بخشی از مقاله
چکیده
هدف از انجام تحقیق حاضر، تبین نقش حمایت سازمانی دررفتارشهروندی سازمانی معلمان تربیت بدنی استان کرمانشاه. روش تحقیق از نوع توصیفی - همبستگی و از نظر هدف کاربردی است. جامعه آماری این پژوهش شامل معلمان تربیت بدنی استان کرمانشاه - حدودا تعداد 1058 نفر - بود. جهت تعیین حجم نمونه، با استفاده از جدول تعیین حجم نمونه مورگان، تعداد 285 نفر به عنوان حجم نمونه انتخاب و پرسشنامه در اختیار آنها قرار داده شد.
روش نمونه گیری، تصادفی طبقه ای می باشد. ابزار گردآوری اطلاعات شامل پرسشنامه جمعیت شناختی ، حمایت سازمانی ،رفتارشهروندی استفاده گردیدتجزیه و تحلیل داده ها با استفاده ضریب همبستگی اسپیرمن کلوموگرف اسمیرنف ، تاوکندال، رگرسیون چند متغیره انجام شد. نتایج تحقیق نشان داد که بین حمایت سازمانی با رفتار شهروندی سازمانی معلمان تربیت بدنی استان کرمانشاه ارتباط معنا داری وجود ندارد . - P 0/05 -
مقدمه
امروزه سازمانها به اهمیت منابع انسانی به عنوان مهمترین منبع کسب مزیت رقابتی پیبردهاند. سازمانهای امروزی برای جذب و نگهداری نیروی انسانی بر سر ارائه برنامههای رفاهی و میزان توجه به کارکنان رقابت میکنند. به عبارتی سازمانها روی اجرا و بهبود برنامههای رفاهی و حمایت از کارکنان سرمایهگذاری میکنند و سعی دارند تا حد ممکن تسهیلات و امکانات رفاهی مناسبی برای کارکنانشان فراهم نمایند. چرا که این سازمانها عملاً دریافتند که سرمایهگذاری در این زمینه آنها را منتفع خواهد کرد. زیرا کارکنانی که احساس حمایت کنند متعد و راضیاند، کمتر غیبت میکنند و سازمان را به سادگی ترک نمیکنند که همگی این عوامل عملکرد سازمان را بهبود میبخشد و آن را به اهدافش میرساند
به طور کلی، افزایش روزافزون سهم کارکنان در ارزش آفرینی در اکوسیستم پویای رقابتی کسب و کار، منجر به تغییر نگاه مدیران به کارکنان از یک منبع تولید صرف به یک شهروند سازمانی شده است. در نتیجه در دنیای پر چالش کنونی، سازمانها به منظور رقابت در صحنه جهانی و سازگاری با ماهیت در حال تغییر شغل و ارضای نیازها و انتظارات مشتریان در تلاشاند، تا کارکنانی را به کار گیرند که فراتر از وظیفه و نقش تعیین شده در شرح شغلشان عمل کنند زیرا اعتقاد بر این است که این رفتارها فراتر از نقش در ارزشیابی عملکرد انعکاس مییابد
بیشک یک سازمان برای آنکه بتواند باتغییرات پیوسته امروزی به نحومطلوب برخوردنماید، نیازمندفرهنگ قوی است که بتواند مشارکت در یادگیری راتحریک نماید. در واقع، یادگیری سازمانی یک فرایند ریشهدار است که تغییر رفتارفردی وسازمانی را درپی دارد و باعث بهبود آنها میگردد ودرنتیجه منجربه بهبود عملکردسازمانی میشود
اما با عدم وجود فرهنگ لازم، تحقق این امر مهم امکان پذیر نخواهد بود - اسکرلاوجوهمکاران5،. - 2007 بااین حال،کارکنان یک سازمان همیشه براساس میزان ارزشی که سازمان برای آنان و ایجاد رفاه،آسایش و امنیت آنها قائل است، اعتقاد و علاقه خاصی به سازمان پیدا میکنند. این اعتقاد، حمایت سازمانی ادراک شده نام دارد
سطح بالای حمایتهای سازمانی ادارک شده موجب تعهد درکارکنان به منظورجبران این امتیازها و منافع خواهدشد که ممکن است درقالب رفتارهای مشارکتی بروز کند - برگامیوباگوزی7، . - 2000 یکی ازمتداول ترین مفهوم سازیها و عملیاتی سازیها صورت گرفته درباره رفتارهای مشارکتی و فرانقشی،رفتارشهروندی سازمانی است .
اورگان - 1983 - 8 آن را رفتاری منحصر به فرد، اختیاری و فرا وظیفهای میداند که درافزایش عملکرد اثربخش سازمان مؤثر است و به طور مستقیم یاغیر مستقیم از طریق سیستم پاداش رسمی سازمان، سازماندهی نمیشوند - مقیمی، . - 1384 دررابطه باچگونگی ایجاد رفتارشهروندی درسازمان،نظریه های مختلفی،ازجمله بازار یابی درونی،تبادل رهبر–عضوو ... ،وجود دارد، اما یکی ازمهمترین نظریه ها،نظریه مبادله اجتماعی است.
این نظریه برفرایندهای متمرکز است که برانتقال منابع اجتماعی و روانی بین طرفهای مبادله حاکم است؛برمبنای آن،اگرسازمان بتواندکارمندان خود را به طور شایسته مورد حمایت قرار دهد،آنها نیز با نیت جبران این حمایت،اقدام به ارائه رفتارهای شهروندی سازمانی درجهت منافع سازمان میکنند
از سازمانهای مهم و تاثیرگذار در هر جامعهای،نهاد آموزش وپرورش است. بیشک آموزش وپرورش اساسی ترین نهاد اجتماعی در شکلدهی، هدایت و کنترل افکار افراد هر جامعه بشری است و داشتن یک آموزش وپرورش توانمند لازمه هر توسعه اجتماعی است.
امروزه به دلیل گسترش علوم وتجارب بشری وتوسعه فنآوری وپیشرفتهای صنعتی،گرایش به سازمانهای آموزش وپرورش امری فراگیر و جهانی شده است، به حدی که یکی ازشاخصهای مهم رشد هرجامعه را وسعت دامنه وظایفی میدانند که آموزش وپرورش آن به عهده گرفته است - علاقه بند،. - 1390 درس تربیت بدنی درنظام آموزش وپرورش جهان جایگاه مهم و پر اهمیت یافته است. توجه به درس تربیت بدنی در مدارس تاآنجا اهمیت داردکه مواد اول و دوم منشور یونسکو، تربیت بدنی وورزش را حق بنیادی تمام کودکان و نوجوانان می داند وبه منظورایجاد تعادل وتقویت رابطه فعالیت جسمانی و دیگراجزای آموزش وپرورش موسسات ملی هر کشور را برای بهبود و توسعه تربیت بدنی موظف میداند
پیشرفت و بهبود تربیت بدنی در مدارس و دست یابی آموزش وپرورش به اهداف مدنظر در این زمینه نیازمند وجود معلمانی است که نه تنهاپیوسته دربروز کردن یادگیری های خود فعال باشند، بلکه بیش از وظایف رسمی که درسازمان برای آنها، لحاظ شده است به فعالیت خودبپردازند.
آن دسته از رفتارهای شغلی کارکنان که تاثیر زیادی بر اثربخشی عملیات سازمان دارند، توجه محققان و مدیران زیادی را به خود جلب کرده اند. در گذشته محققان در مطالعات خود جهت بررسی رابطه میان رفتار های شغلی واثر بخشی سازمانی، اکثرً به عملکرد درون نقشی کارکنان توجه میکردند. عملکرد درون نقشی به آن رفتارهای شغلی کارکنان اطلاق می شود که در شرح وظایف و نقش های رسمی سازمان بیان شده و توسط سیستم رسمی سازمان شناسایی و پاداش داده می شوند.
محققان اهمیت زیادی برای تاثیر عملکرد فرانقشی بر اثر بخشی سازمانی قائل می باشند. یکی از متداول ترین مفهوم سازی ها و عملیاتی سازیهای صورت گرفته درباره رفتار های فرانقشی، رفتارهای شهروندی سازمانی می باشد
در دنیای پرچالش کنونی، سازمان ها به منظور رقابت در صحنه جهانی، ارضای نیازها و انتظارات مشتریان و سازگاری با ماهیت در حال تغییر شغل، در تلاشند تا کارکنانی را به کار گیرند که فراتر از وظیفه و نقش تعیین شده در شغلشان عمل کنند زیرا اعتقاد بر این است که این رفتارهای فراتر از نقش در ارزشیابی عملکرد انعکاس مییابد، مشارکت کارکنان در برنامه ها را تحت تاثیر قرار می دهد و میتوان گفت عاملی مؤثر بر یادگیری شغلی، تعهد سازمانی و عزت نفس باشد
پژوهشها نشان میدهد که سازمانهایی که تاکید بیشتری بر رفتار شهروندی سازمانی دارند نسبت به دیگر سازمان ها، سالمتر و موفقترند
اهمیت کاربردی رفتار شهروندی سازمانی این است که کارایی سازمانی،یادگیری، نوآوری و مزیت رقابتی را ارتقا می دهد - شاطری، . - 1388 وجود رفتار شهروندی سازمانی باعث کاهش ترک خدمت و غیبت کارکنان می شود. از لحاظ منطقی میتوان گفت که رفتار شهروندی سازمانییک محیط کاری بهتر درون سازمانی را ارتقاء دهد
فضای مشوق رفتارهای شهروندی سازمانی در سازمان، موجبات، جذب و نگهداری نیروهای شایسته را افزایش میدهد. بنابراین از طریق ایجاد رفتارهای شهروندی در محیط کار می توان مطمئن بود که رضایت شغلی کارکنان نیز بالا میرود. افزایش سطح رفتارهای شهروندی در یک سازمان باعث می گردد تا سازمان به محیطی جذاب جهت کار و فعالیت تبدیل گردد. به عبارت دیگر می توان اذعان داشت در سازمان هایی که سطح بالایی از رفتارهای شهروندی وجود دارد، می توان عملکرد بهتری را مشاهده نمود
از اینرو در این تحقق به بررسی تبیین نقش حمایت سازمانی در رفتار شهروند سازمانی معلمان تربیت بدنی استان کرمانشاه پرداخته شد.
پیشینه تحقیق
تحقیقات انجام شده توسط راندال و همکارانش - 1999 - نشان از وجود رابطهای مستقیم بین حمایت سازمانی و بروز رفتارهای شهروندی دارد.کارکنانی که احساس کنند، سازمان آن ها به آنان توجه کاملی نشان میدهد، سطح بالایی از رضایت را از خود نشان خواهند داد. آنان احتمالاً رفتار شهروندی سازمانی را در مجموعه خود پرورش خواهند داد. کارکنان هنگامی به طور واقعی رفتار شهروند سازمانی را از خود بروز می دهند که سازمان نیز به اهداف ارزش، شأن ، منزلت و اعتقادات آن ها توجه عملی داشته باشد
زارعی و همکاران - 1389 - در تحقیقی به ارایه مدل جامع عوامل مؤثر بر توسعه رفتار شهروندی سازمانی کارکنان شرکت ملی نفت ایران پرداختند. نتایج این تحقیق گویایی این مطلب بود که سبک رهبری تحول آفرین مدیران، ویژگیهای شخصیتی کارکنان، ابعاد فرهنگ سازمانی و ابعاد ارتباطی و ساختاری سرمایه اجتماعی، هر کدام به نوبه خود بر رفتار شهروندی سازمانی تأثیرگذار هستند. اما همچنین این نتیجه که ساختار سازمانی بر توسعه رفتار شهروندی سازمانی مؤثر نیست هم به دست آمد.
طبرسا و میرزاده - 1389 - در مقالهای مروری درصدد تبیین جایگاه فرهنگ سازمانی در ارتقاء رفتار شهروندی سازمانی؛ ماهیت، محتوی و کارکردها برآمدند.
