بخشی از مقاله
بیان مسئله
عملکرد تحصیلی مطلوب یکی از دغدغه های والدین و متولیان امور تربیتی می باشد و به دلیل وجود این تفکر که موفقیت آینده ، وابسته به عملکرد در امر تحصیل می باشد ، محققان همواره در پی یافتن راههایی در جهت افزایش آن بوده اند و عملکرد ضعیف نوعی اضطراب و تشویش در دانش آموز و خانواده ها ایجاد کرده که در صورت تکرارشدن ، احساس خودکارآمدی کاهش یافته و با بروز درخودماندگی آموخته شده ، تبعات سوء روانی و اجتماعی به دنبال خواهد داشت .
تحقیقات درزمینه ی شاخص های موثر برافت تحصیلی و ضعف در عملکرد به نقش عواملی نظیر فقر، بی سوادی والدین ، جدایی والدین ، بیماری جسمی وروانی پدر و مادر،اختلالات و ناهماهنگی پدر و مادر ، جو خانوادگی نامطلوب، فقدان نظارت یا نظارت والدین - سیف ، - 1384 و عوامل آموزشگاهی همچون مدرسه و محیط آن، محتوای برنامه های آموزشی ، صلاحیت معلمان ،مقررات آموزشی و کمبود فضای آموزشی - موسوی، - 1380 و مشکلات مربوط به دوره نوجوانی ونداشتن روش صحیح مطالعه - عیسی زاده نشلی، - 1385 تاکید داشته است - معصومی، حسین زاده لطفی،شاهورانی،رشیدیان،. - 1386
در زمینه عوامل مربوط به دانش آموز نیز ، برخلاف دیدگاه کلاسیک شناختی که به نقش عواملی همچون هوش ، خلاقیت و شخصیت به عنوان فاکتورهای اصلی در موفقیت تحصیلی اشاره دارد، دیدگاه یادگیری خود تنظیمی دیگر متغیرها نظیر سبک تفکر، سبک های یادگیری ، راهبردهای مطالعه ، هوش هیجانی ، یادگیری خودگردان وخود تنظیمی رابه عنوان ملاک های مهم دردستیابی به موفقیت مطرح میکند. - فیاضی پور،. - 1389
در الگویی که پینتریچ1 و دی گروت - 1990 - 2 از یادگیری خودتنظیمی ارایه دادند، خودکارآمدی ، ارزش گذاری درونی و اضطراب به عنوان» باورهای انگیزشی « و »راهبردهای شناختی « و » راهبردهای فراشناختی « و » مدیریت منابع« توسط دانش آموزان از جمله عوامل موثر بر یادگیری خود تنظیمی معرفی شده اند.
منظور از راهبردهای شناختی ، سازمان دهی ، تکرار و مرور و بسط یا ایجاد ارتباط بین مطالب است و به روش های مختلف یادگیری اشاره دارد که یادگیرندگان برای به خاطر سپاری و درک محتوا بکار می برند . این روش ها شامل تمرین و تکرار ، مرور ذهنی ، خلاصه نویسی ، سازماندهی و تفکر انتقادی می باشد. - نوری ثمین،.برومند نسب ، فلاطونی وسراج خرمی، - 1388
راهبردهای فراشناختی ، تدابیری برای نظارت بر راهبردهای شناختی و هدایت آنها هستند و شامل برنامه ریزی ، نظارت ، خود ارزیابی می باشد . آگاهی فراشناختی نیز میزان آگاهی فراگیران از راهبردها، مهارتها و دانش فراشناختی است که با توجه به آنکه راهبرد های مطالعه - راهبردهای شناختی - متنوع هستند و در هر زمینه ، نتیجه یکسان ندارند ، لذا اهمیت داشتن مهارتهای فراشناختی روشن می گردد. به عنوان مثال ، روخوانی برای کسب اطلاعات در درس ادبیات کاربرد ندارد، اما اگر دانش آموزان قرار است به ارزیابی انتقادی مقاله بپردازند ، کاربرد دارد . بنابراین استراتژی های مطالعه لزوما به حوزه های دیگر منتقل نمی شوند و دانش آموزان نیاز دارند بدانند که هرکدام را کجا بکار ببرند. - صفری، - 1388 یکی از عوامل انگیزشی در این مدل نیز خودکارآمدی است که به باورهای دانش آموز درباره موفقیت های مورد انتظار در انجام یک تکلیف اشاره دارد - باندورا ،1970به نقل از گولیکتلی ، . - 2007 در طی دو دهه اخیر خودکارآمدی به عنوان یک سازه مهم در آموزش و پرورش مطرح گردیده و به عنوان یکی از عوامل پیش بینی کننده در مورد یادگیری و انگیزش مورد توجه قرار گرفته است . تحقیقات انجام گرفته در ارتباط با تعامل این عوامل شناختی و فراشناختی حاکی از رابطه خطی بین عوامل انگیزشی - خودکارآمدی و ارزش درونی - و مولفه های خود تنظیمی - راهبردهای شناختی ، فراشناختی و مدیریت منابع - با یکدیگر است. به این معنی که با افزایش خودکارآمدی و ارزش های درونی در دانش آموزان میزان استفاده از راهبردهای فراشناختی او افزایش می یابد و بالعکس . به این صورت دانش آموزی که از فرایندهای خودکارآمدی استفاده می نماید ، میتواند به طور موثر مطالعه کند و بر چگونگی مطالعه درسی خود نظارت داشته باشد و در نتیجه اثر مستقیم و شدید بر عملکرد تحصیلی خواهد داشت. - زیمرمن ، 1999 نقل از نظری ، - 1384 در تحقیقات عباباف - 1375 - ، صمدی - - 1381 کرمی - 1381 - ، رضایی - - 1384 ، درخشان و کاوسی - 1387 - ، زینلی - 1389 - ، اسلامی - - 1389 نشان داده شده که دانش اموزان موفق نسبت به دانش آموزانی که عملکرد تحصیلی ضعیف داشته اند، بیشتر از راهبردهای شناختی و فراشناختی استفاده می کنند وابراهیمی قوام آبادی - 1377 - کارشکی - 1379 - ، قدیری جعفربیگلو - 1385 - ،عبدخدایی - 1387 - با آموزش راهبردهای فراشناختی به دانش آموزان به آزمایش تاثیر آن در عملکرد و یادگیری پرداخته و این برنامه های آموزش سبب بهبود در عملکرد شده است .همچنین ساویا - 2008 - 2 و داوینک - 2009 - 4 ، محسن پور - - 1386 خرازی ، اژه ای ، قاضی طباطبایی و کارشکی - - 1387 نشان داده که دانش آموزانی که اعتقاد دارند در انجام تکالیف درسی توانا هستند ، راهبردهای شناختی و فراشناختی بیشتری به کار می برند و بین استفاده راهبردهای شناختی و فراشناختی با خودکارآمدی رابطه مثبت وجود دارد.
با توجه به تحقیقات متعددی که در زمینه رابطه راهبردهای شناختی و فراشناختی با خودکارآمدی و عملکرد تحصیلی وجود دارد، این پژوهش با هدف تبیین اثر بخشیمهارتهای فراشناختیِ راهبردهای مطالعه برخودکارآمدی تحصیلی و عملکرد تحصیلی دانش آموزان دوره راهنمایی به آزمون دو فرضیه پرداخته است:
-1آموزش مهارتهای فراشناختی درراهبردهای مطالعه برخودکارآمدی تحصیلی دانش آموزان تاثیرمعناداری دارد. - 2 آموزش مهارتهای فراشناختی در راهبردهای مطالعه بر عملکرد تحصیلی دانش آموزان تاثیر معنا داری دارد.
روش
طرح این پژوهش به صورت آزمایشی با روش پیش آزمون و پس آزمون با گروه کنترل و آزمایش و گمارش تصادفی است. جامعه آماری شامل دانش آموزان دختر پایه اول راهنمایی یکی از مدارس راهنمایی دولتی در جنوب شهر شیراز سال تحصیلی 1389-1390 بوده که پس از بررسی معدل نمرات در نیمسال اول دانش آموزان پایه اول این آموزشگاه ، افرادی که معدل تحصیلی دروس ریاضی ، جغرافی ، تاریخ و علوم تجربی آنها در نوبت تحصیلی اول - دی ماه - کمتر از 14بود - 40 نفر - شناسایی شدند و در طی قرعه کشی تصادفی ابتدا 30 نفر انتخاب شده و در مرحله دوم قرعه کشی 15 نفر در گروه آزمایش
