بخشی از مقاله
بررسی نقش مراکز خرید در توسعه پایدار شهری
چکیده:
توسعه شهر از آغاز تا به امروز از عوامل متعددی تأثیر پذیرفته است. عواملی همچون جهانبینی ، دین و مذهب، مسلک، تقاوتهای اجتماعی، مذهبی، اقتصادی و...اما امروزه نیز با عوامل جدیدی روبه رو گشته ایم که یکی از این موارد مراکز خرید مدرن می باشد. این مراکز همانند سایر فضاهای مدرن، بخش جدایی ناپذیر زندگی شهری محسوب می شوند و به دلیل گسترش بی رویه آنها نمی توان تاثیر آن بر شهر ها را نادیده گرفت چرا که به یکی از هسته های فعال شهرها بدل گشته و علاوه بر کارکرد اقتصادی و تجاری دارای کارکرد های اجتماعی -فرهنگی و تفریحی نیز می باشند. هدف از این پژوهش بررسی دقیق این مراکز بعنوان عناصر جدید شهرهای امروزی و میزان نقش آن در توسعه و ارتقای شهر بوده است از این رو پس از بررسی این عوامل، مرکز خرید نور در شهر زنجان بعنوان نمونه ای از این مراکز خرید با استفاده از روش های کیفی (مصاحبه، گفتگو و مشاهده) بررسی و توسط نرم افزار spss تحلیل گرده است. نتایج پژوهش حاکی از این امر بوده که مراکز خرید به دلیل دارابودن ویژگی های مختلف هر روزه سبب جذب جمعیت زیادی از مناطق مختلف شهری به خود بوده و با توجه به گستردگی نقش و عملکرد و اهمیتی که در فعال نمودن مناطق شهری از ابعاد اقتصادی، اجتماعی و تفریحی دارند می توانند برتوسعه پایدار شهری نیز تأثیر مستقیمی داشتهاند.
واژههای کلیدی: مراکز خرید، گردشگری، توسعه شهری، تعاملات اجتماعی، فراغت
-1 مقدمه
امروزه مفهوم توسعه پایدار در تمام ابعاد برای ما امری ملموس است، این نوع توسعه » به نوعی عملکرد اطلاق می گردد که در آن همه افراد و شرایط مادی و غیر مادی یک جامعه با هم و هماهنگ در جهت از بین بردن فقر، مرض، جهل و نا امنی و... بسیج شوند و کشور را از نظر اقتصادی، فرهنگی، اجتماعی و سیاسی به بهره روز افزون برسانند. همچنین توسعه ای مد نظر است که حداقل تخریب و حداکثر سودآوری را به ارمغان آورد و مردم یک کشور در هرجایی که زندگی می کنند احساس رضایت نمایند.) « قلعه ای،(1387 یکی از موارد مهم در توسعه پایدار شهری بحث پایداری اجتماعی و تقویت تعاملات اجتماعی می باشد که در بسیاری از مواقع در پس توسعه فضاهای مختلف کالبدی نادیده انگاشته می شود. با توجه به امر که نمی توان وجود رابطه دوطرفه میان تعاملات و ارتباطات اجتماعی و شکل گیری فرهنگ را نادیده گرفت چرا که از یک طرف فرهنگ محصول رابطه اجتماعی است که شدت این رابطه بر فرهنگ تأثیر مستقیم میگذارد. بدین معنی که برقراری تداوم روابط اجتماعی سبب تقویت ارزشها و هنجارها میشود و از سوی دیگر، فرهنگ شرایط و نحوه شکل گیری روابط اجتماعی را تعیین میکند. رابطه اجتماعی و فرهنگی در فضا اتفاق میافتد. بنابراین فضا مجموعهای از روابط اجتماعی و فرهنگی میان گروههای خاص و مکان خاص را در بر میگیرد. این روابط اجتماعی در انواع دسته بندی های فرهنگی خاص در مسلک های دینی گوناگون دنیا بومیسازای میگردد. از دیدگاه راپاپورت هر محیط شهری مجموعهای از اتباطات متقابل میان عناصر محیطی مردم است، ارتباطاتی که از الگوهای معینی پیروی میکنند و به این اعتبار معمولاً قابل پیش بینی و سازماندهی اند (پاپلی یزدی،(1382 بنابراین بر اساس تعاریف مطرح شده به نظر می رسد که یکی از راه های دستیابی توسعه پایدار و توجه به پایداری اجتماعی می تواند از طریق ایجاد کاربری ها و امکانات مختلف در شهر باشد تا از این طریق حداکثر بازده را تولید نماید. یکی از این فضا ها مراکز خرید می باشد که امروزه به اشکال گوناگون در کالبد شهرها تبلور یافته و روزبه روز نیز در حال گسترش است. از این رو در عصر حاضر بدل به جاذبه های انسان ساختی گشته اند که روزانه هزاران نفر را از سراسر شهر به خود می کشانند و در برخی شهر ها و کلانشهرها حتی در مقیاس جهانی سبب جذب گردشگران به شهر می شوند.(شربتیان،(1391 بنابراین مراکز خرید به دلیل دارا بودن ویژگی های متعدد علاوه
بر شکل دهی ارتباطات غنی اجتماعی بر جنبه های مختلف شهر نیز تاثیر گذار بوده و می تواند دلیلی برای گسترش آن محسوب می شود همانطور که اندیشه تاسیس یک مراکز تجاری و تفریحی در شهر، می تواند بازتابی از رشد فیزیکی و اجتماعی آن باشد(اباذری وکاظمی، .(1384
در تحقیق حاضر آنچه بیش از سایر موارد حائز اهمیت بوده است پاسخ به این سوال می باشدکه آیا افراد از فضاهای اطراف این مراکز نیز بهره می برند؟ تا چه حد وجود این مراکز در محدوده ای از شهر سبب گسترش آن محدوده می شود؟ و آیا می تواند در مجموع سبب توسعه شهر با توجه به معیار های توسعه شود؟ بنابراین با توجه به این موارد فرض بر این است که مراکز خرید با ارتقا ویژگی های اجتماعی بتوانند در توسعه و ارتقا شهر تاثیر گذار باشند. بدین منظور به بررسی دقیق مراکز خرید و توسعه و ویژگی های آن پرداخته شده و در راستای درک کامل این اصل مرکز خرید نور در شهر زنجان بعنوان نمونه ایی از این عناصر مدرن شهری پرداخته می شود.
-2 روش پژوهش:
این مقاله در چارچوب روش توصیفی تحلیلی به تحقیق در رابطه با تحلیل نقش مراکز خرید و بازارها در رابطه با توسعه شهر پرداخته و جهت انجام تحقیق از روش های کمی و کیفی به ترکیب استفاده شده است .در رابطه با داده های مرتبط با مراکز خرید در شهر زنجان از مطالعات میدانی و پرسشنامه استفاده گردیده است. روش نمونه گیری در این بخش بصورت تصادفی بوده سعی بر این بوده که تمام گروههای سنی و فرهنگی در آن لحاظ شوند. همچنین در راستای سنجش میزان تاثیر مراکز خرید بر توسعه فضاهای اطراف از آزمون تی تک نمونه ای استفاده شده است.
3 چارچوب نظری پژوهش:
-1-3 مراکز خرید:
مراکز خرید از انواع ساختمانهای نوبتی هستند که در آنها تعدادی فعالیت تجاری دست به دست هم داده و به منظور بهبود اقتصاد مشترک خویش، یک قاعده ونظم کلی را پی ریزی مینمایند. از آنجا که معمولاً با همکاری مشترک چند گروه بوجود می آیند، لذا برنامه ریزی برای آنها امری طبیعی می باشد(حسین آبادی، .(1392 درمیان تعاریف متعدد وگوناگون مراکز خرید تنها یک توافق وجود دارد و آن اینکه نوع مراکز خرید در کشورهای مختلف و هدف های پژوهشگران مختلف در بررسی این گونه مراکز اغلب متفاوت است. با این وجود بررسی آنها در هر سطحی که باشد نیازمند توافق بر مصداقیهب نسبت پذیرفته شده تر از مفهومِ آن است. به این منظور تعریف استاندارد زیر را که به وسیله انجمن زمین شهری ایالات متحده فراهم آمده است و مراکز خرید مدرن دوره حاضر را توصیف می کند و به صورت کلی در حوزه برنامه ریزی شهر مورد پذیرش نسبی قرار گرفته است را برگزیده ایم:
مجموعه ی تاسیسات تجاری از نظرمعماری یکپارچه (واحد ساختمانی بهم پیوسته) که برحسب موقعیت منطقه، اندازه بازار و نوع فروشگاه های مورد نیاز به عنوان یک واحد عملیات تجاری برنامه ریزی، احداث، تملک و اداره می شود و دارای پارکینگ متناسب با اندازه و نوع فروشگاه های مستقر در آن است. معماری یکپارچه و تحت کنترل مدیریت واحد قرار داشتن در این تعریف، این گونه مراکز را از مناطق خرید نوع دیگر که در آنها مجموعه ای از فروشگاه های با مالکیت فردی در کنار هم قرار گرفته اند باز می شناسد(شلیله، .(1389
مراکز خرید از یک سو با خیابان های خرید واز سوی دیگر، با پارک ها مشابه اند. در خیابانهای خرید و نیز مراکز خرید، برخلاف فروشگاههای بزرگ، امکان سیاحت پیرامون کالا و نظر بازی خریداران و پرسه زنان وجود دارد. چیدمان کالا در فروشگاههای بزرگ به گونه ای است که پرسه زن را سریعا به خریدار مبدل می کند. از سوی دیگر مراکز خرید به لحاظ در اختیار گذاشتن فضاهای تفریحی، مراکز بازی، کافی شاپ، گیم نت و فضاهای باز برای نشستن وقدم زدن، به پارکی شبیه است که نه صرفا برای امر اقتصادی بلکه برای تفریح ساخته شده اند. به عبارت دیگر مراکز خرید دنیای مدرن، همان شریان حیاتی یک شهر می باشد که علاوه بر فعالیت های اقتصادی، حرکت های اجتماعی و فرهنگی را در سیطره خود قرار داده اند(کاظمی،.(1392
به گفته ریتزر (1996) مراکز خرید بطورکلی یکی از اجزای مهم جامعه محسوب میشوند. ازمنظر اقتصادی این مراکز برای خرده فروشان و مشتریان کاملا کارامد هستند، برای خرده فروشان مجموعه مغازه ها و فروشگاهها زیر یک سقف که خود تعداد زیادی از مردم را به خود جذب میکنند مقرون به صرفه است. مشتریان میتوانند هرزمان به این مغازه ها مراجعه کرده و در کنار آن به فعالیت های مختلفی مانند دیدن فیلم ویا تئاتر بپردازند(حسین آبادی، .(1392 یکی دیگر از ویژگی های مهم مراکز خرید نگاه متفاوت به گروههای مختلف اجتماعی مانند زنان، سالمندان و نوجوانان می باشد که در حاشیه قرار گرفته اند. مراکز خرید بعنوان فضاهای عمومی معاصر در شهرها که بیشتر برای زنان فضاهای جدیدی را به ارمغان آورده اند و احساس راحتی و امن بودن فضا به راحتی قابل مشاهده است (کاظمی، .(1392
فالک و کمپیل (1997 ) استدلال میکند که مراکز خرید معاصر بعنوان محلی برای خرید وتفریح هستند و آنچه که از اهمیت بیشتری برخوردار است نقش تفریحی این مراکز است. مراکز خریدها از جنبه های مختلفی مانند کنترل فضا، ساخت، دسترسی و...
بایکدیگر تفاوت دارند اما القای حس زندگی در آنها مشاهده میشود(آهور و همکاران، .(1391 مراکز خرید فرصت تجربیات مختلف را با ارائه فضاهای انعطاف پذیر در اختیار افراد قرار میدهد.
-1 -1 -3 فرهنگ و مراکز خرید:
فضاهای های تجاری مدرن، در دهه های اخیر، موضوع مطالعه بسیاری از اندیشمندان علوم اجتماعی و به ویژه مطالعات فرهنگی قرار گرفته است. جذابیت این موضوع، بیشتر به دلیل نوع خاصی از مناسبات اجتماعی است که در این فضاها تولید می شود و حیات فرهنگی جامعه را تحت تاثیر قرار می دهد و این فضا تاحدی ویژه است که مکان های جادوگری یا معابد دینی و صحنه نبرد چریکی نیز نامیده می شود(کاظمی، .(178 : 1384 در این فضاها، پرسه زنی، مقاومت فرهنگی و زندگی مدرن در معنای مصرف و
سبک زندگی دیده می شود و فرم هایی هستند که زندگی مدرن را می آفرینند و باز تولید می کنند، همه اینها در مراکز تجاری جدید وجود دارد که سبب شکل گیری زندگی اجتماعی می شود ایجاد فضاهایی با عملکردها و کاربری های متنوع در مراکز خرید مانند وجود رستوران، گیم نت، کافی شاپ، کیوسک اغذیه، نمازخانه و... سبب می شود افراد براحتی مدت زمان زیادی را در این مراکز حضور داشته باشند. قابل رویت بودن فضای داخلی مراکز خرید از فضاهای بیرونی و باز شهری سبب انتقال حس سرزندگی به فضای بیرون شده و به نوعی افراد دیگر را برای حضور تشویق می کند. ترکیب با فضای باز، استفاده از عناصر طبیعی مانند گیاهان و آب سبب ارتقای حس سرزندگی این فضا ها می شود. ، شاید همین عوامل مهمترین دلیل برای حضور هرچه بیشتر افراد در این فضاها می شود بنابراین فضاهای تجاری به تبع رشد و گسترش جمعیت تغیراتی اساسی یافتندموضوع انظباط اجتماعی، نقش فضاهای تجاری جدید، سنت فرهنگی و نقش مدنی آنها به مثابه فضای شهری را نشان می دهد( آذری، .(143 : 1391
-2 -3 توسعه شهری
توسعه از لحاظ لغوی دارای معانی مشابهی همچون تغییر اجتماعی، رشد اجتماعی، تکامل اجتماعی، مدرنیزه شدن و پیشرفت می باشد. توسعه در فرهنگ لغت معین به معنای وسعت دادن است. در معنای دیگر توسعه به معنای خروج از لفاف است. در قالب نظریه نوسازی، لفاف همان جامعه سنتی و فرهنگ و ارزش های مربوط به آن است که جوامع برای متجدد شدن باید از این مرحله سنتی خارج شوند. در تعریف توسعه نکاتی را باید مدنظر قرار داد که مهمترین آنها عبارتند از اینکه اولا توسعه را مقوله ارزشی تلقی کنیم، ثانیا آنرا جریانی چند بعدی و پیچیده بدانیم، ثالثا به ارتباط و نزدیکی آن با مفهوم بهبود توجه داشته باشیم( رحمانی، .(1376
توسعه مستلزم داشتن ساختاری اندامواره استیعنی. هر جزء دقیقاً باید کار خود را در هماهنگی و تناسب با اجزاء دیگر انجام دهد اگر غیر از این باشد، معلولیت آن جزء یا همه ساختار مشخص میشود و آن معلولیت ممکن است به مرگ آن خط مشی توسعه به طور کلی، و حتی زوال یک ایدولوژی، قوم، ملت و کشور منجر گردد (پاپلی یزدی ،(2:1382 مطالعات نشان داده است، هرقدر فضا نسبت به استفادههای هنجار و عمومی قابلیت و جذابیت بیشتری داشته باشد، نسبت به
استفادههای ناهنجار محدودتر میگردد. فضاهای سازگار و انعطافپذیر، قابلیت جذب استفادههای هنجار از فضا را افزایش میدهند. چنین فضایی عمر طولانیتری داشته، در زمانهای مختلف قادر به پاسخ گویی به سیستم های فعالیتی پایدار و متنوع هستند و وجود الگوهای رفتاری مشخص در یک مکان را امکان پذیر مینمایند. مایکل تودارو معتقد است: توسعه را باید جریانی چند بعدی بدانیم که مستلزم تغییرات اساسی در ساخت اجتماعی ، طرز تلقی عامه و نهادهای ملی و نیز تسریع رشد اقتصادی ، کاهش نابرابری و... در شهر است. توسعه در اصل باید نشان دهد که مجموعه نظام اجتماعی از حالت نامطلوب زندگی گذشته خارج شده و به سوی وضع بهتری سوق می یابد( رحمانی، .(1372
به گفته باستانی و همپتون اگرچه روابط اجتماعی در محلات و محیطهای کار، در محیط شهری تداوم مییابند اما استمرار این روابط، مطابق با اجتماعات محلی مورد نظر تونیز نیست. شهرها غیر متجانس هستند و ساکنان آن به شدت متحرکند و مردم عمدتاً در تماس با دیگران متفاوت در موقعیتهای اجتماعی متفاوت قرار دارند. توسعه وسایل حمل و نقل عمومی،اتومبیل، تلفن و سایر فنآوریهای انتقالی و ارتباطی، شکل گیری و حفظ روابط اجتماعی از فاصلههای دور را امکانپذیر ساخته است. این تغییر فنآوری، عدم تمرکز روابط اجتماعی را به همراه داشته است. دیدگاه اجتماع رها شده بر این تأکید دارد که پیوندهای اجتماعی حمایتی بین افراد خارج از محله وجود دارد. این پیوند ها از نظر فیزیکی و مکانی به شدت پراکنده هستند. دیدگاه اجتماع رها شده به جای نگاه کردن به اجتماع به عنوان گروهها، روابط اجتماعی دستهبندی شده در همسایگی و محلات، محیط کار یا سایر عوامل
سازمانی، اجتماع را شبکه ای از روابط میبیند (بدری، .(1376
توسعه فرایندی پویاو مستمر است و هدف آن تامین عدالت اجتماعی و پایداری محیط زیست می باشد که در دیدگاه مکتب اسلام هدف نهایی آن رساندن انسان به کمال است. شکل گیری فعالیت های مختلف در شهر می تواند سبب ایجاد این عوامل در شهر ها
باشد. مراکز خرید نیز به دلیل ایجاد بحث گردشگری خرید و شکل دادن زندگی اجتماعی توانسته اند این ویژگی ها را تا حد زیادی در شهر ها ایجاد کنند(همان).
-1 -2 -3 فرهنگ و توسعه:
تا پیش از قرن هیجدهم، معمولاً از کلمه فرهنگ مفهوم رشد مانندرشد کپک در محیط کشت آزمایشگاه زیست شناسی استنباط میشد. اما همچنانکه کاربرد این کلمه در فرایندهای اجتماعی بیشتر میشد، طیف وسیعی از انواع تعاریف نیز بر آن افزوده شد. اما هنگامی که از فرهنگ صحبت میکنیم، باید کاملاً دقت کنیم و مطمئن شویم چه معنایی را برای آن در نظر میگیریم، زیرا این اصطلاح دارای تعاریف گوناگونی است که با گذشت زمان و توسعه جوامع همانگونه که فرهنگ ها تغییر میکنند، این تعاریف نیز دگرگون میشوند. (دادگران،(197 :1385 توسعه مستلزم داشتن ساختاری اندامواره استیعنی. هر جزء دقیقاً باید کار خود را در هماهنگی و تناسب با اجزاء دیگر انجام دهد اگر غیر از این باشد، معلولیت آن جزء یا همه ساختار مشخص میشود و آن معلولیت ممکن است به مرگ آن خط مشی توسعه به طور کلی، و حتی زوال یک ایدولوژی، قوم، ملت و کشور منجر گردد (پاپلی یزدی و رجبی سناجردی،(2 :1382
توسعه یک فرآیند همه جانبه است و تنها از طریق، مجموعه ای پیچیده از سیاستهای مختلف، با توجه به ابعاد زمانی، مکانی،سواق تاریخی و سایر خصوصیات فرهنگی، اجتماعی، اقتصادی و سیاسی جوامع و خصوصاً با توجه به شبکه روابط حیاطی میسر است و برخوردهای انتزاعی و الکوپذیریهای مقطعی راه به جایی باز نخواهد کرد. (رستمی،(13:1380 در حال حاضر سرزمینی را میتوان توسعه یافته قلمداد کرد، که از نظر اجتماعی-فرهنگی به سطح توسعه یافتگی رسیده باشد. طبق نظر نویسنده صاحب نام آلمانی یوهان گاتفرید هردر، هر ملیتی خلقیات و فرهنگ منحصر به فرد خود را دارد. (دادگران،(203 :1385 بنابراین اگر به توسعه با دید اجتماعی-فرهنگی توجه نماییم، میتوان گفت که توسعه یافتگی همان راهیابی به سوی عدالت اجتماعی است. توسعه دستاورد انسان محسوب میشود و در محتوا و نمود داری مختصات فرهنگی است. اما طبق تعاریف ملی و قومی کلمه فرهنگ، دلالت بر نگرش ما از جهان و ادراک ما از معنای زندگی دارد. (همان، (199 امروزه هدف از توسعه ایجاد زندگی پرثمری است که توسط فرهنگ تعریف میشود. به این ترتیب میتوان گفت، توسعه دستیابی فزاینده انسان به ارزشهای فرهنگی خود است.(همان)
-3-3 ویژگیهای جوامع جدید:
از هنگام نگارش کتاب »سیاست« توسط ارسطو میدانیم، چنانچه تعداد افراد در یک مجتمع مسکونی که امروزه شاهد آن هستیم از حدّ معینی تجاوز کند، روابط میان افراد و در نتیجه، ویژگیهای اجتماع نیز به پیروی از آن تغییر مییابد، کثرت جمعیت سبب افزایش تفاوتها میشود. بنابراین باید انتظار داشت که ویژگیهای فردی، حرفهای، زندگی جمعی و افکار اعضای جامعه توده وار، متنوع و پیچیده تر از جوامع دیگر باشد. ماکس وبر با توجه به اهمیت این موضوع، خاطر نشان میسازد که از دیدگاه جامعه شناسی افزایش جمعیت و تراکم آن در یک مجتمع بدان معنی است که آشناییها و روابط افراد که جزء طبیعت همسایگی است، از بین میرود. بنابراین باید در جایی دیگر مانند پارک، مراکز خرید، فضاهای باز شهری و ... بتوان این کاستی ها را جبران نمود. جورج زیمل نیز در این زمینه چنین میگوید: جهان نوین، با اصل سازمانی جوامع پیشین تفاوت بنیادی دارد : یک فرد، عضو بسیاری از حلقههای به خوبی مشخص است؛ اما هیچ یک از این حلقهها، تمامی شخصیت او را در یر نمیگیرد و بر او نظارت تام ندارند و این بدین معنا است که هر فردی در شبکهای از حلقههای اجتماعی جایگاه مشخصی را اشغال میکند (دادگران، 1385 .(171: هر فرد در جامعه امروز خواسته هایی دارد، در واقع جهان امروز را عصر ارتباطات، عصر اطلاعات، عصر الکترونیک و انقلاب ارتباطات نامیده اند. در چنین فضایی، رشد افزارهای انتقال اطلاعات و مبادله افکار و عقاید از شتاب و گسترش چشمگیری برخوردار است. این ابزارها در راه پیشرفت زندگی اجتماعی سیاسی و فرهنگی و خواسته ی بشر نقش بسیار موثری ایفا میکنند.
(همان: .(181
گیدنز، جهانی شدن را مدرنیتهی جهانی در نظر میگیرد که از سطح جامعهی ملی و منطقهای( خانواده) گذر کرده و به سطح جامعه جهانی رسیده است و در طی آن، روابط اجتماعی جهانی تشدید میشود و تأثیر متقابل میان رویدادهای مختلف در سطوح کلان و جهانی شدن از یک سو و رویدادهای خرد و محلی و خانوادهها از سوی دیگر ایجاد میشود. گیدنز جهانی شدن را متأثر از نقش رسانه در دنیا میداند و با تسهیل و رواج روزافزون ارتباطات فردی و گروهی، فضای جهانی را متحول میکند و مرزهای زمانی و مکانی هویت را در ابعاد فردی و جمعی به چالش کشیده است. هویت فردی با خروج از چارچوبهای تنگ اجتماعی و سنت به دنبال عناصر مدرن در عرصه جهانی میگردند که این خود میتواند چالش بر انگیز باشد. زیرا به تعبیر گیدنز، در عصر جهانی شدن، بی اختیاری در بعضی جنبههای زندگی انسانی جانشین سنت شده است بنابراین باید بتوان ارتباطات اجتماعی و تعاملات فعال که در عصر سنت بیش از پیش شاهد آن بوده ایم را به گونه ای جبران نماییم که مراکز خرید بعنوان فضاهایی هستند که با داشتن ویژگی های عصر مدرن توانسته اند تا حد زیادی سبب شکل گیری این ارتباطات شوند. (گیدنز،.(69-66: 1377
-4 محدوده مورد مطالعه:
شهر زنجان با سابقه شهر نشینی 1400 سال از جمله شهرهایی است که در دوره های مختلف اوج و حضیض در پویش شهرنشینی را پشت سر نهاده و امروزه یکی از مهمترین شهرهای منطقه به شمار می رود.(ویکی پدیا فارسی، .(1388 مرکز مورد مطالعه مجتمع تجاری تفریحی نور یکی از بزرگترین مراکز خرید تجاری تفریحی در زنجان می باشد. که در خیابان امام خمینی زنجان ، چهار راه صدر جهان قرار گرفته است. قرار گیری آن در مجاورت امامزاده تا حد زیادی سبب کاهش دید به امامزاده به عنوان شاخص ترین عنصر این محدوده شهری محسوب شده است. علاوه براین درصد بیشتر کاربری های اطراف این مجموعه بیشتر به اداری( بانک)، تعمیرگاه اتومبیل، لوازم و تجهیزات خودرو، کارواش و... اختصاص یافته است. اگرچه توجه به این نکته که موقعیت قرارگیری این مرکز در نزدیکی امامزاده و یکی از قدیمی ترین مناطق زنجان تا حد زیادی سبب رونق این محدوده نیز شده و نوع طراحی متفاوت آن نسبت به سایر مراکز خرید شهر افراد را از تمام سطح شهر به خود جذب می کند. البته ناگفته نماند یکی از اهداف اصلی سازندگان این مرکز در قدیمی ترین بخش زنجان ایجاد تحولی اساسی در ساختار و بافت این منطقه بوده است.
