بخشی از مقاله
بررسی معیارها و فواید زیست محیطی مدارس سبز
چکیده
با گذشت زمان و محوریت یافتن مسائل زیست محیطی در سطح جهانی، یکی از شاخصه هاي اساسـی کشورهاي کوشا در حفاظت از محیط زیست، سیاستگذاري در راسـتاي آمـوزش بـه عنـوان بعـد سـوم توسعه پایدار است که در این میان مدارس سبز یک برنامه بین المللی آموزش محیط زیست بـر اسـاس استاندرادهاي بین المللی می باشد. در این مقاله به بررسی طـرح برنامـه ریـزي شـده آمـوزش محـیط زیست در مدارس، که طرحی جامع براي دانش آموزان همه مقاطع است و با در نظـر گـرفتن مجموعـه اي از فاکتورهاي موثر در محیط زیست شهري اعم از آلودگی هوا، منابع آب، مدیریت پسـماند و انـرژي منجر به ساختن بنایی مستحکم بر مبناي استانداردهاي زیست محیطی در کشورها پرداخته شده است.
یک مدرسه سبز زیستمحیطی داراي فاکتورهایی شامل بهینه سازي مصرف انرژي، توجه بـه نظافـت و ظاهر فیزیکی مدرسه، توجه به هنرهایی که بتواند مولفههاي زیست محیطی را نشـان دهـد، توجـه بـه فضاي سبز و درختان، افزایش آگاهیهاي زیست محیطی در کنار برنامههاي فوق درسی می باشد.
کلمات کلیدي
محیط زیست، مدرسه سبز، توسعه پایدار، کیفیت آب و هوا، یادگیري
مقدمه
فرهنگ سازي در بخش محیط زیست، یکی از ارکان اساسی در امر حفظ محیط زیست است که با وجود تاکیـد بسیار صاحب نظران ، متاسفانه تا به امروز در سیاستگذاري هاي کلان کشور توجهی به ایـن مهـم نشـده اسـت. بـدون توجه به آموزش، هر اقدامی در جهت حفاظت از محیط زیست، موقتی و مقطعی است و سـاختن هـر بنـایی هـر چنـد عظیم بدون وجود پایه هاي محکم فرهنگ حفاظت از محیط زیست، غیر قابل اطمینان خواهد بود. اقدامات انجام شـده در راستاي حفاظت از محیط زیست در ایران عمدتا نوعی مسکن بوده و بصورت موقتی عوارض تخریـب را کـاهش داده است و این موضوع باعث شده است که بدلیل عدم وجود پایه هاي فرهنگی و ریشه اي، حتی گاهی همـین راهکارهـاي ضربتی هم اثر آنی خود را نداشته و بی اثر باقی بماند. بنابراین ساختن ریشـه هـاي فرهنگـی در پایـه اي تـرین بسـتر آموزش نظام مند جامعه ضروري می نماید.
حفظ محیط زیست در حفظ سلامت مهم است که در این راستا باید به عناصر اصـلی در حفـظ سـلامت توجـه شود که مهمترین آنها شامل سه عنصر هوا، آب و خاك میشود. در حفظ همه این عناصر بایـد بـه بنیانهـاي طبیعـی مانند جنگل، کوهستان، دشت، باغ، گیاهان و جانوران توجه شود و در واقع باید به حفظ اکوسیسـتم و یـا زیسـتبومها دقت شود. هر قدر منابع انرژي را به درستی مصرف کنیم به همان اندازه معضـلات زیسـت محیطـی کمتـري خـواهیم داشت. مسئله اصلی که باعث پایداري محیط زیست میشود، توجه به تنوع زیستی اسـت، کـه در ایـن راسـتا بایـد بـه سلامت اکو سیستمی و جانوري در طبیعت توجه شود.
یک مدرسه سبز زیستمحیطی داراي فاکتورهایی شامل بهینه سازي مصرف انرژي، توجه به نظافت و ظاهر فیزیکی مدرسه، توجه به فضاي سبز و درختان، افزایش آگاهیهاي زیست محیطی در کنار برنامههاي فوق درسی و ... می باشد.
هدف والاي طرح مدرسه سبز، ساختن الگوي صحیح فرهنگی و رفتاري زیست محیطی است، با وجود اینکه فرهنگ سازي فرایندي زمان بر است، بدیهی است نتیجه آن به نهایی شدن فرهنگ زیست محیطی، پایداري توسعه و حفاظت از محیط زیست منجر خواهد شد. توسعه فضاي سبز و استفاده بهینه از فضاهاي اضافی مدارس، تشویق دانش آموزان به مشارکت در امور مدارس و حفظ محیط زیست نیز از جمله اهداف و ضرورت ها می باشد.[7 – 1]
مشخصات مدارس سبز از دیدگاه شوراي ساختمان سازي سبز ایالات متحده امریکا (USGBC)عبارتند از:
- حفظ منابع طبیعی و انرژي - بهبود کیفیت هواي درونی - زدودن مواد سمی و زیان آور از مکان هایی که کودکان در آن می آموزند و بازي می کنند - به کارگیري استراتژي در مورد روشنایی روز و بهبود صوت کلاس درس - کاهش
بار بر روي تصفیه آب و فاضلاب شهري - تشویق به تلاش جهت مدیریت مواد زائد به سود اجتماع و محله - حفظ آب نوشیدنی تازه و کمک به هدایت آب طوفان - تشویق به بازیافت - کاهش تقاضا نسبت به دفن زباله هاي محلی
شرح پژوهش
دستورالعمل هاي طرح مدرسه سبز به خوبی فراتر از خلاقیت هاي طراحی و مهندسی براي ساختمان سازي گام بر می دارد و بر اساس استفاده از زمین، روشهایی براي ساخت و نصب تجهیزات و کارایی و نگهداري متمرکز شده است که شامل روش هاي طراحی و مهندسی براي رسیدن به اهداف خاصی است که در زیر آمده اند:
- قرار گرفتن مدارس نزدیک به سیستم حمل و نقل عمومی براي کاهش آلودگی - قرار گرفتن ساختمان در محیطی سرسبز براي به حداقل رساندن اثرات زیست محیطی آن و ایجاد نور هاي طبیعی و خورشیدي قابل دسترس - طراحی سیستم هاي آبیاري و لوله کشی داخلی براي حفظ آب - طراحی سیستم هاي انرژي و روشنایی براي حفظ سوخت هاي فسیلی و حداکثر رساندن استفاده از منابع تجدید پذیر - انتخاب مواد غیر سمی، غیر تخریب پذیر زیستی، و به راحتی قابل بازیافت- ایجاد محیط داخلی با دماي مناسب، کیفیت هوا، نورپردازي و صوت خوب براي ساکنین می توان تصاویر برخی از مدارس سبز در کشورهاي مختلف از جمله در فرانسه، بالی اندونزي و هنگکنگ را در شکل هاي 1، 2 و 3 مشاهده نمود.[10 -8]
شکل : 1 کارخانهي تعطیل شدهي رنو در شهر بولونی، شمال فرانسه به یک مجموعه باغ مدرسه تبدیل شده است
شکل : 2 مدرسه سبز در بالی اندونزي
شکل : 3 مدرسه سینگ یین هنگ کنگ، برق آن از منابع تجدیدپذیر مانند پنل خورشیدي و توربین بادي عمودي تامین می شود. یک باغ بامبو براي تولید اکسیژن، یک مزرعه ارگانیک و یک اکواریوم مرجانی از امکانات آن به شمار می روند
مطابق گزارش شوراي ساختمان سازي سبز ایالات متحده امریکا و با بررسی بین 30 مدرسه سبز در 10 ایالت بین سال هاي 2001 تا 2006 نشان داده شد که هزینه ها حدود % 2 بیش از تر مدارس قدیمی یعنی تقریبا 3 دلار در هر
فوت مربع کاهش یافته است. همچنین مدارس سبز راهی را براي افزایش میزان یادگیري دانش آموزان، کاهش هزینه هاي سلامت و در نهایت افزایش کیفیت مدارس را به همراه داشته اند. از این میان می توان به صرفه جویی هاي صورت گرفته در زمینه انرژي، آب، انتشار گاز(کربن دي اکساید و ...)، کاهش تنگی نفس، کاهش سرما خوردگی و آنفولانزا، حفظ معلمان وعدم غیبت آن ها اشاره نمود.
