مقاله تأثیر اخلاق مدیریتی مدیران مدارس بر سلامت روان دبیران تربیت بدنی شهر یزد

بخشی از مقاله

خلاصه

تحقیق حاضر با هدف بررسی تأثیر اخلاق مدیریتی مدیران مدارس بر سلامت روان دبیران تربیت بدنی شهر یزد طراحی و اجرا گردید. روش تحقیق حاضر توصیفی-پیمایشی بود و جامعه آماری تحقیق حاضر کلیه معلمین تربیت بدنی شهر یزد بودند، که در سه مقطع ابتدایی، راهنمایی و متوسطه مشغول به تدریس بودند که تعداد آنها 160 نفر بود. بر اساس جدول تعیین حجم نمونه مورگان تعداد 114 نفر به عنوان نمونه تحقیق مشخص گردیدند. به منظور بررسی سلامت روان در تحقیق حاضر از پرسشنامه سلامت روان - 1972 - استفاده گردید. پایایی این پرسشنامه توسط محاسبه آلفای کرونباخ مورد تایید قرار گرفت - . - =0/91 به منظور بررسی اخلاق مدیریتی در تحقیق حاضر از پرسشنامه اخلاق مدیریتی صمدی - 1388 - استفاده گردید. پایایی این پرسشنامه نیز توسط محاسبه آلفای کرونباخ مورد تایید قرار گرفت - . - =0/85 به منظور بررسی نرمال بودن داده های تحقیق از آزمون کلموگروف – اسمیرنوف استفاده گردید. همچنین به منظور پی بردن به رابطه بین متغیر ها و میزان پیش بینی آنان از آزمون های ضریب همبستگی پیرسون و آزمون رگرسیون استفاده گردید. کلیه روند تجزیه و تحلیل داده های تحقیق حاضر با استفاده از نرم افزار SPSS نسخه 20 مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. نتایج تحقیق نشان داد که بین اخلاق مدیریتی و سلامت روان در تمامی ابعاد - علائم جسمانی، اضطراب، اختلال در عملکرد جسمانی، افسردگی اساسی - رابطه معناداری وجود دارد. نتایج همچنین نشان داد که اخلاق مدیریتی حدود 22 درصد از واریانس های سلامت روان را پیش بینی می کند.

کلمات کلیدی: اخلاق مدیریتی، سلامت روان، دبیران تربیت بدنی، یزد

مقدمه

رشد و توسعه روز افزون و تغییرات سریع در سازمان های امروزی، افزایش رقابت در بین آنها و پیچیدگی قوانین و مقررات اداری باعث شده قوانین و مقرارات خشک و بی روحی بر فضای اداری سازمان ها حاکم گردد و مدیران از توجه به مهمترین سرمایه سازمان - نیروی انسانی - غافل شوند. از زمانی که مدیریت امور افراد، بعنوان یک حرفه و تخصص شناخته شده، به مسئولین این امر توصیه می شود که اصول اخلاقی و وجدان را همواره مد نظر داشته باشند . - 1 - چرا که رفتار اخلاقی از نوع رفتارهای اختیاری و ارادی انسان هاست و نقش موثری در برقراری روابط فردی، گروهی و اجتماعی افراد به ویژه رفتار مدیران دارد . - 2 -

پیاده کردن رفتارهای اخلاقی در یک سازمان در قدم اول به میزان ارج گذاری به ارزش های اخلاقی توسط سیاست های کلیو اقدامات مدیریت در آن بستگی دارد. حساسیت اخلاقی مدیریت به ارتقای سازگاری کارکنان با استاندارد های اخلاقی کمک می کند . - 3 - چرا که اخلاق یک ضرورت و لازمه جامعه سالم است وبه علت کارکرد ها و پیامدهای مثبت فردی، سازمانی و اجتماعی آن است که همواره توجه دانشمندان، مربیان و مدیران سازمان ها را برانگیخته است تا برای حفظ و ارتقای سطح آن کوشش نمایند. . - 4 -

البته بررسی اصول اخلاقی از منظر مدیریت بحث گسترده ای است. و در دوره ای از مدیریت که سخن از انعطاف سازمان ها در مقابل تغییرات بازار مطرح میشود قابلیت تغییر پذیری کارکنان و در عین حال انگیزه برای این امر کلیدی است. به عبارتی سازمان ها به این باور دست یافته اند که هدایت و کنترل منابع انسانی فقط از طریق روش ها و دستورالعمل ها و آیین نامه ها مقدور نیست - . - 5

از دیگر دلایل توجه به اخلاق این است که کردار و رفتار کارگزاران و مدیران بخش عمومی در زیر ذرهبین جامعه و همه مردم و سیاست مداران قرار دارد . - 5 - از سوی دیگر امروزه تاکید بر مباحث اخلاقی رو به گسترش بوده و از جمله طرق موثر در اعمال مباحث اخلاقی و اجرایی کردن بحث اخلاقیات در جامعه، توجه به مباحث اخلاق در تصمیم گیری یا اخلاق در مدیریت است. با گسترش تحقیقات در حوزه اخلاق در مدیریت در سال های اخیر، میتوان آینده مطلوبی را برای این حوزه تصور کرد . - 6 -

به طور کلی انسان ها در بعد فردی و شخصیتی دارای ویژگی های خاص اخلاقی هستند که پندار، گفتار و رفتار آنها را شکل می دهد. ممکن است همین افراد وقتی در یک جایگاه و پست سازمانی قرار می گیرند عواملی موجب شود که پندار، گفتار و رفتار متفاوتی از بعد فردی سر بزند که این ویژگی های انسانی بر روی میزان کارایی و اثر بخشی سازمان تاثیر بگذارد. از طرفی اخلاقی بودن یا نبودن رفتارها و عملکرد میتواند موجب بروز پیامدهای مثبت یا منفی در سطح سازمان گردد. اصول اخلاقی معیارهای فکری و رفتاری را فراهم میکند تا از طریق آنها کارکنان به مسوولیت و وظایف خود در مقابل سازمان، جامعه، حرفه، همکاران و مراجعان پی ببرند. آنها همچنین معیارهایی برای قضاوت در مورد عملکرد یا توجیه آن فراهم میکنند . - 7 -

مدیران مدارس نقش پررنگی در روند امور و فرایندهای مدارس دارند و به عنوان رهبری مؤثر در مدارس ایفای نقش میکنند. پیروی مدیران مدارس از قواعد و اصول مدیریتی اخلاق، میتواند منجر به بهبود روند امور در مدرسه و ارتباط مفید و مؤثر با والدین، دانشآموزان و معلمان مدارس شود. از سویی دیگر آینده هر تمدن به اندیشه پرتوان و سالم معلمان وابسته است و معلم جزء منابع انسانی اساسی جامعه محسوب میشود. عملکرد منابع انسانی تحت تأثیر عوامل متعدد است که یکی از مهمترین آنها سلامت روانی یا میزان بهداشت روانی فرد است - . - 8 مفهوم سلامت روان یا سلامت روانشناختی، جنبهای کلی از مفهوم سلامت جسمی، روانی و اجتماعی است که علیرغم تلاشهایی که از سوی پیشگامان سلامت روانی در جهان به منظور تأمین هرچه بیشتر سلامتی انسانها به عمل آمده است، با این حال هنوز معیار قاطعی در این زمینه، ارائه نشده است - . - 9 شیوع بالای اختلالات روانی در جامعه باعث گردیده تا از میان 10 عامل اول ناتوانی در جهان در سال 1990، پنج علت آن را اختلالات روانی شامل افسردگی یک قطبی، میبارگی، اختلالات عاطفی دوقطبی، اسکیزوفرنیا و وسواس تشکیل میدهند - . - 10 معلمان با انسانهای در حال رشد و تأثیرپذیر سروکار دارند و دانشآموزان کاملاً تحت تأثیر کلیت وجودی معلم قرار میگیرند. بنابراین هر گونه سرمایهگذاری برای شناخت گسترده سلامتی معلم و به ویژه سلامتی روانی وی به نوعی به بهبود فرایند تعلیم و تربیت نسل آتی کمک خواهد کرد - . - 11

عوامل مختلفی وضعیت بهداشت روانی افراد جامعه را تحت تأثیر قرار میدهند و معلمان نیز از این قاعده مثتثنی نیستند، از جمله محیط، خانواده، وضعیت جسمی و امثال آن - . - 12 اما در کنار این مسایل، عوامل دیگر نیز میتواند موجبات مشکلات روانی این قشر را فراهم سازد. عدم تسلط بر محیط و دریافت بازخوردی نه چندان مناسب و یا با تأخیر، علاقه و توجه محدود که ناشی از کاهش انگیزه و یا ضعف حافظه است؛ کمبود تمرکز حواس، کمی انرژی و یا احساس گناه که حاکی از اختلال شناخت در حالت افسردگی است، به یک معلم امکان تسلط به کار را نمیدهد و بدیهی است که در این حالت راندمان کاری به شدت افت میکند و بنابراین علاوه بر به خطر افتادن بهداشت روانی خود معلم، بر مسئولیت خطیر شغلی وی به عنوان معلم نیز خدشه وارد مینماید - . - 10

در این صورت نقش مدیر برای کاهش فشارهای عصبی و به صورت کلی سلامت روان معلمان میتواند چشمگیر باشد. در بین معلمین مدارس، معلمان تربیت بدنی نقش پررنگی در روند تربیت دانشآموزان دارند. به دلیل ماهیت درس و همچنین محیط شاد و مفرح زنگ ورزش در مدارس، دانشاموزان استقبال فراوانی از این کلاس دارند. بنابراین معلم ورزش در نگاه دانشآموزان از معلمین محبوب محسوب میگردد. حال با این تفاسیر در شرایطی که معلمان ورزش از سلامت روانی مطلوبی برخوردار نباشند، در فرایند رشد و تربیت دانشآموزان و به صورت کلی کاهش راندمان کاری معلمان تأثیر میگذارد. بنابراین بررسی دلایل احتمالی به وجود آمدن کاهش سلامت روانی معلمین تربیت بدنی و رفع موانع ان، مفید خواهد بود. بنابراین سؤال اصلی پژوهش حاضر پاسخگویی به این سؤال میباشد که مدیریت اخلاقی مدیران مدارس چه تأثیری بر سلامت روان معلمان تربیت بدنی مدارس شهر یزد میگذارد؟

روش

این تحقیق برمبنای هدف از نوع تحقیقات کاربردی و برحسب روش گردآوری اطلاعات از نوع تحقیقات توصیفی پیمایشی است. جامعه آماری این پژوهش را کلیه معلمین تربیت بدنی استان یزد تشکیل می دهند که تعداد انها تقریبا 160 نفر می باشد. نمونه پژوهش حاضر با توجه به حجم جامعه 114 نفر می باشد که بو صورت تصادفی انتخاب و وارد پژوهش شدند. در این پژوهش از دو پرسشنامه سلامت روان و اخلاق مدیریتی استفاده شد.

در این پژوهش از پرسشنامه سلامت روانGHQ28 استفاده شده است. شیوه ی نمره دهی در این پرسشنامه به ترتیب از 1 تا 4 برای گزینه های الف تا د می باشد. نمرات آزمودنی در هر زیر مقیاس می تواند حداقل 4 و حداکثر 28 باشد. نمره ی بالاتر از 14 برای هر زیر مقیاس قابل بحث است و احتمال وجود مشکل بالاتر است. نمره برش برای کل آزمون 23 می باشد. به این معنا که به هر میزان که نمره کل آزمون از 23 بیشتر باشد سلامت عمومی آزمودنی ، خطرناک تر است.