بخشی از مقاله
بررسی مفهوم آرامش در فضاي معماري با تاثیرپذیري از
معماري فنگ شویی
چکیده
معماري حاصل زیبایی، استحکام، آسایش و آسودگی است. انسان در فضاي معماري می اندیشد، زندگی می کند و در نهایت فضا را خلق می کند. آرامش در فضا، تجربه اي خوشایند و مطلوب است که به زندگی ارزش و معنا می بخشد. ارزش ذاتی یک فضا هنگامی قابل درك است که بتواند ذهن بیننده را با خود همراه کند. محیطی که در آن زندگی می کنیم بر مبناي نظام خورشیدي (آسمان)، محیط اطراف (زمین) و تاریخ تولد (فردیت) بنا شده است. بنابراین براي یک زندگی آرام و متعادل همراه با زیبایی شناسی فضا، هم نوایی با نظام خورشیدي و زمین ضروري به نظر می رسد. این هم نوایی و هماهنگی توسط روش هایی چون فنگ شویی ایجاد می شود. فنگ شویی دانشِ انتخاب محیطی است که در آن عناصر و انرژي هاي سازنده فضا با هم در تعادل هستند. یافته هاي این مقاله بیانگر آن است که فنگ شویی با بسیاري از
روش ها و فنون طراحی امروزي در جهت آرامش فضا سازگار است. فنگ شویی به عنوان دانش و هنري قدیمی، روش هاي زندگی در محیطی مناسب و موزون را به انسان می آموزد. این هنر موجب می شود رابطه اي متعادل بین انسان و محیط اطرافش برقرار شود. این مقاله تحقیقی توصیفی پیرامون بررسی مفهوم آرامش در فضاي معماري با تاثیرپذیري از فضاي معماري فنگ شویی است.
واژههاي کلیدي: فضاي معماري، فنگ شویی، آرامش، نظام خورشیدي
1
-1 مقدمه
معماري بشر در طول تاریخ دستخوش تغییرات بسیاري بوده که از پس این تغییرات سبک هاي مختلف معماري به وجود آمده است. دست آورد مشترك این تغییرات که آنها را به هم مرتبط ساخته، راحتی و آرامش بیشتر انسان در محیط است. ولی در زندگی امروزي با افزایش جمعیت و گسترش کلان شهرها، محیط هاي زیستی نیز دستخوش تنش ها و نا آرامی هاي بسیاري شده است. محیط زندگی انسان در عین حال که می تواند عامل مؤثري در کاهش فشار بر روان انسان باشد، می تواند عامل بسیاري از نا آرامی هاي فکري و روحی نیز گردد. به عبارتی در طول حیات انسان دستیابی به آرامش و آسودگی در محیط زندگی، یکی از اهداف انسان بوده است.
معماران همواره سعی کرده اند با طراحی و استفاده از ترکیب رنگ، صدا و نور، فضا هایی خلق و آن را متناسب با معیارهاي انسان بسازند. اما فقط برخی از این فضاها باعث به وجود آمدن آرامش و آسودگی در انسان می شود. حال این سوال پیش می آید که چگونه یک فضا یا محیط می تواند باعث آرامش یا عدم آرامش در انسان شود. آرامش یعنی چه؟ و چه تاثیري در زندگی انسان دارد؟ آیا خلوت کردن در اتاقی که پر از سکوت است می تواند مصداقی براي آرامش باشد؟ در پاسخ باید گفت که آرامش، احساسی است که هر کس به آن نیاز دارد. بی قراري و نداشتن آرامش، عوارض زیادي را در انسان به جا می گذارد و برعکس وجود آرامش، سلامت او را به همراه داردآرامش. باعث بروز خلّاقیت ها، ابتکارات و نوآوري هایی در زندگی انسان می شود. کسی که نتواند به آرامش روحی و معنوي دست یابد، هرگز نمی تواند از استعدادهاي خود استفاده ببرد. در نتیجه، لازمه شکوفایی انسان در هر زمینه، آرامش است.
در فنگ شویی هماهنگی و آرامش، بین انسان و محیط وجود دارد به طوري که این دو، دو وجه یک رابطه هستند. زمانی که از هر سو فرکانسی از انرژي به سوي مقابل فرستاده می شود، پاسخ متقابل چیزي جز در محدوده ي هماهنگی و آرامش اتفاق نمی افتد. فنگ شویی شاخصه هاي اصلی و محدوده ي این ارتباط هماهنگ را شناخته و به انسان و محیط کمک می کند در بهترین حالت هماهنگی قرار بگیرند؛ که آرامش انسان در فضا نتیجه آن است. شاید بتوان گفت که این محکم ترین دلیلی است که بسیاري از معماران در طول تاریخ معماري از دانش فنگ شویی کمک گرفته اند.
یافته هاي این تحقیق بیانگر آن است که با تاثیرپذیري از دانش فنگ شویی که علم شناخت انرژي ها است، می توان به گونه اي فضا را طراحی کرد که در آن احساس آرامش، نشاط و شادي نمود.
-2 مبانی نظري
فضاهاي معماري در گذشته، آمیخته با معماري چشم نواز و سرشار از حس زندگی بوده است. اما سبک زندگی و نیازهاي انسان امروزي باعث به وجود آوردن تغیراتی در شیوه و روش هاي زندگی او شده است. فضاهاي معماري در گذشته و امروز براي انسان با مفهوم آرامش پیوند خورده است. فضایی که انسان در آن زندگی می کند، نیروي از دست رفته او را زنده می کند و دوباره به او انرژي و نشاط می دهد. اما آنچه می تواند نشاط و آرامشی هر روزه براي انسان به ارمغان بیاورد، فضاي داخلی محیط زندگی او است که از گذشته تا به امروز هرچند با شکلی متفاوت، مورد توجه قرار گرفته است. خانه هاي سنتی ماهیت درون گراي خود در القاي حس زندگی، سرسبزي و احساس آرامش، نمونه بدیعی از معماري و طراحی داخلی بوده است.
در تزئین فضاي داخلی محیط هاي زندگی، تمایل به اشکال سنتی در ذهن انسان همچنان زنده و پایدار است؛ اما به طور کلی آنچه در طراحی داخلی مدرن دیده می شود، با نوع سنتی آن متفاوت است. علت این تفاوت ها تغییر در نوع و سبک زندگی در گذر از حالت خانه هاي سنتی به آپارتمان نشینی به همراه تغییرات فرهنگی است. انسان براي گریز از شلوغی بیرون و خستگی هاي روزمره، در فضاي محیط زندگی خود، در جستجوي آرامش است. بنابراین فضاي داخلی زیبا در روزگار آپارتمان نشینی، براي فرار از خستگی هاي روحی و رسیدن به آرامش بسیار مفید است. یک طراحی داخلی صحیح با به کارگیري دانش فنگ شویی می تواند موجب افزایش بازده کاري، زیباشناسی و به طور کلی بهتر کردن روش زندگی شود. میزان امنیت،
2
صمیمیت، شور و هیجان زندگی و آرامش موجود در یک فضا، با راهکار هاي متنوع طراحی فنگ شویی قوت می گیرد. فنگ شویی با انرژي محیط پیرامون سر و کار دارد. علاوه بر دنیاي بیرون، در دنیاي درون نیز تعادل و هارمونی موجب آسایش و آرامش می شود.
-3 آرامش در فضاي معماري
آفرینش هنر به هر صورتی که انجام پذیرد بر روح و روان بشر تاثیرگذار است. هنر در همه دوران ها در پی برقراري و ارتباط با روح و روان آدمی بوده است. در این میان معماري نیز هنري تاثیرگذار است که با خلق فضا بر روح و زندگی بشر احاطه دارد و پاسخگوي نیازهاي فیزیکی و حسی انسان در محیط می باشد.
معماري با خلق فضا، ذهن و روح انسان را به خود معطوف کرده و به او آرامش می دهد. آرامش در فضا تنها در صورتی امکان پذیر است که روح معماري در فضا جریان داشته باشد.
-1-3 فضا در معماري
فضاي معماري که انسان در آن زندگی می کند شامل فضاي کیفی و عینی است. فضاي کیفی، آن جنبه از محیط را شامل می شود که فرد با آن محیط ارتباط روانی برقرار می کند. در همه ادوار تاریخ معماري، امور کیفی در فضا مورد توجه بوده است.
در واقع معماري، هنر معنی دادن به فضاست. [1] معماري هنري اجتناب ناپذیر و ملموس که رفتار آدمی را شکل می دهد
æ حتی حالات روانی انسان را تعیین می کند. معماري کوششی است در جهت بخشیدن معنایی تازه. [2] معماري به عنوان جلوه گاه تجلی هنر، نوعی ابزار بیانی است مبتنی بر ایستائی و استواري حجم هاي مختلف که از ترکیب فضاهاي پیوسته و ناپیوسته به وجود می آید و در کلی ترین تعریف می توان آن را به عنوان هنري که فضا را شکل می دهد، شناخت. [3]
هرشبرگر (1974) دو مفهوم را براي تعیین معانی فضایی ارائه نموده است: یکی مفهوم ذهنی که از شناخت انسان از طریق ادراك او قابل فهم و تشخیص خواهد بود و دیگري مفهوم واکنشی است. واکنش درونی متاثر از مفهوم ذهنی پدید میآید و انسانهایی با مفهوم ذهنی متفاوت، واکنشهاي متفاوت نسبت به یک موضوع را نشان میدهند. مفهوم ذهنی ممکن است در انسان حالتهاي مختلفی نظیر هیجان، شادي، خستگی، بیزاري از فضا و یا مشابه آن را به وجود آورد. تصویر ذهنی از یک فضاي معماري کلیه ذهنیتهایی است که محركهاي فضا براي ناظر به وجود میآورد زمانی که آن را با تجربیات خود، اهداف و منظورهایش مقایسه میکند. در این فرآیند، ذهن جهانی را که در فرآیند ادراك حس میکند میآفریند. فضاي مورد ادراك فرد کلیه اطلاعات پیرامون او نیست بلکه فقط بخشی از آن است که بر فرد ناظر تاثیر میگذارد. به عبارتی عینیت قابل ادراك است که میتواند به ایجاد تصویر ذهنی از فضا بی انجامد. این عینیت قابل ادراك بر مبناي محركهاي حسی و تجربیات شخصی و قومی و جمعی و چارچوبهاي فرهنگی و قضاوتهاي زیباییشناسی و ارزشها و ایده الها و آرمانها ادراك میشود
æ نهایتا تصویر ذهنی در ذهن ناظر شکل میگیرد. قابلیت ایجاد تصویر ذهنی از فضا در ذهن انسان، قابلیتی موجود در فضاي معماري است که میتواند به ایجاد حس مکان بی انجامد. [4]
-1-1-3 فرم در فضا
فرم در ایجاد تصویر ذهنی نقش موثر دارد و از عناصر اصلی سازنده هر فضا است. در بررسی فضاي معماري باید به نیروهاي بصري محیط در صور و شکلها توجه کرد. در هر تجربه انسان عمدتا به تجارب قبلی که اطلاعات آن در ذهن ذخیره شده تکیه میکند تا از این طریق تصویر ذهنی خود از محیط را کامل کند. عواملی چون تجربه فردي، موقعیت اجتماعی و فرهنگی، مدت
