بخشی از مقاله
بررسي رابطه بين شاخص هاي اقتصادي - اجتماعي و ميزان اميد به زندگي در کشورهاي با درآمد کمتر از متوسط
چکيده
مقدمه و هدف : سلامتي خوب از اجزاي اصلي توسعه يافتگي جوامع است ، عوامل زيادي بر سلامت جمعيت ها اثر دارد، يکـي از مهمترين عوامل ، شرايط اقتصادي اجتماعي جوامع است . اين مطالعه با هدف تعيين ارتباط بين اميد به زنـدگي بـا شـاخص هـاي اجتماعي اقتصادي منتخب در کشورهاي با درآمد کمتر از متوسط صورت گرفته است .
روش کار : مطالعه يک پژوهش توصيفي تحليلي از نوع اکولوژيکال است ، نمونه برابر با جمعيت هدف يعني گزارشات سلامت و اقتصادي مربوط به ٥٣ کشور با درآمد کمتر از متوسط مي باشد. داده هاي آماري مربوط به شاخصها از گزارشات آماري منتشره توسط سازمان جهاني بهداشت و سازمان ملل متحد استخراج شده است . جهت تحليل داده ها از روش رگرسيون خطي چندگانه استفاده شد.
يافته ها: پس از اجراي تحليل رگرسيون خطي چند گانه در اين مطالعه دو مدل برآورد گرديد. در مدل اول؛ تنها ALR ارتباط معني داري با اميد به زندگي نشان داد (٠٠٠١>P) و در مرحله دوم GDP سرانه نيز به مدل اضافه شد (٠٠٠١>P ).
بحث و نتيجه گيري: ميزان باسوادي بزرگسالان در مقايسه با GDP سرانه به ميزان بيشتري تغيير در متغير اميد به زندگي را توجيه مي کند که اين اهميت تاثير سياست هاي بخش آموزش و پرورش را در بهبود وضعيت سلامت جوامع نشان مي دهد.
واژگان کليدي : ميزان باسوادي بزرگسالان، GDP سرانه ، اميد به زندگي
سلامت يکي از پيش شرط هاي اصلي نظام هاي رفاه اجتماعي مي باشد؛ به عبارتي ديگر سلامتي خوب از اجزاي اصلي رفاه و توسعه يافتگي هر جامعه است [١]. عوامل تاثيرگذار بر سلامت در چند گروه عوامل "مرتبط با سيستم ارائه سلامت "، عوامل "ژنتيکي و بيولوژي"، عوامل "فيزيکي ، زيست محيطي و رفتاري " و عوامل "اجتماعي اقتصادي"
تقسيم بندي مي شوند که بيشترين سهم (٥٠ درصد) تاثيرگذاري بر سلامت را عوامل اجتماعي و اقتصادي به خود اختصاص داده است [٢]. افزون بر اين تحقيقات بيشماري تاثير عوامل اقتصادي اجتماعي بر سلامت جمعيت ها را تاييد کرده اند و مطالعات، ارتباط بين سلامت جمعيت و عواملي چون درآمد، آموزش، جنس ، محل سکونت (شهر يا روستا)، شغل ، ساختار جمعيت و ... را به طور خاص نشان داده است [٣].
افزايش نابرابري وضعيت سلامتي در بين کشورها نشانگر چالشي پيش روي دنياي امروز است چنانکه اميد به زندگي در زمان تولد به عنوان يکي از شاخص هاي وضعيت سلامت داراي طيف ٣٤ سال در کشور سيرالئون ٣ تا ٨٣ سال در ژاپن مي باشد[٤]. از طرفي امروزه با تغيير الگوي همه گيرشناختي بيماري ها از بيماري هاي عفوني به بيماري هاي مزمن و از علل باليني به علل رواني و اجتماعي ؛ نقش تعيين کننده هاي اجتماعي و اقتصادي سلامت بيش از پيش مورد توجه قرار گرفته است [٥].
مطالعاتي در کشورهاي مختلف براي تعيين ارتباط شاخصهاي اقتصادي- اجتماعي با سلامت انجام گرفته است و در هر يک از اين مطالعات به تعيين ارتباط بين تعدادي از اين شاخص ها با سلامت پرداخته شده است .
در مطالعه اي که به هدف سنجش رابطه بين نابرابري درآمد و اميد به زندگي و تعيين تاثير بيسوادي بر اين رابطه در سال ٢٠٠٣ و در ٢٧ ايالت برزيل انجام گرفت نتايج نشان داد که ميزان بيسوادي و نابرابري درامد در ارتباط منفي با اميد به زندگي بودند و از طرفي GDP سرانه ارتباط مثبت با اميد به زندگي داشت [٦]. بررسي روند شاخص هاي توسعه اقتصادي و اجتماعي در چين نشان داد که در طي سالهاي ١٩٩٠-٢٠٠٣ سرانه GDP چند برابر افزايش نشان داده است از سويي درصد بيسوادي از ١٥.٩ درصد به ٦.٧ درصد رسيده است و در طي اين سالها اميد به زندگي نيز از
٦٨.٦ به ٧١.٤ سال افزايش يافته است [٧]. در مطالعه اي که به هدف تعيين تاثير عوامل غير از سلامت بر ميزان مرگ و مير کودکان انجام شد تعيين گرديد که ٩٥% تفاوت در مرگ و مير بين کشورها مي تواند توسط درآمد سرانه کشور، توزيع درآمد، ميزان آموزش و سواد زنان توضيح داده شود[٨]. در مطالعه اي که رابطه عوامل محيطي و اجتماعي را با اميد به زندگي مورد بررسي قرار مي داد نتايج نشان داد که قوي ترين تعيين کننده هاي اميد به زندگي و ميزان مرگ و مير کودکان عبارتند از درصد خانوارهاي بدون دسترسي به اب سالم ، سطح باسوادي ، مصرف بالاي کالري مثل چربي مي باشد[٩].
سلامت و بهبود آن مقوله اي چند بخشي است و ارتقا شاخص هاي سلامت صرفا از طريق اقداماتي در بخش بهداشت ، امري غير منطقي است ، تحقيق حاضر در صدد است تا از طريق بررسي ميزانهاي GDP سرانه و باسوادي بزرگسالان نقش و اهميت هر يک را در کشورهاي با درآمد کمتر از متوسط که کشور ايران نيز جز آن است تعيين نمايد.
روش بررسي :
اين مطالعه يک پژوهش توصيفي تحليلي از نوع اکولوژيکال است . جامعه آماري شـامل گزارشـات سـلامت و گزارشـات اقتصادي و آماري مربوط به شاخص هاي سلامت و شاخص هاي اقتصادي -اجتماعي کليه کشورهاي دنيا است . در ايـن مطالعه کل جمعيت هدف يعني گزارشات سلامت و اقتصادي مربوط به ٥٣ کشور با درآمد کمتر از متوسـط بـه عنـوان نمونه انتخاب گرديد. شاخص هاي اجتماعي -اقتصادي و شاخص سلامت مورد مطالعه نيـز بـه انتخـاب پژوهشـگر بـوده است .
در اين مطالعه شاخص اميد به زندگي در زمان تولد٤ به عنوان شاخص سلامت و متغير وابسته و ٢ شاخص اجتماعي اقتصادي؛ سرانه توليد ناخالص داخلي (GDPpc)٥ و ميزان باسوادي بزرگسالان(ALR)٦ به عنوان متغيرهاي مستقل توسط محقق انتخاب گرديد. لازم به ذکر است که داده هاي آماري مربوط به اين شاخص ها از گزارشات آماري منتشره توسط سازمان جهاني بهداشت و سازمان ملل متحد و براي يک دوره هفت ساله يعني ٢٠٠٠-٢٠٠٦ استخراج شد. جهت تحليل داده ها و براي تعيين ارتباط بين اميد به زندگي با شاخص هاي اجتماعي اقتصادي مورد مطالعه با استفاده از نرم افزار SPSS١٥ تحليل رگرسيون خطي چندگانه انجام شده است .
