خدمات شايسته و ممتازي انجام داده و با احراز شرايط اين سمت از سوي رئيس سازمان به اين عنوان ملقب شوند.
ز ـ بودجه سازمان جوانان
استقلال مالي و تفكيك بودجه(اعتبارات مستقل)
كمك هاي وزارت آموزش و پرورش از طريق تأمين نيروي انساني
بودجه سازمان در استان ها و شهرستان ها
2- خانه‌هاي جوانان شير و خورشيد سرخ ايران
به منظور ايجاد تسهيلات رفاهي جهت پوشش اوقات فراغت نوجوانان و جوانان در محيط هاي سالم، جمعيت شير و خورشيد سرخ ايران از سال 1345 اقدام به تأسيس « خانه‌هاي جوانان» نمود.
اولين خانه جوانان با استفاده از امكانات محدود در شهرستان خرمشهر شروع بكار كرد و با استقبال نوجوانان و جوانان مواجه شد تا آنجا كه تا پايان سال 1351 تعداد اين خانه‌ها به ده باب و در پايان سال 1353 به 13 باب افزايش يافت. تا سال 1355، تعداد 20 باب خانه جوانان در تهران و شهرستان ها فعاليت مي‌كردند كه جمع اعضاي آنها به بيست هزار نفر بالغ مي‌گرديد.
اهداف خانه‌هاي جوانان
ايجاد فرصت هاي لازم به منظور پرورش استعدادها و افزايش مهارت ها و آگاهي جوانان از طريق فعاليت هاي خلاق و سالم در اوقات فراغت
آشنايي جوانان با نگرش هاي ملي و ميهني
آشنا ساختن جوانان با فلسفه‌هاي تعاون و همكاري اجتماعي ايجاد و تقويت حس مسئوليت و رهبري و مديريت در جوانان از طريق مشاركت آنها در فعاليت هاي خانه‌هاي جوانان
محورهاي فعاليت هاي خانه‌هاي جوانان
برنامه‌هاي امدادي، امور هنري و اجتماعي، آموزش هاي مقدماتي حرفه‌اي، فعاليت هاي آموزشي و برنامه‌هاي ورزشي به عنوان محورهاي اصلي فعاليت هاي خانه‌هاي جوانان محسوب مي‌شد.
سازمان جوانان هلال احمر و مراكز پرورش اسلامي
جمعيت هلال احمر جمهوري اسلامي ايران، پس از پيروزي انقلاب اسلامي فعاليت هاي جوانان را با دو تشكل عمده تحت عناوين "سازمان جوانان" و "مراكز پرورش اسلامي" پوشش مي‌دهد. بر اساس اسناد و مدارك موجود، نحوة تكوين، اهداف، شرح وظايف و عملكرد تشكل هاي فوق بطور اجمال معرفي مي‌شود.
سازمان جوانان هلال احمر
اين سازمان پس از انحلال سازمان جوانان شير و خورشيد سرخ ايران تأسيس شد و منطبق با اهداف و شرح وظايف كميته بين‌المللي صليب سرخ جهاني و سازمان هلال احمر براي نيل به هدف هاي ذيل، فعاليت هايش را آغاز كرد:
الف ـ تربيت و آموزش جوانان به منظور آماده ساختن آنان براي انجام خدمات امدادي و عام‌المنفعه
ب ـ ايجاد حس تعاون و دوستي و نيكوكاري بين جوانان
ج ـ توسعه مشاركت جوانان در تصميم گيريها و فعاليت هاي مربوط به آنان
د ـ كمك به امر سلامت جامعه و دفاع از ارزشهاي اسلامي و انساني
هـ ـ كوشش در جهت برقراري دوستي و تفاهم بين‌المللي
سازمان جوانان هلال احمر از نظر تأمين نيروي انساني تداركاتي و مالي به وزارت آموزش و پرورش و سازمان هلال احمر جمهوري اسلامي ايران وابسته است از سال 1367 پس از تصويب اساسنامه جمعيت هلال احمر، آيين‌نامه‌اي تحت عنوان " سازمان جوانان" بين وزارت آموزش و پرورش و سازمان هلال احمر به امضا رسيد كه مطابق آن، شورايي مركب از معاونت پرورشي وزارت آموزش و پرورش و قائم مقام وازرتخانه مذكور در هلال احمر، سرپرست سازمان جوانان، رئيس جمعيت، دبيركل و خزانه‌دار و معاونت اداري و مالي هلال احمر، مسئوليت برنامه‌ريزي "سازمان جوانان هلال احمر" را برعهده گرفت. سازمان جوانان با جذب جوانان و آموزش آنان در سطح كشور منشأ خدمات بسياري بوده است و در سطح بين‌المللي نيز فعاليت دارد.
شعار جوانان هلال احمر
جوانان هلال احمر با شعار "ما خدمت را پيش مردم مي‌بريم"، هميشه آماده خدمت به آسيب‌ديدگان و نيازمندان هستند.
نحوة عضويت در سازمان
اعضاي سازمان جوانان هلال احمر از بين دانشآموزان داوطلب مقاطع مختلف تحصيلي انتخاب و پس از طي مراحل مقدماتي در واحدهايي تحت نظر مربيان، آموزش هاي لازم را فرا مي‌گيرند و در فعاليت هاي خدماتي و اجتماعي مربوط شركت مي‌نمايند. به منظور تقسيم كار بين اعضاي واحدها و ايجاد فرصت هاي مناسب براي فعاليت ها، اعضاي هر واحد به چهار گروه 9 نفره تحت عناوين گروه بهداشت، گروه خدمت، گروه دوستي و گروه تعاون تقسيم مي‌گردد.
مراكز پرورش اسلامي جوانان
پس از پيروزي انقلاب اسلامي، خانه‌هاي جوانان هلال احمر براساس شرح وظايف مشخص و دستورالعمل هاي اجرايي مصوب 24 مرداد ماه 1360به كار و فعاليت خود ادامه دادند. در فروردين ماه 1360بنا به تصويب هيأت اجرايي جمعيت، خانه‌هاي جوانان به "مراكز پرورش اسلامي جوانان" تغيير نام داد و از خرداد ماه 1361بنا به مصوبه ديگري از هيأت اجرايي جمعيت، مراكز پرورش اسلامي به صورت مستقل تحت عنوان "سرپرستي مراكز پرورش اسلامي جوانان هلال احمر" به كار خود ادامه دادند. براساس اهداف مذكور در مادّه 2 اساسنامه سال 1367مصوب مجلس شوراي اسلامي تلاش براي تسكين آلام بشري، تأمين احترام انسانها و كوشش در جهت برقراري دوستي و تفاهم متقابل و صلح پايدار ميان ملت ها و همچنين حمايت از زندگي و سلامت انسان ها بدون در نظر گرفتن هيچگونه تبعيض ميان آنها از وظايف اين مراكز محسوب مي‌شود. همچنين حمايت از زندگي و سلامت انسان ها بدون در نظر گرفتن هيچگونه تبعيض ميان آنها از وظايف اين مراكز محسوب مي‌شود. همچنين بر اساس بند 7 مادّه 3 اساسنامه، اداره امور جوانان جمعيت و توسعه مشاركت آنان در تصميم گيري ها و فعاليت هاي مربوط به آنها و تربيت و آموزش جوانان مذكور به منظور آماده ساختن آنان در تصميم گيريها و فعاليت هاي مربوط به آنها و تربيت و آموزش جوانان مذكور به منظور آماده ساختن آنان در انجام خدمات امدادي و عام‌المنفعه بر عهده اين مراكز است. هدف از انجام اين خدمات علاوه بر بكارگيري جوانان در زمان حادثه، ترويج فرهنگ تعاون و ايثار و قبول مسئوليت و همچنين غني‌سازي اوقات فراغت آنان است.
شرح فعاليتهاي مراكز پرورش اسلامي جوانان
سرپرستي مراكز پرورش اسلامي از آغاز فعاليتهاي رسمي 1360 تا سال 1373با برنامه ريزي آموزشي و فرهنگي به فعاليت خود ادامه داد. در اين سال با ايجاد معاونت فرهنگي در جمعيت، روند فعاليت مراكز توسعه و گسترش يافت.
برنامه‌هاي آموزشي مراكز حدود پنجاه رشته را در برمي گيرد كه شامل امور اعتقادي، هنري، امدادي، ورزشي، فني و حرفه‌اي و دروس عملي و فعاليت هاي فرهنگي(برگزاري اردوها و مسابقات، ايجاد كتابخانه و نمايشگاه ها و...) مي‌شود.
