بخشی از مقاله
چکیده
امروزه نظر به گستردگی و پیچیدگی عوامل و علل آسیب ها و ضرورت شناخت عمیق تر مسائل و مشکلات جوامع آسیب پذیر، اقدامات مقطعی بدون استفاده از تکنولوژی نوین اثربخش نخواهد بود. سیستم اطلاعات جغرافیایی - GIS - به عنوان یکی از مهمترین ابزار آمایش سرزمین و مدیریت منابع در عرصه های مختلف برنامه ریزی جهت توسعه پایدار در مدیریت بحران است. هدف کلی این تحقیق تدوین سند و ارائه یک الگوی آمایش سرزمین در برنامه های جمعیت هلال احمر جهت توسعه پایدار از طریق ایجاد سامانه اطلاعات جغرافیایی - GIS - برای ارائه اطلاعات کامل و به هنگام به منظور پایش و ایجاد هماهنگی بین نیروهای انسانی داوطلب، عضو فعال، سازمان های غیردولتی، افراد آسیب دیده و جامعه محلی در قبل، حین و بعد از حوادث به سامانه فرماندهی سوانح - ICS - و مرکز کنترل و هماهنگی عملیات اضطراری - - EOC بود.
در این پژوهش برای گردآوری اطلاعات و داده های مورد استفاده از روش تحقق آمیخته استفاده شد. بر اساس یافته های این تحقیق می توان از GIS می توان برای تعیین پتانسیل مناطق حادثه خیز، هشدار و پیشگیری سانحه، آموزش و مدیریت امدادگران، انجام عملیات اضطراری، تخلیه و حفظ جان مردم، جابجایی و اسکان آسیب دیدگان در محل و یا خارج از محل، پایش کمکهای اضطراری، برآورد خسارت، حمایت های درمانی و در نتیجه به نحو شایسته ای سانحه و حوادث را ارزیابی، هدایت و کنترل عملیات های امداد و نجات استفاده نمود.
مقدمه
سوانح طبیعی از دیر باز همواره کره زمین را تحت تاثیر قرار داده و سبب از دست رفتن جان تعداد زیادی از مردم، مصدومیت ها، معلولیت ها و انهدام زیر بناهای اقتصادی شده اند. ایران یکی از کشورهای پر مخاطره و حادثه خیز جهان بوده و جزء 5 کشور اول دنیا از لحاظ تجهیزات و توانایی امدادی محسوب می گردد - شهرام مکارم، . - 1390 جمعیت هلال احمر جمهوری اسلامی ایران نیز بزرگترین سازمان امداد و سوانح کشور است. بر این اساس، داشتن اطلاعات بهنگام و آشنایی با اصول و شیوه صحیح مدیریت بحران در قبل، حین و بعد از حوادث در این جمعیت بیش از پیش احساس می شود
- هداوندی، . - 1389 در حال حاضر شناخت دقیقی از نقاط حادثه خیز این کشور به منظور مقابله با بروز سوانح قبل، حین و بعد از آنها وجود ندارد. لذا، آمایش سرزمین در هلال احمر شامل شناخت و ارزیابی استعداد وقوع سوانح، وقوع حوادث غیرمترقبه در جهت پیشگیری و هشدار قبل از سانحه است. بعلاوه تنظیم روابط بین گروههای امدادی به منظور ایجاد انسجام و هماهنگی موثر مبتنی بر توسعه پایدار با استفاده از جمیع امکانات و استعدادهای انسانی و فیزیکیدر حین و بعد از سوانحاز دیگر اهداف آمایش سرزمین می باشد - مخدوم، 1378 و عظیمی بلوریان، . - 1388
هدف کلی این تحقیق تدوین سند و ارائه یک الگوی آمایش سرزمین در برنامه های جمعیت هلال احمر جهت توسعه پایدار از طریق ایجاد سامانه اطلاعات جغرافیایی - GIS - برای ارائه اطلاعات کامل و به هنگام به منظور پایش و ایجاد هماهنگی بین نیروهای انسانی داوطلب، عضو فعال، سازمان های غیردولتی، افراد آسیب دیده و جامعه محلی در قبل، حین و بعد از حوادث به سامانه فرماندهی سوانح - ICS - و مرکز کنترل و هماهنگی عملیات اضطراری - EOC - می باشد.
این اطلاعات با تعیین استعداد آسیب پذیری مناطق حادثه خیز، هشدار و پیشگیری سانحه، انجام عملیات اضطراری، تخلیه و حفظ جان مردم، جابجایی و اسکان آسیب دیدگان در محل و یا خارج از محل، تدارک کمکهای اضطراری و تداوم آنها، برآورد خسارت، حمایتهای درمانی، فنی و خدماتی و اولویت بندی آنها بر اساس منابع با استفاده از - GIS - انجام شد. برای نیل به این هدف با ایجاد یک پایگاه اطلاع رسانی مجازی یا تهیه نقشه مبادلهای - Interactive map - به همراه - GIS - می توان اطلاعاتی از پتانسیل مخاطرات طبیعی قبل و در حین وقوع حادثه را از صدها کیلومتر فاصله از مکان حادثه در اختیار برنامه ریزان و سیاست گذاران قرار داده تا آنها بتوانند به نحو شایسته ای حوادث را ارزیابی، پایش و کنترل نمایند.با توجه به ضرورت این مساله این تحقیق در نظر دارد فرضیه های زیر را آزمون نماید.
1. با تدوین آمایش سرزمین بر مبنای - GIS - میتوان سرعت و کیفیت تصمیم گیریهای مدیران اجرایی را با تهیه و تولید نقشه ها و اطلاعات درباره سیل خیزی، رانش، ریزش و لغزش زمین، شبکه ارتباطات و حمل و نقل، شبکه انرژی، مناطق تخریب شده، اسکان در محل و یا خارج از محل حادثه دیده و غیره افزایش داد.
2. با تدوین آمایش سرزمین بر مبنای - GIS - از طریقذخیره سازی، بهکارگیری، بازنگری و ارائه اطلاعات به مدیران جمعیت هلال احمر میتوان توانایی آنها را در دستیابی به اطلاعات مکانی و توصیفی به منظور حل مسایل مربوط به مدیریت امدادگران حوادث افزایش دهد.
3. با تدوین آمایش سرزمین بر مبنای - GIS - می توان اطلاعات در خصوص ویژگی های جمعیتی، سکونت گاههای شهری و روستایی، نحوه پراکنش گروه های امداد و نجات، راه های دسترسی و مدت زمان لازم برای رسیدن به منطقه حادثه، تخلیه و حفظ مردم، جابجایی و اسکان آسیب دیدگان را با سرعت و دقت در اختیار - ICS - و - EOC - قرار داد.
4. با تدوین آمایش سرزمین بر مبنای - GIS - برنامههایی چون پتانسیل حادثه خیزی مناطق، هشدار و پیشگیری سانحه، کاهش خطرات احتمالی، مراکز درمانی اضطراری و تسهیلات امدادی مورد نیاز، تدارک کمکهای اضطراری، تداوم کمکها، برآورد خسارت را در اختیار مدیران جمعیت هلال احمر قرار دهد.
5. با ایجاد پایگاه اطلاع رسانی مجازی یا تهیه نقشه مبادلهای - Interactive map - به همراه GISمی توان اطلاعات لازم را درخصوص پتانسیل حادثه خیزی مناطقبر اساس نیاز واقعی آنان از صدها کیلومتر فاصله از مکان حادثه به ICS و EOC ارائه نمود و موجب سرعت و دقت در عملیات امداد و نجات، هدایت و کنترل متمرکز و سازماندهی مطلوب و موثر نیروها در حین حادثه گردید.
