بخشی از مقاله
نوآوری عبارت است از اندیشیدن به یک نقشه وبه اجرا درآوردن آن باید به کارمندان فرصت داده شود تا نظرهای خلاق در کار خود به کاربرند . این کار وسیله ای برای دلبستگی به شغل و تعهد در برابر اهداف نهایی تشکیلات و خوشایندترین رضایت خاطر کارمند تجربه کردن نوآوری است .
تبعیت منافع فردی از منافع تشکیلاتی
هرگاه منفعت افراد با منفعت تشکیلات متفاوت باشد باید مدیر آن دو رابا یکدیگر نزدیک کند . چون هر تشکیلات برای تامین نیازهای جامعه برپا می شود افراد باید برخی از منافع شخصی خود را فدای منافع کلی تشکیلات و جامعه کنند.
برابری
قانونمندی و حق رای باید به وسیله ی ترکیبی از بیطرفی ،مهربانی ،وعدالت از سوی مدیر در برخورد با زیر دستان از کارمندان استنباط شود . باید با کارمندان بدون هیچگونه تبعیض از لحاظ نژاد ،مذهب ،جنس ،وطبقه ی اجتماعی برخورد شود .
از اصول پیشنهاد شده به وسیله ی مکتب کلاسیک مدیریت امروزه هنوز هم استفاده گسترده می شود . اما تلاش برای به کارگیری کورکورانه این اصول برای سازمانهای خدمات بهداشتی گاهی می تواند ناموفق باشد و علت آن ماهیت پرکارمند بودن این خدمات و تخصصی بودن نیروی کار ارایه کننده خدمات است . با وجود این شناخت اصول مدیریت برای همه ی مدیران – از جمله مدیران بیمارستان – ضروری است .
مدیریت یا مدیریت اجرایی ؟
بیشتر اوقات دو اصطلاح مدیریت (Management) ومدیریت اجرایی (Administration) به جای یکدیگر به کار می روند . بعضی مولفان کوشیده اند دو تعریف متمایز از این دو مدخل ارایه کنند . از دیدگاه اینان مدیریت اجرایی به ظاهر واژه ای است دال برکارکردی بالاتر و گسترده تر از مدیریت . این مولفان بدون آن که توافق واضحی درباره ی وجه تمییز این دو اصطلاح ارایه کنند همچنان به اثبات نظر خود ادامه می دهند . ولی مدیریت فقط یک رشته ی دانشگاهی نیست . بلکه یک هنر و علم عملی است که مستلزم توسعه ی دانش ،مهارت ها و نگرش ها است . مدیریت و مدیریت اجرایی دانش سازماندهی – یعنی علم مدیریت – را ایجاد می کنند . هنر عبارت است از بهترین استفاده از علم دریک تشکیلات ،وعلم و هنر مدیریت نه مانعه الجمع با یکدیگر که مکمل یکدیگرند . دراین فصل به خاطر مقاصد عملی مدیریت اجرایی و مدیریت برای اشاره به کار کردی مشابه به کار برده می شود .
تخصص پزشکی و مدیریت
در روزگاری نه چندان دور بیمارستان ها به وسیله ی یک مدیر ارشد پزشکی ،مدیر عامل ،یا مدیر کل اداره می شدند ،ولی بندرت ،مدیر اجرایی بیمارستان ،اداره کننده ی بیمارستان بود . نوآوری در توسعه ی بیمارستان ها از تخصص های پزشکی و پرستاری منشاء گرفته است در درجه اول متخصصان – که کارکرد مدیریت اجرایی بیمارستان برای شان کار ثانوی بود – فداکاری کرده ریاست بیمارستان را به عهده می گرفتند . چون لازم بود به کار درمان بیماران بپردازند ولی مدیریت بیمارستان قطعا"تابعی ازآن کار بود . بسیاری از پزشکان در طول مدت خدمت پزشکی خود مدیریت بیمارستان را یاد گرفتند ولی به طور کلی پزشکان بطور سنتی نسبت به روش ها و وسایل مدیریت اجرایی بیمارستان بی علاقه بودند . و بیشتر اوقات مدیرت پزشکی را به عنوان وسیله ای برای رهایی از آنچه نمی پسندیدند یا بویژه درآن موفق نبودند – یعنی برای رهایی از کار پزشکی انتخاب می کردند . بنابراین بسیاری از پزشکان درباره ی مفهوم واقعی مدیریت آشنایی مختصری داشتند .
فعالیت های مدیریتی یک بیمارستان
در مدیریت همه ی بیمارستان ها فعالیت های ذیل مشترک است :
تعیین اهداف نهایی وویژه ؛که در درجه نخست سیاستگزاری است .
برنامه ریزی برای تسهیلات و برنامه های اختصاصی ؛که در درجه ی نخست به معنای فعالیت هایی است برای بازسازی مدل خدمات موجود ،سازماندهی تسهیلات جدید ،یا خدمات و برنامه های اختصاصی جدید .
مدیریت مالی که مربوط به امور مالی بیمارستان ،از جمله بودجه نویسی و هزینه کردن است .
مدیریت کارمندان ؛این مقوله مربوط است به گزینش ،ایجاد انگیزه ،وهدایت کارمندان ،وشامل مدیریت حقوق و دستمزد می باشد .
ایجاد هماهنگی در عملیات بخش ها ؛این مقوله شامل فعالیت های بین بخشی و برخورد با کارکرد داخلی همه ی بخش های بیمارستان است . یک نمونه ازآن برگزاری همایش های متعدد با شرکت رییسان بخش هاست .
بازنگری و ارزشیابی برنامه های اختصاصی ؛بازنگری و ارزشیابی مربوط به کارکرد خدمات بالینی و برنامه های اختصاصی ،ویک فرآیند مستمر است .
فعالیت های جامعه ای و همگانی ؛این فعالیت ها مربوط به توسعه و نگهداری ،تعامل با سایر نهادهای خدمات بهداشتی از جمله سازماندهی خدمات مشترک با بیمارستان های دیگر است .
فعالیت های صنعت بهداشت ؛به فعالیت هایی خارج بیمارستان اطلاق می شود ،وشامل مشارکت در اتحادیه های بیمارستانی ،پرداخت توسط طرف سوم (شرکت های بیمه ،اتحادیه های کارگری )و000 است .
فعالیت های مرتبط با دولت ؛این فعالیت ها متوجه مشکلات قانونی بیمارستانها و سروکار داشتن با اداره های دولت در مرکز ،ایالتی ،یا شواراهای محلی است .
توسعه آموزشی ؛شامل همه ی مسئولیت های آموزشی و سخنرانی ،آموزش مستمر کارکنان بیمارستان و مشارکت در انجمن های تخصصی است .
هیات مدیره
عبارتند از :از یک گروه از اشخاص مهم بیمارستان که یک نفر را انتخاب می کنند تا رهبری بیمارستان را به او بسپارند . این شخص ممکن است یک پزشک یا کارشناسی ارشد اداری ،یا یک پزشک ارشد ،یا دبیر هیات مدیره باشد . بیشتر سازمان ها رییسی دارند که مسئول همه ی جریان هایی است که درآن سازمان می گذرد .اما خدمات فعالیت های بیمارستان را چه کسی نظارت می کند ؟
به نظر می آید که چند نفر و چند گروه هستند که درباره ی نظارت بر فعالیت ها و خدمات بیمارستان کاری انجام می دهند ،ولی هیچ شخص یا گروهی به تنهایی ظاهرا"درگیر تمامی اوضاع بیمارستان نیست . از سوی دیگر اگر از مدیر اجرایی بیمارستان پرسیده شود که در مجموعه ی مدیریت او چه می گذرد حداکثر چیزی که ممکن است بگوید این است که امور بیمارستان می گردد .
جز در بیمارستان هایی که یک مالک دارند بطور معمول گروهی از اشخاص طبق قانون مسئول گردش امور در بیمارستان اند . این گروه را به نام های مختلفی می نامند :هیات عامل هیات مدیره ،هیات امناء،هیات مدیریت ،یا هیات حاکمه ی بیمارستان .
آیا گروهی از اشخاص به نام هیات امنا یا هیات مدیره می تواند به نحو کار سازی به مدیریت اجرایی بیمارستان بپردازد ؟برای آن که کسی بتواند به این پرسش پاسخ بدهد باید طرز کار یک هیات را بداند یک هیات مدیره ،به عنوان یک شخصیت می تواند شناسایی و راهنمایی کند ولی به خاطر گوناگونی ترکیب افراد خود نمی تواند بیمارستان را بگرداند .
وظیفه ی اداره امور بیمارستان به وسیله ی مدیر اجرایی انجام می گیرد . مدیر اجرایی به عنوان رییس اجرایی هیات به کلیه ی امور بیمارستان می پردازد . ولی دامنه ی نظارت وی به چند عامل بستگی دارد .
این که شغل خود را چگونه احساس کند .
این که هیات مدیران شغل را چگونه احساس کند .
این که در اجرای کارهای مربوط به شغل خود تا چه اندازه آزادی عمل داشته باشد. هیات مدیریت یک بیمارستان تفاوت بسیار کمی با بسیاری از سازمان های غیر مشابه دیگر دارد . بعضی هیات مدیره ها ممکن است نقش خود را به عنوان گرداننده ی امورروزمره بیمارستان تفسیر کنند . از سوی دیگر ممکن است مدیر اجرایی از نشان دادن نوآوری های خود باز داشته شود در حالت نخست استعداد کلی مدیر اجرایی که فرض می شود از پاسخگویی خودداری می کند ممکن است دلیل تفسیر هیات باشد ودر حالت دوم ممکن است خود هیات مدیره نخواسته باشد اجازه دهد مدیر حیطه ی کار خود را گسترش دهد بعضی سازمان های بیمارستانی نمی توانند شناخت درستی از نقش هیات ومدیر اجرایی داشته باشند و نتیجه اش آزادی عمل بیش از اندازه ی هیات مدیره است که موضوع های کوچک در گردهمایی های هیات مدیره به بحث گذاشته می شود و مدیر اجرایی به حد یک تماشاچی سقوط می کند .از سوی دیگر بیمارستانهایی هم هستند که خوب اداره می شوند وبه مدیران شایسته شان امکان داده می شود که کنترل کارساز برکارها داشته و هیات مدیره هم کارکرد ویژه ی خود را که تعیین طرز اداراه بیمارستان است درک می کنند .
مدیر اجرایی بیمارستان
بااین ترتیب در سطح بیمارستان کارکرد مدیریتی بر عهده ی مدیر اجرایی آن است ،که او را به نام هایی گوناگون همچون ،رئیس امور اجرایی ،مدیر پزشکی ارشد ،مدیر (مدیر اجرایی )،مدیر بیمارستان ،مدیر عامل بیمارستان و000 می نامند . ولی اداره کردن یک بیمارستان همواره شامل مشارکت کارکنان پزشکی و پرستاری هم هست ،وبنابراین مدیر اجرایی بیمارستان هرگز نمی تواند به اندازه ی همکاران خود در بخش صنعت خود گردانی داشته باشد در بسیاری مواقع کارکنان پزشکی بسیاری از تصمیم گیری های حیاتی درباره ی سیاست عملیاتی را اتخاذ می کنند ،اما باید این مسئولیت را با همکاری مدیر بیمارستان انجام دهد وبه او کمک و از او پشتیبانی کنند وآنچه راازآنان برای رفع مشکلات شغلی درارایه ی خدمات کارآمد می خواهد دریغ نکنند .
یکی از اصول هر تشکیلات آن است که باید پاسخگویی با مسئولیت همسان باشد بنابراین طبیعی است که فرض شود مدیر اجرایی که پاسخگویی هیات مدیره خواهد بود درآنچه می خواهد انجام دهد مسئولیت کامل داشته باشد .
کار مدیر اجرایی عبارت است از برنامه ریزی ،سازماندهی ،جهت دهی و کنترل کارکردهایی که جزءذاتی شغل هر مدیری اند . مدیر اجرایی به عنوان مدیر کلی امور ،برای سازمان توانایی های بیشتری را مطرح می کند ،وی مسئول سیاست ها و رویه های اجرایی ،ساختار کلی مدیریتی ،مدیریت مالی ،مدیریت کارمندان ،گزارشدهی به
هیات مدیره ،ارتباط با کارکنان پزشکی ،نظارت و پیش بینی مراقبت پزشکی ،نگهداری تسهیلات فیزیکی ،مطالب قانونی و حفظ روابط خوب با جامعه است . سروکار داشتن با گروه های متعدد و دارای سلیقه های متضاد ودر خواست ها از مدیریت راس بیمارستان ها همواره پایان نیافتنی است . مدیر اجرایی باید مخلوطی از هم تخصص ها و هم پزشک عمومی باشد ،پزشکی ،امور مالی ،اقتصاد،موضوع های کارکردی و تدارکاتی را خوب بشناسد و تفسیر کند ،ودر مدیریت کارمندان هم عالی باشد .
مدیر پزشک یا غیر پزشک ؟
درباره ی این که مدیر اجرایی بیمارستان ،شخصی با اطلاعات پزشکی یا یک شخص غیر پزشک باشد عقاید مختلف است . مدت های مدید رییس هر نوع بیمارستانی یکی از متخصصان ارشد پزشکی بود که بندرت وقت کافی برای مدیریت بیمارستان داشت ،چون وقت خود را صرف رشته پزشکی خود می کرد اکنون هم حتی در بعضی کشورهای غربی که اشخاص غیر پزشک وآموزش دیده برای مدیریت بیمارستان در راس بیمارستان قرار دارند این واقعیت روز به روز بیشتر درک می شود که متخصصان پزشکی اگر آموزش مدیریت بیمارستان دیده باشند اگر باکارکرد بالینی خود را بر عهده نداشته باشند ودر راس انواع بیمارستانها قرار گیرند کیفیت یهتری خواهند داشت .
رئیس اجرایی بیمارستان باید تقریبا"100 درصد وقت خود را به امور غیر پزشکی بپردازد (جدول شماره ی 1-6 )وهمین موضوع مانع از آن می شود که پزشکان ارشد در حال کار برای به عنوان رئیس اجرایی بیمارستان پذیرفته شوند . پزشکان آموزش دیده در رشته ی بهداشت و مدیریت بیمارستان که به خاطر نیازهای پزشکی بیماران زندگی می کنند نیازهای بیمارستان و کارهای متخصصان بیمارستان را هم درک می کنندواز این رو برای ریاست بیمارستان مناسب اند .
جدول توزیع وقت برای کارکردهای مدیریتی
فعالیت درصد
برنامه ریزی 25
هدایت و هماهنگی 48
گردهمایی با اشخاص 11
کنترل کردن 12
سازمان دادن 4
مدیران بهداشتی در کارهای تخصصی خود با وظایف خطیری روبرو می شوند مدیران آموزش دیده برای برنامه های اختصاصی مدیریت بیمارستانی بدون داشتن آشنایی با مطالب اقتصادی ،نظام های اطلاع رسانی ،حسابداری ،مالی ،بازار یابی ،برنامه ریزی منطقه وامور حقوقی لازم است میزان آمادگی خود را برای ایفای چنین نقش هایی گسترده تر کنند . این گونه آمادگی ها رقابت و کاردانی آنان را با کسانی آموزش رسمی برای مدیریت بهداشت و قدری آمادگی دارند بیشتر می کند .
بررسی مشکلات رودرروی بیمارستانها
مطالعه های بسیاری درباره مشکلات بیمارستان ها (در هندوستان )انجام شده و تحلیل این مطالعه ها مشکلات عمده ی ذیل را در بیمارستان نشان می دهد .
رهبری بیمارستان
بیشتر مدیران اجرایی بیمارستانها پزشکانی هستند که 60 تا 70 درصد از وقت خود را در کارهای روز مره ی مدیریتی تلف می کنند . مدیریت بیمارستان مستلزم داشتن دانش و صلاحیت علمی مدیریت و مدیریت اجرایی ست بااین ترتیب بیشتر رهبران کنونی بیمارستان ها در علوم مدیریتی آموزش ندیده اند وبا وجود این مسئول مدیریت نهادهای بهداشتی هم هستند .
فقدان اعتبار مالی برای خدمات بیمارستانی
بیشتر بیمارستان ها رادرکارهای خود شرکت نمی دهند و نتیجه اش وجود دشواریهای مستمر مالی است .
تطابق با فشارهای خارجی
بیشتر بیمارستان ها برای تطابق یافتن با فشارهای خارجی مانند سیاست های دولتی اتحادیه های بازرگانی و سایر ارگان های سیاسی با دشواریهایی روبرو می شوند .
فقدان روحیه ی فداکاری در کارکنان متخصص
به علت برنامه ریزی غیر کارساز برای نیروی انسانی ،استخدام ،نظام های پیشرفت وپاداش ،میزان نارضایی شغلی در بین متخصصان بهداشت زیاد است .
نظارت ها
هم به وسیله ی بخش خدمات بهداشتی در بیمارستان های همگانی و هم به وسیله ی هیات های امنا در بیمارستان های دیگر نظارت های مالی و مدیریتی بسیار شدیدی بر کارکنان مدیریتی بیمارستان اعمال می شود .
سازماندهی و تخصیص کار به صورت ناکارآمد
بیمارستان ها در تقسیم صریح کار و تعریف صریح وظیفه ی شغلی دچار مشکلاتی شده اند و نتیجه ی این امر غیر موثر بودن بهره گیری از نیروی انسانی است .
مشکلات ایجاد انگیزه و رضایت شغلی کارمندان
بیشتر بیمارستان وجود مشکلاتی رادر شناسایی کارکنان علاقه مند و علاقه کردن کارکنان در ارایه ی خدمات کافی گزارش کرده اند .
نقش ها و کارکردهای مدیریت بیمارستان
توصیف نقش ها وکارکردهای گوناگون مدیران بیمارستان و فعالیت های مربوط به آنان در ذیل می آید . شرح هر یک از نقش ها وکارکردها به عنصر اصلی آن نقش منجر می شود ودر پایان هریک از شرح نقش ها بر عنصر اصلی تاکید می شود .
کارکردن همراه با مردم
مدیر اجرایی بیمارستان هیچ نوع مسدولیت مستقیم بالینی در مورد هیچ یک از بیماران ندارد . پاسخگوی مشکلات بالینی بیماران فقط افراد گروه پزشکی اند که آزادی تصمیم گیری بالینی دارند و کسانی را که باید درمان شوند با وسایل لازم وداروهای لازم درمان می کنند . چون پزشکان از لحاظ پاسخگویی در این زمینه در موقعیت منحصر به فردی قرار دارند می توانند برکار و پیشرفت بیمارستان تاثیر بگذارند . مدیریت پزشک برای هر بیمار اثری بیش از آنچه در وضعیت بخش بالینی دارد ،برکارو کارکنان دیگر ،وکارکرد بخش های دیگر ی که دور از دایره ی آن عمل هستند نیز اثر می گذارد .
با این ترتیب تا اندازه ی زیادی از پزشکان بالینی خواسته می شود که همه ی خدمات بیمارستانی را که در مراقبت از بیمار سهم دارند – ونه فقط پرستاری ،پاتولوژی ،پرتوشناسی ،وداروخانه ،فیزیوتراپی و بقیه ی تخصص های مکمل پزشکی – را تنظیم کنند بلکه کار آشپزی را هم که باید غذای بی نمک برای بیماران فراهم کند . وکاردانی را که دستگاه های دیالیز کلیه را نگهداری می کند ،کارگر بخش را که سیلندر های اکسیژن را حمل و نقل می کند یا پرستاری را که کار تزریق های درون سیاهرگی را انجام می دهد باید پزشکان نظارت کنند .
تاکید :اهداف نهایی بیمارستان را از طریق همکاری با یارگان های مراقبت از بیماران – که پزشکان در راس آنها قرار دارند وبه نوبه ی خود برای مراقبت از بیماران همکاری می کنند – متعادل کنید . کارمندان را درک کنید . انگیزه ها وسلیقه هاشان را بشناسید ،وآنها را دریک یارگان گردهم آورید .
نقش ایجاد توانایی
یکی از نقش های برجسته ی مدیر اجرایی ایجاد توانایی کار با یکدیگر در بین پزشکان ،پرستاران ویارگان مراقبت از بیمار است . مدیر اجرایی ایجاد توانایی می کند می بینید و مطمئن می شود .
این ها بخشی از کار ایجاد توانایی هست ولی همه ی آن نیست مدیر اجرایی باید متوجه ایجاد و نگهداری شرایط غیر مادی – که موجب می شود کارمندان تخصصی کار خود را به بهترین نحو انجام دهند – و موجب شرایط عاطفی بهتر و بهبود جو محیط باشد . ایجاد روحیه در مکان هم به همان اندازه ی گرفتاری مدیر در تامین آب و برق مکان اهمیت دارد .
