بخشی از مقاله
بررسی تطبیقی جرم سرقت مسلحانه در حقوق ایران و جمهوری عربی مصر
چکیده:
ازبدو پیدایش مفهوم مالکیت سرقت از جمله قدیمی ترین جرمی است که علیه اموال صورت می گرفت و مالکیت افراد را نقض می کردازدیربازضمانت اجرای کیفری خیلی سخت برای مرتکبان این فعل مجرمانه پیش بینی شده بود. در این مقاله سعی شده است که به تعریف جرم سرقت در قانون مجازات اسلامی مصوب 1370 و قانون جدید مجازات اسلامی مصوب 1392اصل قانونی بودن جرایم و مجازات هاونیز بررسی قدیمی ترین و جامع ترین قانون مدون درمورد جرم سرقت و مجازات آن درقانون حمورابی ،قرآن کریم و عنصر قانونی و مادی و روانی جرم سرقت مسلحانه و شرایط تحقق این جرم را به صورت تطبیقی و مقایسه با قانون مجازات جمهوری عربی مصر مورد بررسی قرار دهیم و بیشتر به سیاست جنایی ایران در باب بزه سرقت مسلحانه خواهیم پرداخت وشدت مجازات ها و انواع مجازات ها از نظر حقوق داخلی و حقوق تطبیقی را بیان خواهیم کرد.
کلید واژه:سرقت،حقوق تطبیقی،مصر،سرقت مسلحانه
مقدمه:
1
جرم انگاری سرقت در نظامهای بزرگ حقوقی دیده می شود انگیزه اساسی دولت ها از این امر حفظ امنیت عمومی و پیشگیری از وقوع جرایم علیه اموال و مالکیت است.
از بدو پیدایش مفهوم مالکیت سرقت قدیمی ترین جرمی است که علیه اموال صورت می گرفت1}،ص{13شدید ترین نوع مجازات مرگ در قدیمی ترین و جامع ترین قانون مدون درباره سرقت (قانون نامه حمورابی)درحدود4000سال قبل پیش بینی شده است که در ماده 6برای سارقی که اموال معبد یا دربار را بدزددو هم چنین کسی که آن اموال را خریداری کرده مجازات مرگ تعیین شده بود،و نیز در ماده 21قانون حمورابی برای کسی که به قصد دزدی سوراخی به داخل منزل شخصی ایجادکند نیز مجازات مرگ معین شده بود2}،صص20و{22و هکذا در ادیان و. جوامع مختلف برای مرتکبان جرم سرقت مجازات های خیلی سخت پیش بینی شده بود علت وقع بیش از حد جرم سرقت اسان بودن ارتکاب این فعل درتطبیق با سایر جرایم است و نیز منفعت محسوس و مستقیم بعد از وقوع جرم سرقت عاید مجرم می شودکه همان تملک نامشروع اموال است که منفعت موصوف در جرایمی مانند ضرب و جرح یا قتل یا افتراءو...محسوس و ملموس نمی باشد.
دراین مقاله جرم سرقت مسلحانه را در ضمن تعریف جرم سرقت و اشاره به مبانی شرعی مطرح وبه بیان عناصر سه گانه قانونی، مادی و روانی پرداخته ایم و از دید نقادانه این جرم را مورد تحلیل قرار داده ایم که نقایص و ضعف های مقررات مربوط به جرم سرقت مسلحانه همراه با پیشنهادها در نتیجه گیری بیان شده است.
-1 تعریف جرم سرقت در قانون مجازات اسلامی
ماده 197قانون مجازات اسلامی مصوب 1370مقرر می داشت:"سرقت عبارت است از ربودن مال دیگری به طور پنهانی ."با تصویب قانون جدید مجازات اسلامی در سال 1392مقنن به درستی و برخلاف ماده 197قانون سابق قید"به طور پنهانی" را حذف کرده است،چرا که پنهانی بودن از جمله شرایط سرقت حدی است و داخل در تعریف عنوان کلی سرقت نیست3}،ص{196
-2 اصل قانونی بودن جرایم و مجازات ها و عنصر قانونی جرم
یکی از مهمترین اصول برای تحقق جرم وجود نص قانونی یا حکم می باشد که اصل قانونی بودن جرایم و مجازات ها در اسلام نیز پذیرفته شده است در شریعت اسلام برای تحقق جرم وجود ارکان زیر ضرورت دارد -1وجود نص قانونی یا حکم-2فعل خارجی-3شرایط عامه تکلیف شامل عقل بلوغ اختیار و اگاهی است4}،صص12و{13
اصل قانونی بودن در ماده 2قانون مجازات اسلامی و اصل 22قانون اساسی و اصل 37 ان قانون نیز پیش بینی شده است اعلامیه حقوق بشراصل مزبور را محترم شمرده و در ماده نهم مقرر می دارد:"احدی نباید خودسرانه توقیف ،حبس یا تبعید شود."5}،ص{185
لزوم شرط یا رکن قانونی برای تحقق جرم از مهمترین وسایل تضمین حقوق و آزادی های فردی و اجتماعی است در اروپا در قرن 18 به ضرورت عنصر قانونی توجه شدبکاریا در کتاب خود به نام(جرایم و مجازات ها)که در سال 1764 منتشر شداز اصل قانونی بودن جرایم و مجازات ها دفاع وحق تشریع قوانین جزایی را منحصر به قانونگذار دانست.6}،ص{229
2
حکم مجازات سرقت در ایه 38 سوره مایده بیان شده است که می فرماید:"والسارق و السارقه فاقطعوا ایدیهماجزاءبما کسبا نکالا من االله و االله عزیز حکیم."دست مرد دزد و زن دزد را به کیفر عملی که انجاتم داده اند به عنوان یک مجازات الهی قطع کنید و خداوند توانا و حکیم است "
ایه 39 سوره مایده می فرماید"فمن تاب من بعد ظلمه و اصلح فان االله یتوب علیه ان االله غفوررحیم".(اما آن کس که پس از ستم کردن توبه و جبران نماید خداوند توبه او را می پذیرد و از مجازات معاف می شودزیرا خداوند آمرزنده و مهربان است.)7}،ص{114
عنصرقانونی جرم سرقت مسلحانه درماده 651پیش بینی شده است که مقرر می دارد:"هرگاه سرقت جامع شرایط حد نباشد ولی مقرون به تمام پنج شرط ذیل باشد مرتکب از پنج تا بیست سال حبس و تا 74ضربه شلاق محکوم می گردد:
-1 سرقت در شب واقع شده باشد.
-2 سارقین دونفریابیشترباشند
-3 یک یا چند نفر از انها حامل سلاح ظاهریا مخفی بوده باشند
تبصره-منظور از سلاح مذکور در این بند موارد ذیل می باشد
-1 انواع اسلحه گرم ازقبیل تفنگ ونارنجک
-2 انواع اسلحه سرد از قبیل قمه شمشیر کارد چاقو وپنجه بوکس
-3 انواع اسلحه سرد جنگی مشتمل بر کاردهای سنگری متداول در نیروهای مسلح جمهوری اسلامی ایران یا مشابه ان ها وسرنیزه های قابل نصب بر روی تفنگ
-4 انواع اسلحه شکاری شامل تفنگ ساچمه زنی تفنگ های مخصوص بیهوش کردن جانداران و تفنگ های ویژه شکار حیوانات ابزی
-4ازدیوار بالا رفته یا حرز را شکسته یا کلید ساختگی به کار برده یا این که عنوان یا لباس مستخدم دولت را اختیارکرده یا بر خلاف حقیقت خود را مامور دولتی قلمداد کرده یا در جایی که محل سکنی یا مهیا برای سکنی یا توابع ان است سرقت کرده باشند.
-5 درضمن سرقت کسی را ازار یا تهدید کرده باشند
-3 عنصر مادی جرم
ماهیت عنصر مادی جرم عبارت است از اقدام خلاف قوانین کیفری، این اقدام که موجب تحقق جرم می شود و تجلی خارجی فکر خطاکارانه مجرم است در لسان حقوقی به آن پیکر جرم هم گفته می شود و ممکن است به صورت یک فعل مثبت و فیزیکی در عالم خارج باشد و ممکن است به شکل منفی یا ترک فعل یعنی انجام ندادن عملی که مقنن اشخاص معینی را ملزم و مکلف به انجام آنها دانسته است صورت گیرد. 8}، ص {39
3
