بخشی از مقاله
چکیده
انسان امروزه به دلیل افزایش جمعیت با مشکلات و بحران هاي متعددي در زمینه استفاده از محیط خود مواجه شده است ،و جهت حل این مشکل و ایجاد مکانی براي داشتن زندگی با استاندارد هاي مطلوب خود نیازمند برنامه ریزي محیطی می باشد .
تا از طریق اعمال روش هاي صحیح براي بهره برداري از منابع اطراف خود به شرایط قابل قبول و پایدارتري دست یابی پیدا نماید .برخی از مخاطرات محیطی عبارتند از : سیل ، زلزله ، طوفان ، نابودي کشت زارها ، تخریب لایه ازن ، کاهش منابع آب شیرین ، اثر گلخانه اي ، شور شدن خاك هاي حاصلخیز ، بیابان زایی ، جنگل زایی و ... ، در نتیجه می بایست از هریک از قسمت هاي محیط به اندازه توانایی و پتانسیل اش استفاده نمود . تا سبب بر هم خوردن تعادل محیط و ایجاد مخاطره نشویم، بالاخص در نقاط شهري که وقوع یک حادثه تبعات بسیار سهمگینی خواهد داشت . شناخت صحیح از توان ها و محدودیت هاي یک منطقه می تواند زمینه ساز برنامه ریزي صحیح و در نتیجه رسیدن به توسعه پایدار و بهره برداري صحیح گردد .
وقوع نابهنگام بلایاي طبیعی تا مدتی تعادل شرایط عادي را بر هم زده و در نقاط مرزي می تواند زمینه ساز وقوع برخی مسائل از جمله عدم امنیت براي ساکنین ، ورود و خروج به داخل و یا خارج از مرز بدون هماهنگی و ... گردد ، که ممکن است میزان وقوع جرم و جنایت نسبت به قبل افزون گردد.
واژگان کلیدي: (مخاطرات محیطی ، زاهدان ، امنیت ، بحران ، توسعه پایدار )
مقدمه :
خشکسالی، سیلاب، توفان هاي شن در شمال و توفانهاي دریایی در جنوب منطقه عمده ترین بلایاي طبیعی بوده اند که سالیان متمادي مردم محروم استان سیستان و بلوچستان با آنها دست و پنجه نرم کرده اند. توفان هاي شن در سیستان همه ساله بخصوص در هنگام خشکسالی، موجب انباشته شدن ماسه بادي در منازل شخصی، اماکن عمومی و معابر مناطق شهري و روستایی، تاسیسات زیربنایی به ویژه مجراهاي آبرسانی رودخانه ها، راهها، محورهاي ارتباطی، زمین هاي کشاورزي و شیوع بیماري هاي تنفسی و چشمی در میان ساکنان این منطقه می شود: جاري شدن سیل بر اثر بارندگی هاي شدید مقطعی و فصلی در جنوب و خسارات ناشی از وزش توفان هاي شن مکرر در شمال استان از رویدادهاي طبیعی هر سال این منطقه است که میلیاردها ریال خسارت به اماکن مسکونی و تاسیسات زیربنایی وارد می کند. زمین لرزه هاي نواحی شمالی استان به علت فعالیت مجدد گسلهاي حواشی زون ساختمانی نهبندان _ خاش، گسل زابلی و گسل زاهدان رخ می دهند . در نتیجه هر یک از عناصر جوي بتنهایی می تواند عامل بروز حوادث پیش بینی نشده در مقیاسی وسیع باشد و از آنجا که بلایاي طبیعی حد و مرزي نمی شناسند، حجم بزرگی از زلزله، آتشفشان، سیل، خشکسالی، قحطی، یخبندان و توفان را در بر می گیرند . اما نباید از نظر دور داشت که بلایاي طبیعی همیشه هم بد نیستند ، با شناخت کافی از شرایط می توان از برخی مزایاي آن نیز بهرمند شد ، براي مثال بادهاي 120 روزه سیستان که می توان از آن در تامین انرژي بادي استفاده نمود . همچنین استفاده از مصالح
١
National Congress on Border Cities and Security; Challenges and Strategies – CBCS 2012
ساختمانی مناسب و استاندارد نقش موثري در کاهش خسارات ناشی از بلایاي طبیعی ایفا می کند .زندگی در چنین مناطقی نیازبه انسانهایی آگاه و صبور دارد تا بتواند شرایط را طبق خواسته اي خود تغییر دارد .
-1 کلیات تحقیق :
1-1 بیان مسئله :
سیستان به دلیل انزواي جغرافیایی ناشی از موقعیت نسبی و واقع بودن در محیط آندورئیک نه تنها همواره جزء مناطق کم توسعه یافته و محروم کشور بوده است و ساکنین آن اعم از شهري و روستایی پیوسته با مشکلات اقتصادي اجتماعی زیادي روبروبوده اند،بلکه در ابعاد محیطی نیز با پدیده هایی نظیر خشکی هوا، خشکسالی هاي دور ه اي،مواجه بوده است
.لذا شناخت صحیح از چنین شرایطی لازم و ضروري می باشد تا توسعه و پیشرفت لازم بدست آید .
1-2ضرورت و اهمیت تحقیق:
هدف از مطالعه جغرافیایی دست یافتن به شناخت پایه اي از محیط است که بستر و میدان عمل بسیاري از فعالیت هاي انسانی به شمار می آید. محیط جغرافیایی به ویژه بستر طبیعی آن –پهنه تمامی کنش ها و واکنش هاي حاصل از پدیده هاي مستقر در سطح زمین می باشد .شناخت –خصوصیات جغرافیایی محیط از لحاظ طبیعی و اجتماعی و اقتصادي آن از یک طرف می تواند موجب وسعت بینش و معرفت از محیط گشته و از طرف دیگر امکان هرگونه حرکت سنجیده و اندیشیده شده را در محیط از سوي انسان در قلب یک سیستم فراهم سازد و بنابراین شناخت اجزاء و عناصر و عوامل سازنده و موثر در محیط لازمه و پیش شرط هر گونه حرکت اندیشیده شده از طرف انسان است که براي اعمال مدیریت بر محیط و در محیط صورت می گیرد . بنابراین هدف در کنار تخصص می تواند زمینه ساز توسعه و بهبود شرایط اقتصادي و اجتماعی یک ناحیه گردد.
1-3 اهداف تحقیق:
-1 بررسی و شناخت تنگناها و محدودیت ها
-2 بررسی آسیب شناختی عملکرد نهایی اجرایی
1-4 روش تحقیق :
روش تحقیق در این پژوهش از نظر هدف کاربردي بوده و به صورت مطالعه توصیفی - موردي تدوین گردیده است .
1-5 فرضیه هاي تحقیق :
-1 به نظر می رسد مخازرات محیطی در زاهدان مشکلات فراوانی ایجادکرده است . -2 به نظر می رسد مخاطرات محیطی بر زندگی مردم تاثیر گذاشته است .
1-6 فرایند تحقیق :
مراحل بررسی این پژوهش عبارت است از : -1 بررسی متون موجود و پیشینه تحقیق
-2 جمع آوري اطلاعات و داده هاي مربوط به ناحیه مورد مطالعه شامل گزارش ها ،نقشه ها ،آمار
-3سازماندهی و تجزیه و تحلیل اطلاعات و استخراج نتایج
-4 آماده کردن گزارش کتبی
National Congress on Border Cities and Security; Challenges and Strategies – CBCS 2012
1-7 روش گردآوري اطلاعات :
روش گردآوري اطلاعات بیشتر به صورت کتابخانه اي صورت گرفته است.
1-8 محدودیت ها و مشکلات تحقیق:
کمبود منابع مورد نیاز از مهمترین محدودیت هاي این تحقیق به شمار می آید .
1-9 روش تجزیه وتحلیل اطلاعات :
روش تجزیه وتحلیل اطلاعات به صورت استقرایی و استنباطی بوده است
1-10 پیشینه تحقیق :
-1 بیک محمدي ، حسن ، اثرات خشکسالی هاي 1377-83 اقتصاد روستایی سیستان وراهکارهاي مقابله با آن
....... -2
-2 مبانی نظري :
2-1 پیشینه تاریخی :
شهر شدن دزداب که یک آبادي کوچک و ضعیفی بود مدیون توجه انگلیسی ها به این منطقه استراتژیک بوده است که به دنبال راه مناسب براي ارتباط نقاط مرکزي ایران به هندوستان بوده اند که این منطقه را انتخاب کرده بودند ، اولین نشانه هاي شهر نشینی با احداث خط آهن کویته به زاهدان توسط انگلیسی ها همزمان با جنگ جهانی اول پدیدار شد . هرچند که برخی گارگران هندي را پایه گذار این شهر می دانند . اما سال ها بعد نام این شهر توسط تیمسار جهانبانی به زاهدان تغییر یافت وهر چند که نقشه شهر توسط یک مهندس پاکستانی ریخته شده بود ، معماران ایرانی با توجه به شرایط اقلیمی به ساخت و ساز وتغییر چشم انداز شهر پرداختند . . امروزه زاهدان با جمعیتی بیش از 600 هزار نفر یکی از قطب هاي کشور محسوب می شود و شهر همچنان به طرف جنوب و جنوب غرب در حال گسترش است .
