بخشی از مقاله
بررسي اثر اقليم برميزان آسايش و يادگيري دانش آموزان دوره متوسطه
١-چکيده
براساس بررسي هاي انجام شده استان خوزستان در زمينۀ آموزش رتبۀ ٢٨ را در بين استان هاي کشور داراست . عوامل متعددي مي توانند بر شکست تحصيلي دانش آموزان موثر باشند. اما با توجه به تيپ اقليمي خشک و نيمه خشک شهرستان دشت آزادگان مسأله گرماي هوا و کوتاه بودن طول دوره ي تحصيل را نيز مي توان به عوامل ديگر افزود.
تاکنون پژوهش هاي مختلفي در رابطه با افت تحصيلي و همچنين اقليم و آسايش انجام گرفته ، ولي با بررسي هاي انجام شده موضوع اثر اقليم بر وضعيت آسايش و يادگيري که مي تواند منجر به شکست تحصيلي دانش آموزان شود مسأله اي است که تاکنون در اين شهرستان مورد توجه قرار نگرفته است . اين پژوهش با هدف بررسي وضعيت شرايط اقليمي در شهرستان دشت آزادگان و آگاهي از ميزان تأثير اين شرايط بر يادگيري دانش آموزان طرح ريزي و اجرا شده است .
روش پژوهش استفاده از دماي مؤثر و محاسبۀ شاخص اقليمي و مشخص کردن وضعيت آسايش در ماه ها و ساعات مختلف شبانه روز با استفاده از ابزار پرسشنامه و نظرخواهي از دبيران و دانش آموزان دوره متوسطه در رابطه با فرضيه هاي پژوهش بوده است . پس از بررسي هاي انجام شده مشخص شد که هواي اين شهرستان در بيشتر ماه هاي سال گرم و کاملاً دور از منطقه آسايش و حتي در بعضي اوقات از بدترين وضعيت اقليمي بهره فراواني دارد. همچنين در چند سال اخير پديدة گرد و خاک هم به عنوان يک پديدة ناگوار زيست محيطي گاهي تا چند روز باعث تعطيلي مدارس مي شود. نتايج حاصل ازاين پژوهش نيز اثر اقليم را بر شرايط افت تحصيلي دانش آموزان مورد تأييد قرار مي دهد. با توجه به اين وضعيت مي توان گفت برگزاري کلاس ها در نوبت صبح ثابت که شرايط اقليمي مناسب تر است و همچنين اقليم بر شرايط يادگيري و افت تحصيلي دانش آموزان تاثيرگذاراست .
٢-واژگان کليدي :
اقليم ، عناصر اقليمي ، اقليم آسايش ، يادگيري ، معماري ، دشت آزادگان .
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
٣-مقدمه
کشور ايران سرزميني بسيار متنوع است . اين گوناگوني در تمام ويژگي هاي جغرافيايي آن از مسائل انساني گرفته تا خصوصيات طبيعي به چشم مي خورد.
شايد بتوان گفت که بهترين جلوگاه اين همه تنوع و گوناگوني ، آب و هواي کشور مي باشد. هيچکدام از ويژگي هاي جغرافيايي به اندازه پراکندگي مکاني و زماني عناصر آب و هوايي ، تنوع نشان نمي دهند. اين تنوع بر تمام زندگي خصوصاً دوره تحصيل تأثيرگذار است از دوران تحصيل مي توان به عنوان سال هاي مهم شخصيت ساز کودکان و نوجوانان ياد کرد.
بدبيني و خوش بيني نسبت به زندگي و هستي ، پشتکار و تن آسايي ، علاقه مندي و بي علاقه گي ، اعتماد به نفس و بي اعتمادي نسبت به خود و ديگران و حتي سلامت آن به مقدار زيادي ناشي از تجارب موفق و ناموفق دانش آموزان در دوران تحصيل و واکنش هاي معلمان و والدين نسبت به آنان است .
براساس بررسي هاي انجام شده استان خوزستان در زمينه آموزش رتبه ٢٨ را در بين استان هاي کشور دارا است ، عوامل متعددي مي توانند در ايجاد يا کاهش شکست تحصيلي دانش آموزان مؤثر باشند در استان خوزستان مي توان مسئله گرماي هوا و اقليم حاکم بر استان را نيز به عوامل ديگر افزود بنابراين جهت ارتقاء اين وضعيت بايد برنامه ها و تدابيري انديشيده شود و علل آن مورد بررسي قرار گيرد.
در استان خوزستان در زمينه افت يا شکست تحصيلي تحقيقات مختلفي به انجام رسيده و از جنبه هاي مختلف اين مسئله مورد بررسي قرار گرفته اما با توجه به اينکه شهرستان دشت آزادگان براساس تقسيم بندي هاي اقليمي مختلف داراي اقليم گرم و خشک است . پس اين مسأله مي تواند بر عدم فراگيري و افت تحصيلي ناشي از آن مؤثر باشد، زيرا حفظ تعادل حرارتي بين بدن انسان و محيط اطراف يکي از نيازهاي اوليه ي سلامت و آسايش است که به عوامل متعددي بستگي دارد برخي از عوامل فردي نظير فعاليت و سازگاري با محيط و پوشش فرد هستند و برخي ديگر نظير دماي هوا، رطوبت ، تابش آفتاب و جريان هوا مجموعاً شرايط حرارتي محيط را تشکيل مي دهند.( کسمايي ٢٦:١٣٦٩)
معيار دبيران و دانش آموزان در مجموع به ترتيب ١٤.١٦ و ٢.٧٤ مي باشد.
اين پژوهش با توجه به اهميت اين مسئله و در نظر گرفتن همه محدوديت ها براي شناخت بيشتر اثر عناصر آب و هوايي بر پديده ي شکست تحصيلي در شهرستان دشت آزادگان و نيز با استفاده از ابزار پرسشنامه ونمونه مورد نظر دانش آموزان مقطع متوسطه شهرستان دشت آزادگان صورت گرفته است .
٤- روش تحقيق
روش تحقيق در اين پژوهش توصيفي وتحليلي و از نوع کاربردي است و روش جمع آوري اطلاعات کتابخانه ،ميداني ، استفاده از سايتهاي اينترنتي و اسناد و مدارک سازمانها مي باشد و تجزيه و تحليل داده ها با استفاده از دو روش آماري Spss و Excel انجام شد .
٥-فرضيه هاي پژوهشي
١. آيا عناصر آب و هوايي ، بر سطح يادگيري دانش آموزان متوسطه شهرستان دشت آزادگان موثرند؟
٢. آيا فراگيري دانش آموزان در نوبت صبح بيشتر است ؟
٣.آيا شيوه معماري مراکز آموزشي با اقليم شهرستان نامتناسب است ؟
٦- موقعيت محدوده مورد مطالعه
شهرستان دشت آزادگان (دشت ميشان ) منطقه اي وسيع و هموار واقع در مغرب خوزستان که حدود ٥٨٤٤ کيلومترمربع مساحت دارد و از طرف شمال به دهلران ، از مشرق به اهواز، از مغرب به عراق از جنوب به خرمشهر محدود است .
شهرستان دشت آزادگان در ٣١ درجه و ٣٣ دقيقه عرض شمالي و ٤٨ درجه و ١٠ دقيقه طول شرقي گرينويچ واقع گرديده و ارتفاع آن از سطح دريا ١٣٠ متر است . فاصله . دشت آزادگان تا اهواز ٦٠ و تا تهران ٩٤١ کيلومتر مي باشد. ساکنان آن از بني طرف (عشاير خوزستان ) هستند به همين جهت اين ناحيه در قديم بني طرف نام داشت و در سال ١٣١٤ شمسي به موجب تصويب نامه هيأت وزيران نام آن به دشت ميشان مبدل شد و معرّب آن دست ميسان است .مرکز حکومت اين منطقه در قديم يعني در روزگار ساسانيان و قرن هاي اول اسلامي شهري به نام نهرتيري بود که تا قرن چهارم يا پنجم هجري آباد بوده اما از آن پس رو به ويراني نهاد
٧- جامعه آماري
جامعه آماري اين پژوهش شامل ٨٠٠٠ نفر دانش آموز پسر و دختر دوره
متوسطه و٧٢٥ دبير دوره متوسطه شاغل در مديريت آموزش و پرورش دوره راهنمايي شهرستان دشت آزادگان مي باشد، بنابراين بديهي است که حجم نمونه هر کدام نيز متفاوت است لذا در مرحله اول تعداد ٢٥ پرسشنامه به صورت جداگانه ميان هر دو جامعه آماري يعني دانش آموزان و دبيران توزيع گرديد و پس از جمع آوري آنها و تحليل مقدماتي داده ها با استفاده از فرمول تعيين اندازه نمونه «پايلوت » حجم نمونه مورد نياز در جامعه تعيين گرديد. سپس براساس تعداد حجم نمونه مشخص شده از طريق روش نمونه گيري تصادفي ساده در ميان هر دو جامعه آماري توزيع گرديدند. براي تعيين حجم نمونه در اين تحقيق از فرمول پايلوت استفاده گرديد و ميزان خطاي برآورد ٠.١ در نظر گرفته شده است ، بر اين اساس حجم نمونه براي هر دو جامعه آماري پژوهش به شرح زير مي باشد.
اندازه نمونه مورد نياز براي دانش آموز ١٠٠ و براي آموزگار ٣٨ عدد مي باشد. اما پژوهشگر براي اينکه کار از سطح اطمينان بالاتري برخودار باشد تعداد پرسشنامه هاي توزيع شده براي هر دانش آموز ١٢٠ و دبير ٨٠ عدد در نظر گرفته است .
٩- يافته هاي توصيفي
يافته هاي توصيفي پژوهش شامل شاخص آماري مانند ميانگين ، انحراف معيار، حداکثر، حداقل و تعداد آزمودني هاي نمونه مي باشد که براي کليه متغيرهاي مورد مطالعه در اين پژوهش در جدول هاي شماره ١ و ٢و ٣ ارائه شده اند.
جدول شماره ١: ميانگين ،انحراف معيار، حداقل و حداکثر نظرات دبيران و دانش آموزان نسبت به اثر عناصر اقليمي بر يادگيري
همان طوري که در جدول شماره ١مشاهده مي شود در متغير اثر عناصر اقليمي بر يادگيري ميانگين و انحراف معيار، نمره کل دبيران به ترتيب ١٤.١٥ و ٦٩. ، دبيران زن ١٤.٨٣ و ٢.٢٤ و دبيران مرد ١٣.٤٨ و ٩٥. ، ميانگين و انحراف معيار کل دانش آموزان ١٤.١٦ و ٢.٧٨، دانش آموزان دختر ١٥.١٠ و ٢.٣٦ و دانش آموزان پسر ١٣.٢٢ و٢.٨٧ ، ميانگين و انحراف دانش آموزان و انحراف معيار آن به ترتيب ١٣.١٩ و ٣.٢٩ از حداکثر ٢٠ بوده و اين حاکي از تأييد اين فرضيه توسط آنان است .
