بخشی از مقاله
بررسی DNA سازمانی اداره کل تربیت بدنی استان اصفهان براساس مدل هنالد در بعد وظایف وفعالیتهای مدیریتی
چکیده
هدف از این پژوهش، بررسی DNA سازمانی اداره کل تربیت بدنی استان اصفهان بود. روش پژوهش توصـیفی از شاخه پیمایشی است که به روش میدانی انجام گردید. ابزار تحقیق پرسشنامه محقق ساخته بر اساس مدل هنالـد و سیلورمن می باشد. در این مدل DNA سازمانی در چهار نوع DNA عین گرا، فردگرا، زمینه گرا، معنا گرا، بیان شده است. روایی محتوایی پرسشنامه بر اساس نظر استاد راهنما و مشاور و صاحب نظران مورد تأیید قرار گرفت. پایـایی پرسشنامه در مؤلفه ی مدیریت 0/65، محاسبه شد. جامعه آماری تحقیق شامل مدیران و کارشناسان سـازمان تربیـت بدنی استان اصفهان بود که تعداد آنها 52 نفر گزارش گردید. تعداد نمونه برابـر تعـداد جامعـه در نظـر گرفتـه شـد. نتایج تحقیق نشان داد در مؤلفه فعالیت های مدیریتی DNA غالب زمینه گـرا (در عامـل برنامـه ریـزی DNA غالـب زمینه گرا، عامل کارگروهی زمینهگرا، در عامل مدیریت عملکرد DNA غالب فرد گرا) بدست آمد.
امروزه در دنیائی بسر می بریم که پیرامون ما دائماً دستخوش تغییر و دگرگونی است و در چنین فضـائی سـازمانهـا بیش از پیش نیازمند تحول و تغییراند. توسعه سازمان که دیدگاهی جامع در مدیریت تحول را بـر دارد، ابـزاری مناسـب برای مدیران این عصر است، مدیرانی که می خواهند خود را با تغییرات محیطی تطبیق داده ودر راه نیل به اهـدافخـود خلاقیت و نوآوری بهره گیرند (هاروی1، .(1377
سازمان موجودیتی پیچیده و متشکل از وجوه متعدد و متنوع است و به مثابه سیستم اجتماعی در شمار پیچیدهترین سیستم های شناخته شده قرار می گیرد. بولدینگ در تحلیل علل پیچیدگی سیستم های اجتماعی، واحد هـای تشـکیل دهنده آن ها راعلاوه بر انسان ها، مشتمل بر نقش هایی می داند که انسان در مواجه با موقعیتهای مختلف بر عهده مـی گیرید. به این تربیب می توان سازمان ها یا تقریباً همه سیستم های اجتماعی را به مثابه مجموعه ای از نقش هـایی کـه توسط مجاری ارتباطی گوناگون به هم گره خورده اند، تعریف کرد (بولدینگ 1، .(1975
انسان به طورطبیعی تمایل به ساده سازی پدیده های مورد مطالعه دارد و می خواهد با برش زدن سطح پدیدهها بـر طرح اصلی و الگوی بنیانی آن ها واقف گردد، این همان کاری است که می توان با استفاده از استعاره انجام داد. یعنی بـا بــرش انتزاعــی وضــعیت هــر پدیــده ی پیچیــده، یکــی از عناصــر اصــلی و بنیــانی شــکل دهنــده آن را مشــخص ساخت(مورگان،.(1997
سازمان هم چون منشوری کثیرالوجه است که باید برای شناختن کامل آن نگـاهی موشـکافانه بـه تمـامی وجـوه آن بیندازیم وباچشمانی متعدد بدان بنگریم. تمثیل ها واستعاره ها صرفاً برای درک سازمان به کار نمی آینـد بلکـه در نحـوه مدیریت نیز مفید هستند.
مدیران باشناخت نوع سازمان، که به کمک استعاره ها رخ داده است، با درکی واقعی به مدیریت می پردازند و سبکی را پیشه خود می سازند که با شرایط و نوع سازمان سازگار و همسان است. در سازماندهی نیز شیوه ی تفکر کارساز اسـت و مدیران وطراحان سازمان می توانند در دنیای خلاق تخیل به یاری استعاره ها، سازمان ها را در اشکال متفاوت مجسـم کنند و به ساختارها و فرم های متفاوت وبدیع سازمانی دست یابند(الوانی،.(1387
کی از استعاره هایی که اخیراً در مباحث سازمان ومدیریت، DNA سازمانی است، که با رویکرد ژنتیکی بـه توصـیف سازمان می پردازد. علم ژنتیک یکی از شاخه های علم زیست شاختی است که به وسیله مفاهیم و قـوانین موجـود در آن می توان به تشابه وعدم تشابه دو موجود نسبت به یکدیگر پی برد. بررسی، کشف، تقسیم بندی و شرح حقـایق وراثـت و تغییرات از جمله اهداف مهم علم ژنتیک محسوب می شوند. شباهت میان موجودات زنده (از موجودات تـک سـلولی تـا حیوان وگیاه) اجداد، نزدیکان وخویشاوندان آن ها همان وراثـت اسـت. در صـورتی کـه تغییـرات، معنـی اخـتلاف میـان هرموجود زنده با موجودات دیگر می باشد(نادری،.(1388
الگوهای مبتکرانه DNA سازمانی براین اصل مبتنی است که هر سازمانی خصوصیات ژنتیکی منحصر به فردی شـبیه یک ارگانیسم زنده دارد واین خصوصیات با عناصر سازنده واصلی و طبیعی (DNA) نشان داده مـیشـود. بنـابراین بـا در آمیختن واقعیت بیولوژی و ژنتیکی طبیعی با علم مدیریت می توان قدم های مؤثری در جهت بهبود و توسعه سازمان هـا برداشت لذا هدف اصلی پژوهش حاضر آن است که با توجه به عدم وجود منابع فارسی و اطلاعات لازم در زمینه ی DNA سازمانی واحساسی ضرورت آشنایی با آن، مجموعه ای قابل استفاده جهت مدیران ومشـاوران سـازمان هـا و هـم چنـین اساتید و دانشجویان عرصه مدیریت فراهم آورد(هنالد وسیلورمن1،.(1389
بنابراین استعاره DNA سازمانی که نقش مؤثری در شناخت سازمان و عملکرد های رهبـری ومـدیریتی آن از قبیـل نحوه تصمیم گیری، ساختار سازمانی، کار گروهی و ارتباطات آن دارد می تواند از این طریق ابعاد مهمی از شرایط حـاکم بر سازمان را برای ما روشن نموده و نظر به این که امروزه اکثر سازمان ها از ناهماهنگی ها و کاهش اثر بخشی رنـج مـی برند، شناخت وبهره گیری از مفاهیم این استعاره نقش به سزایی در ایجاد هم راستایی و همسازی در سازمان هـا خواهـد داشت(نادری، .(1388
امروزه سازمان های ورزشی دارای نقش مهم اقتصادی، اجتماعی- فرهنگی می باشند. بنـابراین کارآمـدی سـازمانها می تواند در پویایی و رشد جوامع مؤثر باشد. کارآمدی این سازمانها یکی از عوامل مهم در پژوهش و تحقیق در حـوزه ی مدیریت و سازمان بکار گیری نتایج آن می باشد. یکی از مسائل مهمی که سازمانهای ورزشی امروزه با آن مواجه هستند، تغییر و تحول سازمانی است زیرا دنیای اطراف آنهادائماً در حال تغییر است. بنابراین تحقیقاتی که بتواند به ایـن مسـأله کمک کند برای آنها ضروری و حیاتی می باشد. شناخت DNA سازمانی می تواند به تغییر و بهبود سازمانی کمـک کنـد. به همین علت مسأله اصلی این تحقیق شناسایی DNA غالب سازمان تربیت بدنی اصفهان می باشد.
سؤالات تحقیق
DNA -1 سازمانی اداره کل تربیت بدنی در مؤلفه وظایف و فعالیت های مدیریتی چگونه است؟
DNA-1-1 سازمانی ادراه کل تربیت بدنی در عامل برنامه ریزی چگونه است؟
DNA -1-2 سازمانی اداره کل تربیت بدنی درعامل کارگروهی چگونه است؟
DNA -1-3 سازمانی اداره کل تربیت بدنی درعامل مدیریت عملکرد چگونه است؟
مفهوم DNA سازمانی
DNA سازمانی بیان کننده یک روش بررسی، تفکر، تأمل و اندیشه در مورد سـازمان هاسـت کـه در آن سـازمانهـا، الگوهایشان، اعمال مدیریتی و نحوه رهبری و سایر مفاهیم مرتبط با سازمان مورد بررسی قرار میگیـرد. DNA سـازمانی برای درک و شناخت سازمان به جای مدل ها و شکل های سازمانی، با بررسی اموری چون کار تیمـی، تصـمیم سـازی و توسعه و بهبود نیروی انسانی به عنوان متغیرهـا ی مجـزا یـا حـداقل مسـتقل، از رویکردهـای بسـیار متنـوع بهـره مـی گیرد(هنالد سیلورمن،.(20021
DNA سازمانی یک استعاره یا نظریه ا ی است که در بردارنـده ی عناصـری اسـت کـه باهمـدیگر توصـیف کننـده شخصیت سازمان است و برای تشریح و بیان فعالیت های سازمان کمک کننده است. در ایـن مـدل بـا اقتبـاس از چهـار نوکلئویید تشکیل دهنده DNA انسان، چهار بلوک اساسی سازنده DNA سازمانی شامل -1:قواعد وهنجارهای تصمیم -2 اطلاعات- 3 انگیزاننده ها -4 ساختار می باشد(بوز،.(20042
انواع DNA سازمانی
از نظر هنالد وسیلورمن (1389)، براساس امور واقدام های روزانه سازمان ها، چهار نوع DNA سازمانی قابل شناسایی است.
DNA-1 عین گرا:3 مبتنی بر مدل های خطی و محاسبات پیش بینی های کمی است.
DNA -2 معنا گرا:4 مبتنی بر نظریه ها، پارادیم ها و مفاهیم نظری است.
DNA-3 زمینه گرا:5 مبتنی برارتباطات محیط درون و بیرون سازمان است.
DNA-4 فرد گرا:6 مبتنی برافراد، چه به عنوان یک فرد تنها، چه به عنوان عضوی از جمع می باشد.
DNA عین گرا مربوط به آن گروه از سازمان ها است که برای شناخت و ارزیـابی خـود و محـیط خـود از دادههـای مبتنی بر واقعیت های درونی و بیرونی استفاده می کنند. آنها بطور پیوسته عملکرد خود را بر مبنای داده هـا و اطلاعـات بدست آمده ارزیابی نموده و از نتایج آن برای توسعه و بهبود تمامی سیاست ها، شیوه ها و رویه ها وبالندگی سازمان بهره می گیرند.
DNA معنا گرا مربوط به آن دسته از سازمان ها است که از طریق مجموعه ای از ایـده هـای برانگیزاننـده، مهـیج و جذاب زمینه شکل گیری بیانیه های فراگیر، چشم انداز ها و دیگر عناصر معنایی و ارزشی را فراهم می کنند. این ایده ها بیانیه ها نقش نظام اعتقادی یا ایدئولوژی سازمان را ایفا می کنند. آنها چراغ راه و راهمنای کارکنان، تصمیم گیرندگان همه دست اندرکاران سازمان طی زندگی کاری و سازمانی آنها می باشند.
DNA زمینه گرا مربوط به آن دسته از سازمان هایی است که تاکید خود را بـر بسـتر و زمینـه ای کـه در آن کارهـا انجام می شود، می گذارند. در این سازمان ها تلاش می شود که افراد متوجه و در گیر مسائل و موضوع هایی که بـا آنهـا مواجه اند واستراتژی ها وسیاست هایی که زمینه ساز شکل های مختلف سازمان است، شوند.
DNA فرد گرا مربوط به سازمان هایی است تاکید آنها بر فرد است، چه افراد به عنوان عضو گروه و چه به عنوان یک فرد تنها که دارای علائق، عقائد، اهداف وآرزوهای منحصر به فرد می باشد. افراد در مناسبات انسانی خود در سـازمان هـا بدنبال توسعه ارتباطات مثبت و مبتنی بر قدردانی و صمیمیت می باشند. سازمان های با DNA فرد گـرا بـه ارضـاء ایـن گونه نیاز های عمیق و درونی کمک می کنند.
DNA غالب1
با اقتباس از ژنهای غالب ومغلوب در ساختار ژنتیکی انسان که باعـث بـروز خصوصـیات و ویژگـی هـای ظـاهری و درونی افراد می شود مانند رنگ پوست، رنگ چشم، ضریب هوشی و .... در سازمان ها نیز انواع DNA سازمانی در سازمان های مختلف می تواند غالب یا مغلوب باشد(نادری،.(1388
از نظر هنالد وسیلورمن((1389، هرسازمانی در می یابد که در یکی از این DNA ها قرار گرفتـه اسـت ولـی در عـین حال سایر انواع DNA نیز در سازمان وجود دارد (هرچند که)با توجه به نوع DNA غالب تعاریف متفـاوتی از آنهـا در هـر سازمان وجود دارد.
ما ادعا می کنیم که برای مثال اقداماتی که در یک سازمان مبتنی بر عینیت، برای بهبود و توسعه انجام می شـود در یک سازمان مبتنی بر فرد، موفقیت آمیز نمی باشد. همچنین ساختار اداره در یک سازمان مبتنی بر ذهن با یک سـازمان مبتنی ارتباطات فردی متفاوت است وتیم هایی که در سازمان مبتنی بر زمینه تشکیل شده و کار می کنند و با آنچه شما از سازمان های مبتنی بر عینیت می بینید کاملاً متفاوت است. بنابراین هر کدام از انواع DNA سازمانی نشـانگر تعـاریف متفاوتی از اعمال مشابه (یکسان) و همچنین روش های متفاوت در فکر کردن و اندیشیدن است.
روش تحقیق
تحقیق حاضر از نوع تحقیقات توصیفی از شاخه پیمایشی است که بـه روش میـدانی انجـام گردیـده اسـت. تحقیـق توصیفی آنچه راهست، توصیف و تفسیر می کند و به شرایط یا روابط موجود، عقاید متـداول، فرآینـد هـای جـاری، آثـار مشهود یا روندهای در حال گسترش توجه دارند(.(2 جامعه ی آماری تحقیق کلیه کارشناسان و مدیران و مسئولان اداره کل تربیت بدنی استان اصفهان است که در حوزه ستادی 29 نفر و درشهرستان ها 23 نفر بودند. با توجه به پایین بـودن تعداد جامعه، تعداد نمونه با تعداد جامعه یکی است. نمونه گیری به شیوه ی سرشماری انجـام گردیـد. از 52 پرسشـنامه توزیع شده 48 پرسشنامه برگشت داده شد. پس از جمع آوری پرسشنامه، برای تحلیل داده ها از شاخص های میانگین و انحراف معیار استفاده شد.
میانگین: برای تشخیص DNA غالب هر کدام از عامل ها و فعالیت های سیزده گانه مدیریتی سازمانی
انحراف معیار: برای تشخیص میزان پراکندگی ازریابی انجام شده توسط پاسخگویان.
روایی محتوایی پرسشنامه بر اساس نظر استاد راهنما و مشاور و صاحب نظران مورد تأیید قرار گرفت و پایایی پرسشنامه از روش آلفای کرونباخ محاسبه شد، که پایایی در مؤلفه ی مدیریتی 0/65محاسبه شد.
یافته های تحقیق
سوال: DNA سازمانی اداره کل تربت بدنی در مؤلفه وظایف و فعالیت های مدیریتی چگونه است؟
براساس نتایج جدول(DNA (1-2 سازمانی در حیطه ی وظایف و فعالیت های مدیریت DNA غالب زمینه گرا است و DNAمعناگرا کمترین امیتاز را دارد. البته امتیاز هرکدام از انواع DNA بالاتر از نمره ی ملاک (3) است.
سوال: DNA سازمانی اداره کل تربیت بدنی در عامل برنامه ریزی چگونه است؟
براساس نتایج((1-2نوع DNA غالب در عامل برنامه ریزی زمینه گرا است و DNA معنا گرا کمترین امتیاز را در جدول دارد. نمره ی DNA معناگرا کمتر از نمره ی ملاک (3) و DNA مغلوب می باشد.
