مقاله بررسی مبانی حجاب و عفاف در قرآن از دیدگاه شه دی مطهری

بخشی از مقاله

بررسی مبانی حجاب و عفاف در قرآن از دیدگاه شه دی مطهری

چکیده

بدون ترد دی یکی از محورها ی زندگی قرآنی حجاب و عفاف است، حجاب و عفاف ازجمله واژههای پرکاربرد فرهنگ دینی و ملی ما محسوب میشود. در ادیان و مذاهب الهی نیز حجاب و عفاف دارای جایگاه خاصی است و در د ین مبین اسلام نیز به آن تصریح و یکی از احکام مسلم دین شناخته شده است. قرآن کتاب جامع ی است که برا ی همه امور و همه شئون زندگی بشر در تمامی دوران و اعصار قانون و آداب آورده است تا بشر بتواند راه هدا یت را از ضلالت تشخ یص دهد. حجاب مظهر حیا، عفاف، ایمان، تقوا، شرف، پاکی، فضیلت و شایستگی است. ازجمله مسائل مهم ی که در قر آن بر آن تأکید شده لزوم پوشیدگی زن در برابر مرد بیگانه استاین مسئله به نیمی از مردم جامعه مربوط میشود. درگذر زمان، متفکران مسلمان مختلفی، به تحقیق و بررسی دراینباره و بیان د یدگاهها پر داختهاند، شه دی مطهر ی، از معدود دانشمندان ی است که توانسته است گامهای بلندی در راستای تبیین و ارائه مکتب تربیتی قرآن بردارد.

بر این اساس، این مقاله به دنبال بررسی مبانی حجاب و عفاف این ارزش والای اسلامی و ایرانی در قرآن از دیدگاه شه دی مطهری است.

مقدمه

با ظهور اسلام و پا ی گرفتن حوزه فرهنگی گسترد ه آن، زنان از اسارت فرهنگ جاهل ی مردسالار نجاتیافته و قدر و منزلت و شخص یت انسانی از دست رفته خود را بازیافتند. از نظر اسلام زن دارای حرمت و کرامت است، حجاب ازجمله دستورات قرآنی است که به زنان داده شده تا حدودی را در پوشش خود در برابر مردان نامحرم رعا یت کنند و از حر می عفاف خارج نشوند. شخص یت و مقام والا ی زن طلب میکند که ا ین گوهر آفر ینش در صدف حجاب قرار گیرد تا ارزش های انسانیاش محفوظ مانده و بازیچه دست مردان حر یص نگردد. عمل به این دستور الهی سبب تأم ین کمال و امنیت، تحکمی خانواده، آزادی، آرامش روان ی و سلامت اجتماع ی زن و از همه مهم تر جلب رضا یت اله ی است. یکی از محورهای زندگی قرآنی بحث حجاب و عفاف است؛ که توجه متفکران مسلمان را به خود جلب کرده است. در قرن حاضر نیز متفکران و اند یشمندان مسلمان و تأثیرگذاری بوده و هستند که در پرتو تعال می انسان ساز اسلام به موضوع انسان و کمال و سعادت او و راههای رسیدن به کمال، پرداختهاند ازجمله این اندیشمندان مسلمان در دوره معاصر شه دی مطهری است. وی از معدود دانشمندانی است که توانسته است گامهای بلندی در راستا ی تبیین و ارائه مکتب تربیتی قرآن بردارد. قرآن کتابی است جامع که برای تمام امور و همه شئون زندگی بشر در تمام ی دوران و اعصار قانون و آداب آورده است تا بشر بتواند راه هدایت را از ضلالت تشخیص دهد. قانون قرآن و تعالمی اسلام، تمام مصالح فردی و اجتماعی را در نظر گرفته و قوانینی را تشر یع و تنظ می نموده است که م یتواند پاسخگوی تمام نیازمندیهای مختلف جوامع بشری بوده، بر تمام جنبههای دنیوی وزندگی مادی انسانها نظارت کند و تمام جنبههای معنوی و اخروی را نیز تأم ین نما دی.

شه دی مطهر ی متفکر برجستهای است که مطالعه آثار و ی نهتنها د دی افراد را نسبت به مسائل مختلف وسیعتر و کاملتر م ینما دی بلکه به افراد روش اند یشیدن، عدم تقلدی کورکورانه و تحلیل صحیح و منطقی را نیز م یآموزد. بر ا ین اساس، در ا ین مقاله به بررسی مبانی حجاب و عفاف در قرآن از د یدگاه شه دی مطهری پرداخته شده است.

.1 مفهوم حجاب

کلمه »حجاب« مصدر از ر یشه (ح ج ب) است، حجاب در لغت به معنا ی مانع، پرده و پوشش آمده است. (جوهری، صحاح اللغه، الحجاب ) استعمال این کلمه، بیشتر به معنی پرده است. ا ین کلمه از آن جهت مفهوم پوشش میدهد که پرده، وسیهل پوشش است. (مطهری، مسئله حجاب، ص (78

به نظر زبان شناسان و لغت دانان کلم ه حجاب واژها ی عربی و فعلی متعدی است که به معنای »در پرده قرار دادن« به کار م یرود. درجایی دیگر حجاب اینچنین معنا شده: حجب فعلی است متعدی و به معنای مانع شدن به کار میرود. پرده چون مانع از د یدن م یشود حجاب و به دربان حاجب گفته م یشود زیرا او مانع از ورود اشخاص م یشود. در این مطالعه منظور از حجاب، پوشش اسلامی است. به عنوان یکی از احکام وجوبی اسلام، مراد از پوشش اسلام ی این است که زنان هنگام معاشرت با مردان به جلوهگری و خودنمایی نپردازند و بدن خود را بپوشاند. بد ین ترتیب، حجاب به معنای پوشش اسلام ی بانوان، دو بُعد دارد. بُعد ا یجابی به معنای وجوب پوشش بدن و بُعد سلب ی به معنای حرام بودن خودنما یی به نامحرم است. حجاب اسلامی زمانی محقق میشود که این دو بُعد در کنار یکد یگر قرار گیرند، اگر بُعد اول باشد، اما بُعد دوم نباشد و ای برعکس در ا ین صورت م یتوان گفت که حجاب اسلامی محقق نشده است. شهید مطهری درباره حجاب میگوید این کلمه از آن جهت مفهوم پوشش م یدهد که پرده، وسیهل پوشش است، ولی هر پوششی حجاب نیست؛ بلکه آن پوششی حجاب نام یده م یشود که از طر یق پشت پرده واقع شدن صورت گیرد. (مطهری، مسئله حجاب، ص (78

در صورتی که معنای لغو ی حجاب، یعنی مانع، پرده و پوشش برا ی جلوگیری از گناه را حجاب بنام یم، حجاب م یتواند انواع و اقسام متفاوتی مانند حجاب ذهنی، فکری و روح ی داشته باشد. اعتقاد به اصول دین، مثل توح دی و نبوت، از مصادیق صحیح حجاب ذهنی، فکری و روحی است که م یتواند از لغزشها و گناههای فکری و روحی، مثل کفر و شرک جلوگیری نما دی. قرآن از انواع دیگر حجاب نیز نامبرده که در رفتار بیرونی انسان بروز م یکند، مثل حجاب و پوشش در نگاه که به مردان و زنان در مواجهه با نامحرم توصیهشده است.

.2 حجاب در قرآن

دین اسلام ز یباست و زیبایی ظاهر و باطن انسانها را در نظر دارد. در قرآن بیش از ده آیه در مورد حجاب و حرمت نگاه به نامحرم وجود دارد. انواع حجاب از نظر قرآن عبارت است از:

الف) حجاب چشم : حجاب چشم ای به عبارتی همان ح ایی چشم یکی از ح یاتیترین و درع ینحال مظلومترین واجبات و تکالیف الهی است که از طر یق بندگان سرتاپا تقصیر مورد اهمال قرار میگیرد. فروبستن چشم از گناه که خداوند در قرآن و در سوره نور (آ یات حجاب) آن را هم به مرد و هم به زن امر فرموده است به معنی واقعی پیامآور سعادت و آرامش قلب است. خداوند در آ هی 30 سوره مبارکه نور م یفرمایند؛

(قُل لﱢلْمُؤْمِنِینَ یَغُضﱡوا مِنْ أَبْصَارِهِمْ وَیَحْفَظُوا فُرُوجَهُمْ ذَلِکَ أَزْکَی لَهُمْ إِنﱠ اللﱠهَ خَبِیرٌ بِمَا یَصْنَعُونَ ) ( نور، .(30 به مردان مؤمن بگو که چشمان خویش را ببندند و شرمگاه خود را نگهدارند، این برایشان پاکیزهتر است زیرا خدا به کارهای که میکنند آگاه است.

(وَقُل لﱢلْمُؤْمِنَاتِ یَغْضُضْنَ مِنْ أَبْصَارِهِنﱠ وَیَحْفَظْنَ فُرُوجَهُنﱠ وَلَا یُبْدِینَ زِینَتَهُنﱠ ) (نور، (31؛ و به زنان با
ایمان بگو چشمهای خود را (از نگاه هوس آلود) فروگیرند.

ب) حجاب در سخن گفتن: نوع دیگر حجاب و پوشش قرآنی، حجاب سخن گفتن زنان در مقابل نامحرم است.

(فَلا تَخْضَعْنَ بِالْقَوْلِ فَیَطْمَعَ الﱠذِ ی فِی قَلْبِهِ مَرَضٌ) (احزاب،.(32 پس زنهار نازک و نرم با مردان سخن نگویید؛ مبادا آنکه دلش بیمار (هوا و هوس) است به طمع افتد.

ج) حجاب رفتار ی: نوع د یگر حجاب و پوشش قرآنی، حجاب رفتار ی زنان در مقابل نامحرم است. به زنان دستور داده شده است بهگونهای راه نروند که با نشان دادن ز ینتهای خود باعث جلب توجه نامحرم

شوند.

(وَ لا یَضْرِبْنَ بِأَرْجُلِهِنﱠ لِیُعْلَمَ ما یُخْفِینَ مِنْ زِینَتِهِنﱠ) (نور،(31؛ و آن طور پای به زم ین نزنند که خلخال و زیور پنهان پاهایشان معلوم شود.

یکی دیگر از آ یات قرآن درباره حجاب ، آ هی 59 سوره احزاب است: ( یَا أَیﱡهَا النﱠبِیﱡ قُل لﱢأَزْوَاجِکَ وَبَنَاتِکَ وَنِسَاء الْمُؤْمِنِینَ یُدْنِینَ عَلَیْهِنﱠ مِن جَلَابِیبِهِنﱠ ذَلِکَ أَدْنَی أَن یُعْرَفْنَ فَلَا یُؤْذَیْنَ وَکَانَ اللﱠهُ غَفُورًا رﱠحِیمًا). (احزاب، (59 ای پیامبر، به زنان و دختران خود و زنان مؤمنان بگو که چادر خود را، بر خود فرو پوشند این مناسبتر است تا شناخته شوند و مورد آزار واقع نگردند و خدا آمرزنده و مهربان است.

برخی از رفتارها در برخورد و معاشرت زنان و مردان بهگونها ی است که پیامهای و یژهای را در دو سوی طهارت و پاکی و ایانحراف و آلودگی، برا ی طرف مقابل به همراه دارد. در قرآن نسبت به شیوههای رفتاری در برخورد و معاشرت زنان و مردان دستور داده شده که از چنان ش یوههای رفتار ی بپره یزند. ازجملهی آنها تبرّج است. تبرّج به خودنما یی و جلوهگر ی کردن اطلاق م یشود و یکی از دستوراتی است که خداوند خطاب به زنان پیامبر در قرآن صادر کرده تبرّج است. (وَقَرْنَ فِی بُیُوتِکُنﱠ وَلَا تَبَرﱠجْنَ تَبَرﱡجَ الْجَاهِلِیﱠهِ الْأُولَی وَأَقِمْنَ الصﱠلَاهَ وَآتِینَ الزﱠکَاهَ وَأَطِعْنَ اللﱠهَ وَرَسُولَهُ إِنﱠمَا یُرِیدُ اللﱠهُ لِیُذْهِبَ عَنکُمُ

الرﱢجْسَ أَهْلَ الْبَیْتِ وَیُطَهﱢرَکُمْ تَطْهِیرًا). (احزاب، (33 (و در خانه هایتان بنشینید و مانند روزگار جاهلیت قدیم، با خودنمایی ظاهر نشوید و نماز به پادار دی و زکات بدهید و خدا و رسولش را اطاعت کنید. جز این نیست که خدا میخواهد آلودگی را از شما اهلبیت بزداید و شما را کاملاً پاکیزه گرداند). علامه طباطبایی در توضیح معنای تبرّج م یفرما دی: تبرّج، خود را نشان دادن برا ی مردم است، بدانسان که ساختمانهای رفیع در چشم بینندگان، خودنمایی م یکنند. (طباطبایی، الم یزان، ص (483 لذا، زنان مسلمان با دی در برخورد و معاشرت ها و رفتارها ی خود چنان رفتار کنند که نگاه هوس آلود د یگران را جلب نکرده و زم ینهی مزاحمت و فساد، فراهم نایدی.

قرآن در مورد حجاب زنان سالمند به شکل ظریفی اشاره فرموده است. ابتدا به زنان سالمند اجازه م یدهد که بدون قصد تبرّج و خودنمایی، لباسهای رویی خود، مثل چادر را در مقابل نامحرم بردارند، ولی سر آخر م یگو دی: اگر عفت بورزند، یعنی حتی لباسهایی مثل چادر را نیز برندارند، بهتر است. (وَ الْقَواعِدُ مِنَ النﱢساءِ اللاﱠتِی لا یَرْجُونَ نِکاحاً فَلَیسَْ عَلَیهِنﱠْ جُناحٌ أَنْ یَضَعْنَ ثِیابَهُنﱠ غَیرَْ مُتَبَرﱢجاتٍ بِزِینَهٍ وَ أَنْ یَسْتَعْفِفْنَ خَیرٌْ لَهُنﱠ وَ اللﱠهُ سَمِ یعٌ عَلِمٌی). (نور،(60 زنان سالخورده که از ولادت و عادت بازنشستهاند و ام دی ازدواج و نکاح ندارند، بر آنان باک ی نیست که اگر اظهار تجملات و ز ینت خود نکنند، نزد نامحرمان جامههای خود را از تن برگیرند و اگر باز هم عفت و تقوا ی بیشتر گز ینند، بر آنان بهتر است و خدا به سخنان خلق شنوا و آگاه است. البته این به معنای برهنگی نیست و مراد کنار گذاشتن روسری و روپوش است. شهید مطهری در تبیین مسئله حجاب اینگونه بیان میکند: عدهای میگویند: چون حجاب، به معنی پرده است، اسلام خواسته است زن باحجاب باشد، یعنی همواره پشت پرده بوده و در عزلت و گوشهنش ینی باشد، اما باید بدانیم آنچه دربارهی پوشش زن است کلمه »ستر« به کار میرود. پوشش زن، در اسلام آن است که در معاشرت با مردان، بدن خود را پوشانده و از جلوهگری، پرهیز کند. (مطهری، مسئله حجاب، ص (78 از آنچه بیان شد ، میتوان گفت که مراد از حجاب اسلامی، پوشش و حریم قائل شدن در معاشرت زنان با مردان نامحرم، در خلال رفتارهای مختلف آنها، مثل نحوهی پوشش، نگاه، حرف زدن
و راه رفتن است.

3. حدود پوشش در قرآن

آن گونه که از آیات قرآن مشخص میگردد، به زنان سفارش شده است که بدن و سر و گریبان و فرجها و زیورآلات خود را از نامحرمان بپوشانند. تعدادی از سورهها و آیات مربوط به حجاب که در قرآن آمده عبارتاند از: سوره نور، آیات 30، 31، 33 و 60؛ سوره احزاب آیات 35، 53، 55 و .59 از نظر شرع اسلام زن با دی بدن و موی خود را از مرد نامحرم بپوشاند؛ ولی پوشاندن صورت و دستها از مچ به پایین در صورتی که موردنظر لذت مرد و ترس از واقع شدن او در حرام نباشد واجب نیست. (لنگرودی، توضیح المسائل، مسئله (2465 واجب است زن بدن و موی خود را از نامحرم بپوشاند و احتیاط مستحب آن است که از پسر نابالغ که خوب و بد را میفهمد و به حدی رسیده که موردنظر شهوانی است مستور دارد، ولی پوشانیدن صورت و دستها تا مچ واجب نیست. (مکارم شیرازی، توضیح المسائل، مسئله (2082 احکام پوشش در مکانهایی که نامحرم حضور دارد با دی اجرا شود، تفاوتی ندارد که نامحرم در منزل ایغیر منزل باشد؛ حتّی در مورد افراد نامحرمی که همیشه با انسان ارتباط دارند، این حکم جاری است. برای حجاب اسلامی کافی است تمام بدن را با لباس مناسب (به جز گردی صورت و دستها تا مچ) بپوشانند؛ ولی بیشک پوشیدن چادر به عنوان حجاب برتر خصوصاً در اماکن مذهبی مطلوبتر است. (مکارم شیرازی، احکام خانواده در پرتو فقه اسلامی)

خداوند متعال در سوره نور آ هی 31 خطاب به زنان مؤمن م یفرما دی: و به زنان با ایمان بگو دیدگان خود را (از هر نامحرمی) فروبندند و پاکدامنی ورزند و زیورهای خود را آشکار نگردانند مگر آنچه طبعاً از آن پیداست و باید روسری خود را بر سینه خویش (فرو) اندازند و زیورهایشان را جز برای شوهرانشان یا پدرانشان یا پدران شوهرانشان یا پسرانشان یا پسران شوهرانشان یا برادرانشان یا پسران برادرانشان یا پسران خواهرانشان یا زنان (همکیش) خود یا کنیزانشان یا خدمتکاران مرد که (از زن ) بینیازند یا کودکانی که بر عورتهای زنان وقوف حاصل نکردهاند آشکار نکنند و پاهای خود را (بهگونهای به زمین) نکوبند تا آنچه از زینتشان نهفته میدارند معلوم گردد ای مؤمنان همگی(از مرد و زن) به درگاه خدا توبه

کنید امید که رستگار شوید . به اعتقاد شهید مطهری خداوند بزرگ، حجاب را نه واجب بلکه مطلوب هم نم یداند؛ آنچه واجب است حفظ نوع خاص ی از پوشش (ستر) است که اجازه ندهد خانمها بهمثابه ابزارهایی برای لذتجویی مردان هوسباز، مورد بهرهبرداری قرار گیرند. وظیفه پوششی که اسلام برای زنان مقرّر کرده است، به ا ین معنی نیست که آنها از خانه بیرون نروند، زندانی کردن و حبس زن در اسلام مطرح نیست. پوشش زن در اسلام ا ین است که زن در معاشرت خود با مردان، بدن و مو ی خود را بپوشاند و به جلوهگری و خودنمایی نپردازد، آیات مربوطه همین معنی را ذکر م یکند و فتوای فقها هم مؤ دیّ هم ین مطلب است . (مطهّر ی، مسئله حجاب، ص (79 یکی از مسائلی است که در قرآن کر می مطرح شده است حدود حجاب و پوشش زنان و آیات متعددی در این مورد وجود دارد، مانند آ هی 31 سوره نور و آ هی 59 و 60 سوره احزاب.

(یـَاَیهَا النﱠبی قُل لأِ زوَجِکَ وبَناتِکَ ونِسأِ المُؤمِن ین یدنین عَلَیهِن مِن جَلـَبیبِهِن ذَلِکَ اَدنی اَن یعرَفن فَلایؤذَین وکان اللّه غَفورًا رَح یمـًا) (احزاب، (59 ای پیامبر به همسران و دخترانت و به زنان مؤمنان بگو که روسر یهای خو یش را به خود نزد یک سازند؛ ا ین کار برا ی ا ینکه شناخته شوند و مورد اذ یت قرار نگیرند نزد یکتر است و خدا آمرزنده و مهربان است. بعضی از مراجع تقلید چادر مشکلی را بهترین نوع حجاب دانستهاند ازجمله رهبر معظم انقلاب اسلامی که میفرمایند: البته حجاب زن به چادر منحصر نمیشود اما چادر بهتر ین نوع حجاب و نشانه ملی ماست. چادر ه یچ منافاتی با فعالیتهای زنان مسلمان در مسائل سیاسی اجتماعی و فرهنگی ندارد. اگر واقعاً کار اجتماعی و کار سیاسی و کار فکری به معنای تحرّک باشد، لباس رسمی زن می تواند چادر باشد که بهترین نوع حجاب است. (خامنهای، بیانات، (1370

شه دی مطهری در باره حدود پوشش زنان به صراحت م یگو دی: در ا ینکه پوشانیدن غیر وجه و کفین بر زن واجب است از لحاظ فقه اسلام ه یچگونه ترد دیی وجود ندارد. ا ین قسمت جزء ضرور یات و مسلمات است، نه از نظر قرآن و حد یث و نه از نظر فتاوا، درا ینباره اختلاف و تشکیکی وجو د ندارد. آنچه موردبحث است، پوشش چهره و دستها تا مچ است. (مطهری، مسئله حجاب، ص (164

.4 حجاب و تربیت دینی

قرآن کتاب انسان سازی و دریای بیکران علم و معرفت؛ و کتاب جاوید حضرت حقتعالی است که سرشار از روش های متعدد تربیتی برای رسیدن انسان به کمال است. در تعر یف تربیت د ینی م یتوان اینگونه بیان کرد: افراد با دی بهگونهای آراسته و پیراسته شوند که شخصیت آنها با مقاصد مطرح شده در قرآن و روایات اهلبیت (ع) همگونی داشته باشد و نهایتاً بتوان آنها را مسلمان واقعی دانست. (راوندی، النوادر، ص (4 لذا بسترساز ی و بارور نمودن جنبههای مثبت وجود انسان و شکوفایی ابعاد گوناگون آن را پرورش ای تربیت دینی م ینام می؛ به عبارت دیگر تربیت دینی بارور نمودن باورهای زیبا، صفات نیک و اعمال شا یستهای است که فرد را به فلاح و رستگار ی راهنمایی م یکند و در اثر ا ین رشد، جسم و روح انسان به نها یت سلامت و خود شکوفا یی خود نائل شده و فرد و جامعه به زندگ ی پاکیزه دست م ییابند. شهید مطهری انسان را دارای ابعاد روحانی و جسمانی میداند. در تربیت د ینی برای پرورش روح با دی به چهار بعد توجه کنیم. لذا شه دی مطهری میفرما دی: روح دارای چهار بعد ایچهار استعداد است:

الف) بعد عقلی که همان استعداد علم ی و حقیقتجویی است.

ب) بعد اخلاقی که انسان در سرشت و فطرتش، اخلاق ی خلق شده؛ یعنی طور ی خلق شده که به د یگران احسان کند و از انجام کار بد پریشان شود.

ج) بعد دینی ایعبادی که همان حس پرستش یک حقیقت مافوق و منزه است و انسان م یخواهد در مقابل او خضوع کند واو را تقدیس نما دی.

د) بعد هنری ایزیبایی که انسان زیبایی، زیبایی را از آن جهت که زیبایی است؛ دوست دارد. (مطهری، تعلمی و تربیت در اسلام، ص (69

امام صادق (ع) فرمودند: هنگام یکه معلم به کودک م یگو دی: بگو (بسماالله الرحمن الرح می) و کودک م یگوید، خداوند برائت از جهنم را برای کودک و برا ی والدینش و برای معلم م ینویسد. (وسایل الشیعه، ج 6، ص (169 در تربیت دینی با دی به عوامل تأثیرگذار توجه نمود و از آنها در جهت بهتر شدن امر تربیت دینی بهره جست؛ چراکه اگر دیر شود قلب کودک مشغول به چیزهای دیگر شده و سخت م یگردد و دیگر تربیت او بسیار مشکل و کم اثر خواهد شد. پدر و مادر به عنوان الگوهای رفتاری کودک با دی در درجه اول خودشان مسائل اخلاقی و د ینی را رعا یت کنند زیرا کودکان الگوپذیرند و ابتدا از والدین خود الگو م یگیرند. در مورد حجاب نیز این مسئله صادق است و فرزندان با دی آثار و برکات حجاب را در رفتار والد ین مشاهده نمایند تا به ا ین وسیله م یل و رغبت به رعایت حجاب در آن ها بیشتر شود. تربیت
دینی در جامعه اگر به درستی انجام شود، باعث م یگردد فرزندان باآثار و برکات حجاب آشنا شوند و
این امر از بسیاری از ناهنجار یها جلوگیری م یکند. البته در تربیت دینی باید به عنصر زمان که از

شرایط لازم تربیت د ینی است توجه نمود والدین و مربیان تربیتی، با دی با تلفیق ارزش ها، نگرشها و اعتقادات اصیل با روشهای جدید، نسل حاضر را با آموزههای دینی گذشته بهتر آشنا کنند. توجه به آینده و عنصر زمان، به والدین و مربیان کمک م یکند تا نسل جدید را با آموزهها ی د ینی بهتر آشنا و هدا یت نمایند. شه دی مطهری دراینباره م یگو دی: حقیقت این است که عصر ما از نظر دینی و مذهبی مخصوصاً برای طبقه نوجوان و جوان، عصر اضطراب، دود لی و بحران است. مقتضیات عصر و زمان با یک

سلسله ترد یدها به وجود آمده و سؤالات کهنه و فراموش شده را ن یز، از نو مطرح ساخته است .
(سیدباقری، (1385

.5 آثار عفاف

عفاف واژه ای عربی است که همراه بافرهنگ اسلامی و دینی در زبان فارسی واردشده است. عفاف را به معنای خو یشتنداری و بازداشتن نفس انسانی از محرمات و خواهش های شهوانی، دانستهاند. راغب اصفهانی در مفردات می گوید: العفه حصول حاله للنفس تمتنع بها عن غلبه الشهوه والمتعفف المتعاطی لذالک بضرب من الممارسه والقهر (راغب اصفهانی، مفردات، ص (339 عفت حالت نفسانی است که مانع تسلّ شهوت بر انسان میگردد و انسان عفیف کسی است که با تمرین و تلاش مستمر و پیروزی بر شهوت، به این حالت دستیافته باشد. رهبر معظم انقلاب درباره آسیبهای ناشی از عدم رعایت حجاب و عفاف میفرماید: انسان در معرض آسیب قرار دارد و همه با دی مراقب رفتار خود باش می و بدانمی برخی مظاهرِ خودنما یی، بیتقوایی و رعا یت نکردن حجاب و عفاف آثار مخرب و ماندگار ی بر اخلاق و سیاست جامعه دارد و در ا ین زم ینه با دی خود زنان، بیشتر مواظبت کنند. (خامنهای، 1391 ش) رعایت حجاب و عفاف آثار مثبت بسیاری بر فرد و اجتماع دارد ازجمله:

الف) مصونیت: پایداری و مقاومت در برابر هوس ها یا عفاف و خو یشتنداری نوعی توانایی برجسته روحی به انسان میدهد.

ب) ارزش و اعتبار : در پرتو عفاف زن به آن چنان منزلت و جایگاهی میرسد که به سادگی دستیافتنی نیست و کمتر بازیچه دست هوسبازان میشود.

ج) آرامش روحی فرد و جامعه : عدم پایبندی به حجاب و عفاف موجب بر هم خوردن آرامش خانواده و جامعه شده و التهاب به وجود می آید اما در سایه عفت و پاکدامنی، آرامش به زندگی و خانواده حاکم میشود.

د) پایداری نظام خانواده: عفاف در رفتار و گفتار، خانواده را سالم و آسیبناپذیر میکند.

ه) رشد عشقهای پاک: عفت و پاکدامنی، حجاب و پوشش، خو یشتنداری و دور از دسترس بودن زن عامل مهم ی در پیدایش عشقهای سوزان و عم یق است؛ در جوامع ی که آزاد ی رواب بین زن و مرد محدود است زم ینه برا ی رشد عشق های پاک و درنتیجه خلق آثار هنر ی و ذوقی و اجتماع ی فراهم م یشود؛ اما مح یطهای آزاد مانع پیدایش چنین عشقهایی است، در ا ینگونه مح یطها زن به حالت ابتذال درم یآ دی و فق ابزاری است برای پیدایش هوسهای آنی و موقتی. (مطهری، اخلاق جنسی).