بخشی از مقاله
ارزیابی اثرات اجتماعی ابزاری برای کاهش مخاطرات محیطی
چکیده:
جهان در طول قرن بیستم رشد بی سابقه ای جمعیت و استانداردهای زندگی را تجربه کرده است. بسیاری از این تحولات ، افزایش تنش در محیط زیست را به دنبال داشته و جمعیت بیشتری رادر معرض بلایای طبیعی قرار داده است. نقش و اهمیت مسایل زیست محیطی به عنوان یک عامل بالقوه در بروز بلایای طبیعی غیر قابل انکار است. خطرات زیست محیطی می تواند منطقه پروژه را تحت تاثیر قرار داده و پیامدهای اقتصادی و اجتماعی مثبت و منفی برای جمعیت هدف به دنبال داشته باشد. پروژه های توسعه می تواند برانعطاف پذیری اجتماعی و محیط زیست طبیعی تاثیر گذاشته و به افزایش یا کاهش بلایای طبیعی منجر شود. اکثر خطرهای محیطی، زیست محیطی است بطوری که فقط در سال ۱۹۹۹ حدود ۷۰۰ بلای طبیعی منجر به کشته شدن ۱۰۰۰۰۰ نفر و خسارت اقتصادی و اجتماعی فراوانی شده است. از ۴۰ نوع بالیه موجود در جهان ۳۱ نوع آن در کشور ما روی می دهد که خشکسالی به واسطه شدت، فراوانی و گستره تحت پوشش مهمترین آنها می باشد. خطرات زیست محیطی و خطرات مرتبط را می توان به صراحت در چارچوب متغیرهای تاثیر اجتماعی" طبقه بندی کرد. یوکوهاما در کنفرانس جهانی کاهش بلایای طبیعی (۱۹۹۴) دری و کوهوما، بر نقش علوم اجتماعی در کاهش سوانح و توسعه پایدار تاکید شد بویژه مشارکت جامعه و توانمند سازی زنان بخش جدایی ناپذیر کاهش آسیب پذیری جامعه به بلایای طبیعی محسوب می شود. آسیب پذیری اجتماعی به بلایا تابعی از عمل و رفتار انسان است . اهمیت بررسی میزان آسیب پذیری و پیشگیری از بلایای طبیعی می تواند در کاهش خسارتهای اقتصادی و اجتماعی نقش داشته و از ضایع شدن منابع وسرمایه های اقتصادی جلوگیری خواهد نمود.
ایران یکی از کشور هایی است که بنا به موقعیت زمین شناسی و جغرافیایی خود در معرض انواع حوادث طبیعی چون زمین لرزه، سیل، طوفان، زمین لغزش و خشکسالی قرار دارد. وقوع انواع حوادث طبیعی گذشته از اینکه توسعه پایدار کشور را با مشکل مواجه می سازد، همواره تلفات جانی و مالی فراوان و جبران ناپذیری به کشور تحمیل می کند. ارزیابی تأثیر اجتماعی سبب می شود تا شرایط اجتماعی ناشی از هر واقعه ای - عوارض مثبت و منفی، و گروه هایی که زیان می کنند یا سود می برند مشخص شود. انتشار این یافته ها، بالاخص برای گروه هایی که تحت تأثیر این اقدامات قرار می گیرند، سبب می شود افکار عمومی نسبت به پی آمدهای هر اقدام توسعه ای آگاهی داشته باشد.
این آگاهی، سبب شفافیت در تصمیم گیریها و ایجاد فشار برای پاسخگو شدن مدیران در برابر تصمیم ها و اعمالشان میگردد. با درک و پیش بینی وقایع آینده و خطرات احتمالی از طرف جوامع، مقامات دولتی و سازمانهای توسعه خطر بلایای طبیعی کاهش یافته و توسعه اقتصادی محیط کمک می کند. درک متقابل بین پروژه ها و خطرات زیست محیطی در حصول اطمینان از پایداری و توسعه بسیار مهم است. ارزیابی تاثیر اجتماعی دراین درک نقش ایفا می کند. هنگام مطالعه درباره احتمال بروز حوادث نیاز است که اطلاعات کاملی درباره پتانسیل حوادث دراختیار داشته باشیم یعنی بدانیم چطور، چه وقت، و کجا رخ می دهند ودرچه محلهایی محتمل تر هستند و چه مشکلاتی را ممکن است داشته باشند و ایجاد نمایند.دراین تحقیق اهمیت ارزیابی تاثیر اجتماعی و فواید آن در مدیریت مخاطرات محیطی مورد ارزیابی قرار گرفته است.
واژگان کلیدی: ارزیابی اجتماعی، مخاطرات محیطی ، آسیب پذیری ، پیشگیری،
مقدمه:
بلایا به اندازه تاریخ بشر قدمت داشته ، وهمواره همراه زندگی انسان بوده اند، اما خسارات وزیانهای ناشی از آنها روزبه روزافزایش می یابد ودرسالهای اخیر توجه ویژه ای به این شاخه از علم معطوف گردیده است. در چند دهه اخیربلایای طبیعی و یا ساخت بشر بطور بسیار بیرحمانه ای افزایش یافته است. حوادث گزارش شده بین سالهای ۱۹۹۴ تا ۱۹۹۸ با معدلی برابر ۴۲۸مورددرهر سال گزارش شده است و این درحالی است، که این رقم بین سالهای ۱۹۹۹ تا ۲۰۰۳ به ۷۰۷ مورددرسال افزوده شده است. این ارقام نشان می دهد که در حدود ۶۰٪ به حوادث روی داده نسبت به سال قبل افزوده شده است . اما بیشترین افزایش در کشورهای جهان سوم و در حال توسعه با ۱۴۲٪ بصورت تقریبی و میانگین ملاحظه می نماییم. خشک سالی و قحطی بطور کلی در جهان ، ناشی از کمبود آب وغذا بوده اندو پیامدهای سایر حوادث چون حوادث بروز نموده در صنعت کشورها، زلزله ها طوفانهای سهمگین و افزایش شدید و ناگهانی دمای هوا وغیره بوده اند، که به عنوان مرگبارترین بلایا شناخته و معرفی شده اند. خسارات ناشی از بلایا و حوادث در کل دنیا ، از نظر اقتصادی رقمی بالغ بر ۸۸۰ میلیارددرسال بوده است. در هرسال گزارش شده است و این درحالی است، که این رقم بین سالهای ۱۹۹۹ تا ۲۰۰۳ به ۷۰۷ مورد در سال افزوده شده است. این ارقام نشان می دهد که در حدود ۶۰٪ به حوادث روی داده نسبت به سال قبل افزوده شده است . اما بیشترین افزایش در کشورهای جهان سوم ودرحال توسعه با ۱۴۲٪ بصورت تقریبی و میانگین ملاحظه می نماییم. در شکل ۱۰۱ مرگبارترین و پرحادثه ترین دهه (۲۰۰۱-۱۹۹۲)را نمایش می دهد . خشک سالی و قحطی بطور کلی در جهان ، ناشی از کمبود آب و غذا بوده اند و پیامدهای سایر حوادث چون حوادث بروز نموده در صنعت کشورها، زلزله ها طوفانهای سهمگین وافزایش شدید و ناگهانی دمای هوا وغیره بوده اند، که به عنوان مرگبارترین بلایا شناخته و معرفی شده اند. خسارات ناشی از بلایا وحوادث در کل دنیا، از نظر اقتصادی رقمی بالغ بر ۸۸۰ میلیارد در سال بودهاست.
درسراسر جهان سهم قابل توجهی از ویرانیهای ناشی از بلایای طبیعی ناشی از تخریب محیط زیست بوده و قرار گرفتن در معرض خطر می باشد.اکوسیستمهای بسیاری از جمله رودخانه ها, تالابها و جنگلها و بی ثباتی اقلیمی در نتیجه این اختلالات طبیعی ناشی از فعالیتهای انسانی مقاومت خود را از دست داده اند (2001 ,Abrarm-vitz). هرچند ارتباط بین کاهش بلایای طبیعی و مدیریت زیست محیطی مشخص شده است اما تحقیقات کمتری دراین زمینه انجام شده است (2002 SDR).
براساس آنچه که توسط دبیرخانه استراتژی بین المللی کاهش بلایای طبیعی (ISDF) منتشر شده است ، در ده سال گذشته ، ۴۷۸۱۰۰ نفر را کشته و بیش از ۲، ۵ میلیارد نفر را تحت تاثیر قرار داده و حدود ۶۹۰ میلیارد دلار آمریکا زیان های اقتصادی بدنبال داشته است. بلایای ناشی از هواشناسی ۹۷ درصد از کل مردم متاثر از بلایای طبیعی ، و ۶۰ درصد از کل زیان های اقتصادی را به دنیال دارد. توفان نوامبر سال ۲۰۰۴ در فیلیپین بیش از ۱۰۰۰ زندگی و معیشت بسیاری را ویران کرد. سونامی اخیر
اقیانوس هند حتی بسیار ویرانگر بوده و جان بیش از ۱۵۰۰۰۰ نفر را گرفت.
تراژدی بزرگتر این است که بسیاری از خسارت با توجه به حوادث قابل اجتناب است. دخالت در سیستم طبیعی ، اعم از قانونی و غیر قانونی ، کمک به بروز سیل و ریزش کوه از جمله نمونه های استفاده از منابع و اهمیت مدیریت عاقلانه زیست محیطی و کاهش خطر بلایا را نشان می دهد. در سراسر جهان ، استفاده از زمین و تغییر پوشش زمین باعث افزایش فرسایش طبیعی شده است. حفاظت از جوامع درمعرض خطر و تغییرات مشابه وظرفیت مردم برای بازیابی از فاجعه را مد نظر قرار می گیرد. تغییرات زیست محیطی از جمله گرم شدن جهانی هوا، چالش های جدیدی را بدنبال داشته و به امنیت و پایداری جوامع در سراسر جهان خدشه وارد نموده است. با این حال ، فرصت هایی برای کاهش خطر ابتلا به فاجعه ، و افزایش انعطاف پذیری جوامع وجود دارد. اثرات بلایای طبیعی ، اعم از طبیعی یا انسان ، نه تنها دارای ابعاد انسانی هستند. شرایط محیطی ممکن است تاثیر فاجعه را تشدید نماید و بالعکس، بلایای طبیعی بر محیط زیست تاثیر بگذارد. جنگل زدایی، شیوه های مدیریت جنگل ها، سیستم های کشاورزی و غیره می توانند اثرات زیست محیطی منفی را به دنبال داشته باشد.
مخاطرات طبیعی می توانند در نتیجه تاثیر طبیعی یا انسانی ایجاد شوند. این خطرات شامل پدیده هایی نظیر زلزله و فعالیتهای آتش فشانی ورانش زمین وطوفانهای گرمسیری و سونامی وسیلابها و خشکسالی و ... می باشد. حوادث وخطراتی که انسان در بوجودآمدن آن دخیل است مانند گرم شدن کره زمین و انتشار گازهای گلخانه ای و تخریب لایه ازون و آب شدن یخهای قطبی و ... اگرچه بعضی پدیده ها طبیعی هستند. اما افزایش شدت اکثر این رویدادها می تواند به فعالیتهای انسانی نسبت داده شود. سدهای ایجاد شده برروی رود خانه ها و زهکشی زمینهای مرطوب به توانایی محیطهای طبیعی برای جذب آب اضافی منجر شده ودرنهایت منجر به افزایش سیلاب می گردد. همه این موارد می توانند به اکوسیستم ها و گیاهان و جانوران رادر معرض خطر قرار دهند که طبیعتا مردم فقیر بیشتر نسبت به این بلایا آسیب پذیرند
کشور ایران به دلیل قرار گیری برروی کمربند زلزله خیزی آلپ - هیمالیا از کشورهای لرزه خیز بوده و شاهد آن زلزله های بزرگی است که هرچند گاهی نواحی مختلفی از کشورمان را تکان داده و خسارات های مالی و جانی جبران ناپذیری را باعث می گرددعلت زلزله های فوق را می توان به تکتونیک صفحه ای ربط داده و ناشی از حرکت صفحه عربستان به سمت صفحه اروپا-آسیا به مقدار یک اینج در سال دانست. در هنگام وقوع زلزله سازه هایی که در پایه کاملا گیردار می باشند از پایین به سمت بالا افزایش می یابد و این باعث صدمات شدید به سازه ویا اجزاء الحاقی سازه می گردد. یکی از موضوعاتی که بیشتر شهرهای بزرگ جهان با آن دست به گریبان هستند، موضوع حوادث طبیعی است. با توجه به ماهیت غیرمترقبه بودن حوادث طبیعی و لزوم اتخاذ سریع و صحیح تصمیم ها و اجرای عملیات، مبانی نظری و بنیادی، دانشی را تحت عنوان مدیریت بحران به وجود آورده است. این دانش به مجموع فعالیتهایی اطلاق می شود که قبل، بعد و هنگام وقوع بحران کاهش اثرات این حوادث و کاهش آسیب پذیری انجام گیرد. با بکارگیری اصول وضوابط شهرسازی و مفاهیم موجود دراین دانش مانند فرم، بافت و ساخت شهر، کاربری اراضی شهری، شبکه های ارتباطی وزیرساختهای شهری وغیره می توانیم تا حد زیادی اثرات و تبعات ناشی از حوادث طبیعی را کاهش دهیم.
بلایا به اندازه تاریخ بشر قدمت داشته، و همواره همراه زندگی انسان بوده اند، اما خسارات وزیانهای ناشی از آنها روزبه روز افزایش می یابد ودرسالهای اخیر توجه ویژه ای به این شاخه از علم معطوف گردیده است. در چند دهه اخیر بلایای طبیعی و یا ساخت بشر بطور بسیار بیرحمانه ای افزایش یافته است. حوادث گزارش شده بین سالهای ۱۹۹۴ تا ۱۹۹۸ با معدلی برابر ۴۲۸ مورد ارزیابی اثرات اجتماعی ، رویکردی کاربردی در علوم اجتماعی است که از ابتدای دهه ۱۹۷۰ و در پی بروز عوارض منفی ناشی از اقدامات توسعه ای شکوفا شد. این رویکرد بیشتر معطوف به دغدغه هایی از قبیل مشارکت محور بودن و اجتماع محور بودن اقدامات توسعه ای و نتیجتاً توسعه پایدار است. تا قبل از دهه ۱۹۷۰ قریب به اتفاق پروژهها صرفاً بر نظرات کارشناسی (کارشناسان فنی) و ایده توسعه اقتصادی و زیرساختی متکی بودند. اصطلاح ارزیابی اجتماعی برای اولین بار در سال ۱۹۷۰ بکار رفت ولی راهنما ها و اصول آن در سال ۱۹۹۴ تدوین شد. (شارع پور، ۱۳۸۴، ص ۳۱). ارزیابی تأثیرات اجتماعی فرآیند ارزیابی و (Vanclay Frank, 2000, P.2). مدیریت تأثیرات یک پروژه، طرح، برنامه و یا سیاست بر مردم
امروزه از ارزیابی اجتماعی و فرهنگی به منظور بررسی تاثیرات احتمالی مثبت و منفی اقدامات توسعه ای بر زندگی اجتماعات هدف استفاده می کنند. مطالعات اتا در سه مرحله از اقدامات توسعه " آی انجام می شوند. اتا قبل از اجرا، جنبه پیش نگر و پیش بینی دارد؛ اتا در طول اجرا بیشتر ناظر بر کنترل تاثیرات منفی، اقدام و رصد کردن تاثیرات به منظور انجام واکنش مناسب در برابر آنهاست؛ و در مرحله پس از اجرا و اتمام ، ممکن است بنا به نوع اقدام توسعه ای صورت گرفته، تاثیرات آن در دوره های زمانی متفاوت ارزیابی شود. (فاضلی، ۱۳۸۹ ص ۶۷)
در تعریفی دیگر ارزیابی تأثیرات اجتماعی فرآیندی است که بر تأثیرات فرهنگی و اجتماعی توسعه و تصمیمات و دستاوردهای آنها برای جمعیت های بشری ، اجتماعات و افراد تمرکز دارد. (3.SaCller , Ver-Cai & VanClay, 2000, P) ارزیابی تاثیرات اجتماعی پایه ای جهت گفتگوی مستمر و محافظت از مردم فقیر است و دانش بومی را در مورد نیازها و احتیاجات افراد فقیر، کم درآمد و اقشار آسیب پذیر و همینطور گروه های طردشده، تشکیل می دهد، از طرفی تاثیرات توسعه ای پروژه ها را افزایش داده و موجب صرفه جویی در هزینه های واقعی خواهد شد.
در واقع ارزیابی تاثیرات اجتماعی عبارت است از تحلیل، نظارت و مدیریت بر پیامد های اجتماعی پروژه. این پیامدها می توانند مثبت باشند یا منفی، آشکار باشند یا پنهان، خواسته باشند یا نا خواسته (شارع پور، ۱۳۸۴، ص ۳۲). انواع مخاطرات: مخاطره ممکن است به عنوان یک شرایط یا حادثه خطرناک که آماده و دارنده پتانسیل برای صدمه زدن به زندگی و خراب کردن املاک و محیط زیست است، معرفی می شود. کلمه مخاطره گرفته شده از لغت قدیمی فرانسوی AZARD اولغت عربی aZZahr به معنی شانس و خوشبختی است. مخاطره می تواند دردو گروه تقسیم شود: طبیعی و انسانی. ۱) مخاطرات طبیعی: مخاطراتی هستند که دلایل آنها اثرات طبیعی است (مخاطرات جوی، زمین شناسی، زیست شناسی) مثال برای مخاطرات طبیعی (طوفانها، تسونامی (زلزله وسط دریا)رمین لرزه وفوران آتشفشان که منحصر آریشه طبیعی دارند. ریزش کوه، سیل، خشکسالی، قحطی، جنگ ها جزء مخاطرات طبیعی و اجتماعی هستند زیرا هم بشروهم طبیعت در آن دست دارند. برای مثال سیل ممکن است به دلیل باران شدید، ریزش کوه یا بند آوردن نزولات آسمانی باشد.
۲) مخاطرات انسانی: مخاطراتی که نتیجه غفلت انسانهاست. مخاطراتی که از معاشرت صنعت های امکانات نسل های امروزی و به انضمام انفجار، چکیدن سموم پس مانده، آلودگی، شکست سدها، جنگ هاو نزاع های تمدن و.....می باشند
چگونگی متاثر شدن از مخاطرات درمیان مردم ساکن دریک منطقه بستگی به عوامل متعدد اقتصادی و اجتماعی دارد که به میزان
آسیب پذیری مردم منطقه بستگی دارد.نوع و میزان آسیب پذیری افراد مختلف خواهد بود از جمله:
- آسیب پذیری فیزیکی: تصورات حادثه دیده از سیل و زلزله، بستگی به شرایط فیزیکی مردم و شاخص های ساختمان هاو بناها وغیره و مجاورت بانواحی آنها و محل و طبیعت مخاطره.همچنین بستگی به توانایی تکنیکی ساختمانها، ابنیه هاو مقاوم سازی آنها در طول یک مخاطره دارد. خیلی از ریزش کوهها وسیل ها به عوامل دیگری ارتباطدارند. رشد مناطق کنترل نشده و ناامن که مردم در آن مستقر هستند بیشتر درمخاطره هستند. ممکن است خانه های بنا شده روی آن واژگون شوندوی افروریزی کنند. حتی اگر
از نظر زلزله ای خوب طراحی شده باشند.
- آسیب پذیری اجتماعی-اقتصادی: درجه تاثیرگذاری جمعیت برروی یک جزء فیزیکی آسیب پذیر دروغ نخواهد بود، اما البته روی شرایط اقتصادی-اجتماعی تاثیرگذاراست. شرایط اقتصادی - اجتماعی مردم بستگی به شدت صدمات دارند.» برای مثال مردم فقیر در حاشیه دریا پول برای ساخت خانه های بتنی ندارند.آنها معمولاً در خطر هستند و بناهایشان نابود خواهد شد وقتی که آنجا یک
طوفان یا باد شدید باشد و به خاطر کمبود بودجه آنها، قادر به نوسازی خانه هایشان نخواهند بود.
مهمترین ابزار در تشخیص بلایا:
- ثبت بحران های گذشته و حوادث مهم طبیعی
- اختصار در مطالعات زمین شناسی خاص، آب و هوا و دیگر مخاطرات در زمینه نواحی بین المللی تا حد امکان
- پیش نویسی و به روز کردن نقشه مخاطرات و مشخصات مناطق آسیب پذیر با بیشترین حد مشارکت.
- بررسی جمعیت در معرض خطر بوسیله جنسیت و نوع آسیب پذیری (مخصوصا افراد خانه دار، در شرایط ساخت و ساز، فعالیت های تولیدی، حمل و نقل، حیوانات، توانایی های خاص و احتیاجات در مورد مواقع ضروری)
پیشگیری و کاهش خطرات
پیشگیری و کاهش بلایا فعالیت هایی را مشخص می کند که پیشگیری یا کاهش تاثیرات منفی رخدادهای طبیعی را شامل می گردد، مخصوصا در دوره های میان مدت یا بلند مدت. این فعالیت ها دربرگیرنده یک زمین، سیاست، قانون، مدیریت و میزان های اساسی جهت شناسایی موقعیت مخاطرات می شود و به عبارتی شامل تاثیر نوع زندگی و رفتار جمعیت در معرض خطر جهت کاهش مخاطرات بحرانی می باشد. موارد مورد نظر جهت نایل آمدن به این اهداف شامل موارد زیر می باشد:
- قوانین سختگیرانه محلی در شیوه های استفاده از زمین و تغییر کاربریها
مدیریت پایدار و توسعه احداث جنگل: کنترل قطع درختان جنگلی و پاکسازی جنگل بدون ایجاد آتش، احداث جنگل بکارگیری برنامه های پایدار مدیریت جنگل،
- حفاظت از مناطق طبیعی در پهنه سیل رودخانه، کاشت درخت و انواع مختلف گیاه در کنار رودخانه ها و تقویت با استفاده از خاکریزها، سد و پشته ها.
- تنظیم شالوده برای پیش بینی رخدادها شامل قوانین مناسب و قوانین مدیریتی: بالا بردن ارتفاع پل ها، ساخت ساختمان های مورد نیاز، سیستم های زهکشی و آبیاری.
- مقاوم سازی محلی و واکنش در خلال عدم تمرکزگرایی
- آموزش مردم و افراد محلی و موسسات بین المللی در مورد دلایل، تاثیرات و ابزار پیشگیری از بلایا.
- همیاری با مردم و افراد محلی و موسسات بین المللی جهت مدیریت مخاطرات بحرانی به حد کافی و برپایی موسسات
موثر در ارتباط با این موضوعات.
-معرفی مکانیزم ها و ساختارهایی برای پخش و انتقال بلایا، اهداف ارزیابی تاثیرات اجتماعی:
فواید اقتصادی:
۱. ارزیابی اجتماعی می تواند مقولات اجتماعی که به عنوان ریسک و یا فرصست برای پروژه تلقی می شوند را، شناسایی و ارزیابی کند .
۲. ارزیابی اجتماعی می تواند بر طراحی و ارتقای کیفیت پروژه تاثیر گذار باشد. ۳. می تواند به مدیریت تأثیرات کوتاه مدت و بلند مدت پروژه کمک کند.
۴. می تواند در تهیه ورودی های مهم جهت طراحی مشارکت مؤثر افراد ذینفع در پروژه، بدست آوردن اجماع و همکاری میان بخشها و مدیریت توقعات مردم ، مفید واقع شود. از آنجا که انجام ارزیابی اجتماعی برای پروژه ها موجب انطباق و سازگاری با اجتماع محلی شده و در نهایت به توسعه اجتماعی منطقه منجر خواهد شد. توسعه اجتماعی خود می تواند متضمن پایداری توسعه اقتصادی حاصل از ورود صنعت به منطقه باشد ، هنگامی که مردم بومی در راستای اهداف پروژه مشارکت داشته باشند و با پروژه همراهی کنند، در سود و زیان پروژه نیز خود را سهی-م خواهند دانست و از منافع پروژه در مقابل تهدیدات دفاع خواهند نمود که در واقع این امر موجب پایداری منافع توسعه اقتصادی خواهد شد که ورود صنعت در منطقه زمینه ساز آن بود.
فواید اجتماعی :
۱. دسترسی افراد ذینفع و درگیر به امکانات و خدمات جهت ارائه نظرات و پیشنهادات و مشارکت در فرآیند تصمیم گیری ها.
۲. شناسایی فرصتها و استفاده از ظرفیتهای بومی و محلی منطقه در تهیه کالا و خدمات مورد نیاز
۳. کمک به ساخت ظرفیتهای بومی در خدمات زیر بنایی و حمایت محیطی
۴. افزایش ظرفیت انسانی بواسطه انتقال بهترین شیوه ها
۵. سرمایه گذاری اجتماعی جهت برآوردن نیازهای اجتماع محلی
۶. حمایت از منابع فرهنگی اجتماعات محلی از طریق شناسایی، حفظ و حراست از آداب و رسوم و سنن ساکنین محلی
۷. شامل کردن اجتماعات محلی در فهم بهتر از تأثیرات مثبت و منفی
لزوم ارزیابی زیست محیطی قبل وقوع حوادث طبیعی :
