بخشی از مقاله
چکیده
هدف پژوهش حاضر بررسی تأثیر آموزش چندرسانه ای بر یادگیری مهارت های اجتماعی آموزان پایه اول ابتدایی کرج می باشد. روش تحقیق از نوع شبه آزمایشی و جامعه آماری شامل کلیه دانش آموزان دختر و پسر پایه اول ابتدایی شهرستان کرج بود، که از بین آنها نمونه ای مشتمل بر 60 نفر - 30 دختر و 30 پسر - با شیوه نمونه گیری تصادفی چندمرحله ای انتخاب شده وبه شیوه تصادفی نیز در دو گروه آزمایش وکنترل گمارده شدند. برای جمع آوری داده ها از پرسشنامه یادگیری مهارت های اجتماعی استفاده شد
.گروه آزمایش طی هشت جلسه با استفاده از نرم افزار چندرسانه ای محقق ساخته آموزش دیدند وگروه کنترل به دور از متغیر مستقل نگاه داشته شد. به منظور بررسی تغییرات حاصله، ابتدا یک پیش آزمون بر روی هر دو گروه اجراء شد. پس از اجرای پیش آزمون، گروه آزمایش در معرض متغیر مستقل که همان آموزش چندرسانه ای بود، قرار گرفت و از هر دو گروه پس آزمون به عمل آمد . برای تجزیه و تحلیل داده های پژوهش از روش های آماری در دو سطح توصیفی - شاخص های مرکزی و پراکندگی - و استنباطی - تحلیل کواریانس - استفاده شده است. بطور کلی نتایج بدست آمده از این پژوهش برتری میزان یادگیری مهارت های اجتماعی - در همه ی مولفه ها - دانش آموزانی را نشان داد که مطالب را از طریق چندرسانه ای آموزشی دریافت کردند و همچنین بین جنسیت دانش آموزان تفاوت معنی داری مشاهده نشد. بنابراین، نتایج این پژوهش در راستای سایر پژوهش های انجام شده، بیانگر نقش مثبت استفاده از چندرسانه ای در یادگیری مهارت های اجتماعی دانش آموزان بود.
کلمات کلیدی: چندرسانه ای آموزشی، یادگیری مهارت های اجتماعی، دانش آموزان.
مقدمه:
روند رو به رشد و پر شتاب تحولات در زمینه های مختلف زندگی بشر تغییرات شگرفی را در عرصه زندگی و گستره فکر او موجب شده است. افزایش روزافزون استفاده از فناوری اطلاعات و ارتباطات تحولی عظیم را در تمام حوزه ها و از همه مهم تر حوزه آموزش ویادگیری نوید می دهد. با پیدایش استقبال از چند رسانه ای ها در قالب استفاده از نرم افزارهای آموزشی تاثیر چشمگیری بوجود آمد و باعث شد تا تاثیرات آنها در نظام های آموزشی بویژه در فرایند یاددهی - یادگیری مورد توجه قرار گیرد - گریسون و آندرسون، 2003 ، ترجمه زارعی زوارکی و صفایی موحد، . - 1384 محوری ترین نکته قابل بحث این است که چند رسانه ای1 تحولی بزرگ در فناوری ارتباطات و اطلاعات است. همواره پویا و در حال رشد می باشد. چند رسانه ای ها به علت کاربرد های گسترده ای که پیدا کرده اند و میزان تاثیری که روی مخاطب می گذارند مورد توجه بسیار هستند.
به عقیده پژوهشگری بنام کلارک 2 فناوری چند رسانه ای مانند سایر فناوری های پیشرفته، کاملا جادویی و فوق العاده است - شیرمحمدی و دیگران، . - . - 1391 پژوهش ها نشان داده اند که آموزش مبتنی بر چند رسانه ای بر درک مطلب و یادداری دانش آموزان کمک می کند - کپل3، . - 2009 امروزه بسیاری از برنامه های آموزش رایانه ای در قالبی مرسوم به چندرسانه ای ها مورد استفاده قرار می گیرند. آموزش با کمک رایانه با قابلیت چندرسانه ای که چندین حس را همزمان در فرایند تجربه بکار می گیرد - عالمی، . - 1379 به گفته هافستتر - 2001 - ، »چندرسانه ای عبارت است از بهره گیری از رایانه برای تبادل مطالب از طریق مجموعه ای از متن ها، صداها، تصویرهای ثابت و متحرک و پویا نمایی، که به وجود رابطها و ابزارهایی به کاربر یا یادگیرنده اجازه ناوبری ، تعامل و ارتباط را می دهد - « امیرتیموری،. - 1390 در هر صورت آنچه در همه شرایط می تواند تعریف جامع تر از چندرسانه ای بدهد، هنگامی است که چندین حس انسان بطور همزمان از تکانه های عصبی وارد آن حس متاثر شود.
در چنین وضعیتی آن چه از لحاظ روانشناختی مطرح می شود، بمباران حافظه کاری4 یا حافظه کوتاه مدت انسان از ورودی هایی است که در مراحل بعد باید قبل از ادراک5 شدن در هم بیامیزند تا بصورت یکپارچه به فهم انسان در آیند - افضل نیا، 1384، ص . - 155 چندرسانه ای های دیجیتال برنامه های نسبتا جدیدی هستند که به استفاده کننده رایانه امکان می دهند تا منابع آموزشی بسیاری را با هم ادغام و کنترل کند. توانایی چندرسانه ای ها می توانند اطلاعات ویدئویی و همچنین گرافیک، صدا واطلاعات متنی را ارائه کنند. - ذوقن، 1386، . - 217 چندرسانه ای با فراهم آوردن فرصت های مناسب یادگیری، کاربران را به تعامل دعوت می کند. یادگیرندگان می توانند در زمان و مکان مناسب و براساس سرعت یادگیری خود از چند رسانه ای مطلب بیاموزند. مهمترین مزیت چندرسانه ای نسبت به اشکال دیگر آموزش، انعطاف پذیری در عرصه اطلاعات و دستیابی سریع آن فراهم کردن بازخورد است. هدف اصلی از بکارگیری چندرسانه ای این است که به یادگیرندگان کمک کند - چانگ و چن، 1995، به نقل از رضوی، - 1386
براساس گزارش سازمان بهداشت جهانی6 پیش بینی می شود که پس از سال 2010، کمتر کسی قادر خواهد بود بدون کسب مهارتهای اجتماعی و ابراز وجود، زندگی رضایت بخشی داشته باشد. تاثیر آموزش این مهارتها بر موفقیت در زندگی، از طریق دستکاری ظرفیت روانی - اجتماعی افراد امکان پذیر است. بنابراین آموزش این مهارتها، ظرفیت روانی اجتماعی افراد را بالا برده و آنها را قادر می سازد تا با اندیشه و تحلیل موقعیت، به رفتاری سازگارانه و همراه با تحمل روی آورند - منگرونکارو همکاران، 132: 2001، به نقل از خلعتبری و دیگران، . - 1389 متاسفانه مهارتهای اجتماعی به عنوان جزئی از دروس مدرسه ای همیشه مورد بی توجهی قرار گرفته است و فقط زمانی به این مهم توجه می شود که دانش آموزان از خود رفتاری نامناسب، مغایر با آنچه مورد نظر اولیا می باشد، نشان دهند - جمشیدی وسیف نراقی، . - 1384 در نظام آموزشی نیز اگر کودکی فاقد مهارتهای اجتماعی باشد، اغلب با وصله های ناجور برچسب زده می شود و بعنوان کسی که مشکلات اجتماعی دارد، تلقی می شود. ناتوانی در مهارت های اجتماعی حتی مشکلاتی را در زمینه پیشرفت تحصیلی بوجود می آورد - باکتریا، . - 1386
حال سوال این جاست که آیا استفاده از چندرسانه ای آموزشی بر یادگیری مهارت های اجتماعی دانش آموزان تاثیر دارد؟ تحقیقات و بررسی های به عمل آمده در این زمینه نیز اکثرا حاکی از مفید بودن این ابزار در ایجاد یادگیری بهتر و صرفه جویی در زمان و وقت معلم و یادگیرندگان بوده است. به طور مثال؛ می توان به این تحقیقات اشاره کرد: ضامنی، نسیمی، رضایی راد و جویباری - - 1390 تحقیقی تحت عنوان » تأثیر استفاده از نرم افزارهای چندرسانه ای در درس جامعه شناسی بر پیشرفت تحصیلی دانش آموزان شهرستان جویبار« انجام دادند. یافته ها نشان داد که آموزش با استفاده از نرم افزارهای چندرسانه ای بر پیشرفت تحصیلی دانش آموزان مؤثر است، اما در مقایسه با شیوه سنتی تدریس اگرچه در بهبود فرآیند یادگیری مؤثرتر از شیوه سنتی بوده ولی این تفاوت معنادار تشخیص داده نشده است . از طرفی آموزش با استفاده از نرم افزارهای چندرسانه ای در مقایسه با شیوه سنتی تدریس، به میزان بیشتری بر یادداری دانش آموزان تأثیر داشته است.
لاکدشتی، یوسفی و خطیری - - 1390 تحقیقی تحت عنوان »تأثیر نرم افزارهای شبیه ساز آموزش بر یادگیری و یادسپاری دانشجویان و مقایسه آن با روش سنتی تدریس« انجام دادند. یافته ها نشان داد که بین یادگیری و یادسپاری در آموزش با نرم افزار شبیه ساز و آموزش سنتی تفاوت معنی داری وجود دارد و نرم افزار شبیه ساز بر افزایش یادگیری ویادسپاری درحد بالایی تأثیر دارد. موسی رمضانی - - 1390 در تحقیقی تحت عنوان »تأثیرآموزش چندرسانه ای و سخنرانی بر انگیزش و پیشرفت تحصیلی و خودتنظیمی دانش آموزان از راه دور«، نتیجه گرفت که آموزش به شیوه چندرسا نه ای در مقایسه با آموزش سنتی تأثیر بیشتری بر پیشرفت تحصیلی و خودتنظیمی دارد. صفاریان، فلاح و میرحسینی - 1389 - تحقیقی با عنوان» مقایسه تاثیرآموزش به کمک نرم افزارهای آموزشی و روش تدریس سنتی بر یادگیری درس ریاضی« انجام دادند. روش تحقیق شبه آزمایشی با طرح پیش آزمون پس آزمون با دو گروه آزمایش وکنترل بوده است.
نتایج حاکی از آن بود که دانش آموزانی که به وسیله نرم افزار آموزشی، آموزش دیده اند، در مقایسه با دانش آموزانی که به شیوه سنتی آموزش دید ه اند، عملکرد به مراتب بهتری در آزمون پیشرفت تحصیلی داشتند. نتایج پژوهش حیدری و همکاران - 1389 - بیانگر تأثیر استفاده از نرم افزارهای آموزشی به عنوان اشکالی از فن آوری اطلاعات در پیشرفت تحصیلی دانش آموزان دوره راهنمایی در درس زبان انگلیسی بود. سلیمانپور و همکاران - 1389 - در پژوهش خود به بررسی تأثیر روش تدریس مبتنی بر فن آوری اطلاعات و ارتباطات در ایجاد یادگیری پایدار درس علوم تجربی سال سوم راهنمایی پرداختند. در این پژوهش جهت ارایه موضوعات درسی از سه روش ارایه محتوای الکترونیکی تولید شده توسط دبیر، اتصال به شبکه اینترنت و استفاده از نرم افزارهای آموزشی استفاده شد و پژوهشگران دریافتند که میزان یادگیری پایدار در روش تدریس مبتنی بر فن آوری اطلاعات بیشتر از روش تدریس سنتی است.
نتایج پژوهش دایی زاده و همکاران - - 1389 نیز مؤید تأثیر کاربرد فن آوری اطلاعات و ارتباطات - چندرسانه ای - در افزایش انگیزه تحصیلی، ارتقاء مهارت پرسش گری، تقویت روحیه پژوهشی، افزایش نمرات درسی و در مجموع پیشرفت تحصیلی دانش آموزان سال سوم مقطع متوسطه بود. این اثرگذاری در بین دانش آموزان دختر و پسر با معدل و رشته های مختلف یکسان بوده است. سلیمی - 1387 - در تحقیقی تحت عنوان»نقش رسانه ها و وسایل آموزشی در فرآیند یاددهی- یادگیری به این نتایج دست یافت که استفاده از رسانه های آموزشی متنوع در موضوعات وماده های گوناگون موجب شکل دهی تجارب یادگیری دست اول یا نزدیک به آن، ایجاد انگیزه وشوق یادگیری و کمک به تداوم آن، صرفه جویی در زمان آموزش و برقراری آسان تر ارتباط وتفهیم بهتر، شکل گیری یادگیری سریع تر، عمیق تر و پایدارتر می گردد. نتایج مطالعه زارعی و عو ض زاده - 1386 - با عنوان »تأثیر چندرسانه ای های آموزشی بر فرآیندیاددهی یادگیری« نشان دادکه چندرسانه ای های آموزشی می توانند، با به کارگیری عناصر تفکرگروهی، آموزش سازمانی، ارتباطات کاری، اشتراک دانش، ارتقاء و استفاده از ظرفیت های دانش و مهارت و خودارزیابی می باشد.
از نظر کارکنان این سازمان وضعیت، تفکر گروهی، آموزش سازمانی، ارتباطات کاری، اشتراک دانش، ارتقاء و استفاده از ظرفیتهای دانش و مهارت وخودارزیابی بر فرآیند یاددهی و یادگیری، مؤثر باشند. از نظر جامعه آماری این سازمان وضعیت گوناگون، از قبیل :متن، صوت، تصویرهای گرافیکی، انیمیشن و ویدیو ضمن ایجاد نوعی محیط چند حسی برای فراگیران، سبک های گوناگون یادگیری را نیز تحت پوشش قرار دهد. هم چنین این نوع رسانه با داشتن امکانات تعاملی می تواند، انگیزه فراگیران را افزایش دهد. در پژوهش دیگری که المخلافی - 2006 - 1 با عنوان تأثیر یادگیری زبان به کمک رایانه2 بر پیشرفت و نگرش دانش آموزان دبستانی در درس زبان انگلیسی به عنوان زبان خارجی«3 که در امارات متحده عربی انجام داد، 83 دانش آموز را از میان دانش آموزان یکی از مدارس ابتدایی انتخاب و در دو گروه آزمایشی و کنترل قرار داد. گروه کنترل بدون استفاده از رایانه و گروه آزمایش با استفاده از آن به یادگیری زبان انگلیسی پرداختند. تجزیه و تحلیل نتایج به دست آمده نشان دهنده تفاوت معنادارمیان این دو گروه به سود گروه آزمایشی بوده است. علاوه بر آن نتایج دیگر عبارت از آن بود
