بخشی از مقاله
چکیده
علاقه به جنبههای اجتماعی و زیست محیطی در بین افراد باعث شده است که، ارزیابی عملکرد کسب و کار هم بر مبنای اطلاعات مالی و هم غیر مالی باشد، و علاوه بر آن توجه به ارتباط بین شرکت و سهامداران به ابعاد اجتماعی و زیست محیطی ،فعالیت شرکت و آثار آن در آینده مورد تأکید قرار گرفته است و حسابداری پایدار یک فعالیت پویا است که جمع آوری ، تجزیه و تحلیل و استفاده از اطلاعات پولی مرتبط با ابعاد اقتصادی، اجتماعی و محیطی را به منظور بهبود عملکرد سازمانی انجام میدهد و از طریق توسعه ساز و کارهای مالی به عنوان ابزاری توانمند کمک میکند تا سازمان ها بتوانند به آسانی با چالش های توسعه پایدار مواجه شوند. و با توجه به اینکه امروزه نا کفایتی در منابع طبیعی و مسائل اجتماعی در حال حاضر و برای نسلهای آینده رو به گسترش است. هدف اصلی این مقاله به تصویر کشیدن تأثیر حسابداری زیست محیطی بر حسابداری اجتماعی و توسعه پایدار از طریق مروری بر تاریخچه پژوهشهای انجام شده در این حوزه میباشد.
واژگان کلیدی : حسابداری زیست محیطی، حسابداری مسئولیت اجتماعی، حسابداری توسعه پایدار
مقدمه وظیفه حسابداری ارائه اطلاعات درباره عملکرد سازمانهای فعال در اقتصاد است. حسابداری اشتراک اطلاعات را تسهیل میکند . روشی را فراهم میکند که شفافیت فرآیندهای عملیاتی را افزایش میدهد. - Dillard et al, 2005 - نیاز اطلاعاتی سازمانها، به حساب آوردن اثرات زیست محیطی و اجتماعی، بخش جداگانه توسعه حسابداری میباشد که، از روابط حوزه اقتصادی و محیط زیست پیروی میکند. توسعه پایدار، عناصر زیست محیطی اجتماعی و اقتصادی را بهم مرتبط میسازد و مستلزم آن است که نسل حاضر در رفع نیازهای خود به حقوق نسل آینده احترام بگذارد. گزارش های تهیه شده توسط سیستم اطلاعات حسابداری و گزارشهایی که در مورد آلودگی، گرم شدن کره زمین، پایداری منابع طبیعی ارائه میشود فعالیتهای مهمی هستند ،که تأثیرات آنها بر عملکرد مالی مفید میباشد. این گزارشات زمانی که برای هدفهای داخلی مورد استفاده قرار میگیرند می توانند، به مدیران در برنامه ریزی و هدایت فعالیتهای سازمان کمک نمایند. هنگامی که برای استفاده کنندگان خارجی ارائه میشود حاوی اطلاعات مالی است که میتوانند به عنوان ابزاری برای افزایش آگاهیهای زیست محیطی و اجتماعی استفاده کنندگان عمل کند.
مفهوم حسابداری زیست محیطی
حسابداری زیست محیطی در برگیرندهی مجموعه قواعدی است که موجب بهبود توان سیستم حسابداری برای شناسایی، ثبت و گزارشگری آثار ناشی از تخریب و آلودگی محیط زیست میشود. حسابداری محیط زیست مبتنی بر تلفیق محیط زیست به عنوان یک منبع سرمایه و در نظر گرفتن هزینههای زیست محیطی به عنوان یکی از هزینههای قابل قبول در فرآیند اقتصادی و محاسباتی میباشد. حسابداری زیست محیطی بر پایهی مفاهیم اقتصادی و محیط زیست بنا شده است و کاربرد آن با توجه به استفاده نکردن از روشهای مبتنی بر بازار مستلزم ایجاد تغییر در فرهنگ است. حسابداری زیست محیطی بخشی از این تغییرات را در سازمان و بخش وسیعتر دیگر از آن را در جامعه ایجاد می کند و با ارائه شناخت اساسی بیشتر و مشارکت در فعالیتهای کاری روزانه به تعیین هدف توسعه مستمر به عنوان رویکرد خاص کمک میکند. - پاک گوهر، - 1388 حسابداری زیست محیطی از سوی دیگر مظهر نوعی از پژوهش و عمل است که بر تأثیری که سازمان بر روی محیط زیست طبیعی دارد و تأثیری که محیط زیست بر روی سازمان دارد متمرکز میشود. همه اینها ممکن است بر حسب واحدهای مالی و فیزیکی تفسیر و بیان گردد. - Schaltegger and Burriet, 2010 -
تاریخچه حسابداری زیست محیطی
دوره های تکامل و سیر تحول حسابداری زیست محیطی را میتوان اینگونه توصیف کرد:
1 - دوره :1970 در این دوره مباحث نظری و تشریحی از حسابداری محیط زیست ارائه شد.
2 - دوره 1990 تا :1981 در این دوره در خصوص نقش حسابداری زیست محیطی در تشریح اطلاعات برای فعالیتهای زیست محیطی مباحثی مطرح شد.
3 - دوره 1991 تا :1995 تا حدودی تکامل و پرورش حسابداری محیط زیست و ارائه گزارشهای زیست محیطی و همچنین امکان حسابرسی این نوع از گزارشها.
4 - دورهی حاضر نقش حسابداری محیط زیست به عنوان ارزیابی کننده عملکرد زیست محیطی شرکتها در رابطه با استاندارد های مصوب مراجع رسمی حسابداری . هدف حسابداری زیست محیطی فراهم آوردن اطلاعاتی است که برای ارزیابی عملکرد تصمیم گیری کنترل و گزارشگری بتواند به مدیران یاری رساند.
اهداف حسابداری محیط زیست
1 - تعیین فرصتها محیطی و محدود کردن هزینههای اضافی که فاقد ارزش افزوده هستند.
2 - برآورد و محاسبهی هزینههای محیط زیستی شرکتها و گنجاندن آنعموماً در سربار کارخانه.
3 - مشخص کردن فرصتهای محیط زیستی برای ایجاد و سود خالص.
4 - ایجاد و نگهداری یک سیستم اطلاعاتی محیطی برای ارتقای مدیریت عملیاتی.
5 - تعیین هزینهها و بازده آتی، ناشی از پیاده سازی سیستم اطلاعاتی مدیریت محیط زیست.
6 - کمک به طراحی فرآیند تولیدی کالاها و خدمات سازگار با محیط زیست - عبدی و اقدام، - 1387
عوامل بازدارنده توسعه حسابداری محیط زیست
با توجه به رشد روز افزون جمعیت و محدود بودن منابع طبیعی در دسترس، مسأله حفاظت از محیط زیست از مهمترین مسائل جامع بشری مطرح شده است. - ملا نظری، - 1382 حفظ محیط زیست محدود به مرزهای سیاسی و جغرافیایی نیست بلکه، تلاش همه ساکنان کرهی زمین را میطلبد. مسألهی حفظ محیط زیست نیازمند یک سیستم مدیریت زیست محیطی که به صورت یکپارچه با سایر سیستم های مدیریتی به اجرا در آید. اگرچه واحد های تجاری هزینههای زیست محیطی متحمل میشوند اما، ارائه تصویری از عملکرد زیست محیطی حاوی منافع حاصل از تحمل هزینههای مزبور با توجه به ساختار موجود حسابداری دشوار است.
