بخشی از مقاله
چکیده
به منظور بررسی اثر استفاده از موننسین - موننسین سدیم 10 درصد؛ 350 میلیگرم به ازای هر رأس گاو در روز - طی دوره قبل و بعد از زایش روی ماده خشک مصرفی، سلامت و تولید شیر گاوهای هلشتاین، آزمایشی با استفاده از 360 رأس گاو هلشتاین 21 روز مانده به زایش تا یک ماه بعد از زایش انجام شد. گاوها براساس تاریخ زایش به دو گروه کنترل و دریافت کننده موننسین تقسیم شدند - هر گروه شامل 180 رأس گاو - . گاوها دسترسی آزاد به آب و خوراک داشتند. مصرف موننسین روی ماده خشک مصرفی دارای اثر معنیدار نبود. تولید شیر گاوهای گروه موننسین نسبت به گروه شاهد بهطور معنیداری بیشتر بود. از لحاظ بیماریهای بعد از زایش نیز گاوهای گروه موننسین دارای تعداد دام درگیر با بیماری کمی بودند. بهطور کلی میتوان گفت که استفاده از موننسین در دوره انتقال میتواند اثرات مفیدی روی سلامت و تولید شیر گاوهای هلشتاین داشته باشد.
واژگان کلیدی: تولید شیر، دوره انتقال، گاو هلشتاین، ماده خشک مصرفی، موننسین
مقدمه
در طی مرحله انتقال در انتهای آبستنی 21 - روز مانده به زایش - تا اوایل شیردهی 21 - روز بعد از زایش - ، بهعلت رشد بیش از حد جنین و نیاز دام برای تولید، نیاز به انرژی و گلوکز به شدت افزایش مییابد. در طی این 42 روز مصرف گلوکز در گاوهای هلشتاین از 1000 تا 1100 گرم در روز به 2500 گرم در روز افزایش خواهد یافت. در اوایل شیردهی، میزان ماده خشک مصرفی جهت تولید و نگهداری دام کفایت نمیکند و در نتیجه دام در - بالانس منفی انرژی - قرار میگیرد - درکلی، . - 1999جهت جبران این کمبود، اسیدهای چرب زنجیر بلند از بافت چربی تجزیه شده و به کبد رفته و اکسیده میشود و باعث تولید اجسام کتونی شده که منجر به بیماری کتوز و سندرم کبد چرب میگردد - سووانی و همکاران، . - 2000
موننسین یک نوع محرک رشد میباشد و یونوفری است که از گونه باکتریایی استرپتومایسس ساینوموننسین تولید میشود. باکتریهای گرم منفی مانع از نفوذ یونوفرها به داخل خود میشوند، بنابراین موننسین بطور انتخابی به دلیل تفاوت موجود در ساختار دیواره سلولی باکتریها، سبب مهار فعالیت باکتریهای گرم مثبت در مقابل باکتریهای گرم منفی میشوند. باکتریهای گرم مثبت موجود در شکمبه، استات، بوتیرات و آمونیاک تولید میکنند. ولی باکتریهای گرم منفی موجود در شکمبه پروپیونات تولید میکنند که پیشساز اصلی گلوکز میباشد. در نتیجه استفاده از موننسین، باکتریهای گرم مثبت از بین رفته و جمعیت میکروبی شکمبه به نفع باکتریهای گرم منفی دگرگون میشود و باعث بالا رفتن نسبت پروپیونات به استات در شکمبه میگردد و تولید گاز متان کاهش یافته و گلوکز بیشتری برای سنتز لاکتوز و افزایش تولید شیر در غدد پستانی میشود - تیلور و همکاران، 1992، محتشمی و همکاران، . - 1397
افزودن موننسین در اوایل دوره شیردهی، به دلیل تولید بیشتر پروپیونات در شکمبه و تقویت فرآیند گلوکونئوژنیک میتواند انرژی و گلوکز بیشتری را در دسترس دام قرار دهد و از بیماری کتوز و کبد چرب پیشگیری نماید و باعث تعدیل بالانس منفی انرژی در گاوهای تازهزا شود. موننسین با تحریک فرآیند گلیکونئوژنز و همچنین از طریق جلوگیری از دفع انرژی خام جیره بصورت متان، سبب بهبود متابولیسم انرژی در بدن دام میشود - والیمونت و همکاران، . - 2001
موننسین خطر جابجایی شیردان - ون ویندوم و همکاران، - 2003، کتوز بالینی - بیرد، - 1982، و ورم پستان بالینی - دیک و همکاران، - 1995 را کاهش داد. به احتمال بسیار زیاد این اثر موننسین بازتابی از بهبود وضعیت سیستم ایمنی است - پترسون و همکاران، . - 2007 هدف از این آزمایش بررسی اثرات استفاده از موننسین در دوره قبل و بعد از زایش روی عملکرد حیوان از لحاظ ماده خشک مصرفی، سلامت و تولید شیر میباشد.
مواد و روشها
این آزمایش از دی ماه 96 تا خرداد 97 در مجتمع دامپروری شرکت کشت و صنعت و دامپروری مغان واقع در شهرستان پارسآباد مغان انجام گردید. 380 رأس گاو خشک هلشتاین 21 روز مانده به زایش تا یک ماه بعد از زایش در قالب 2 تیمار و هر کدام با 180 تکرار مورد بررسی قرار گرفتند. گاوها به طور تصادفی در تیمارهای آزمایشی شامل: - 1 گروه شاهد بدون دریافت موننسین، - 2 گاوهایی که 350 میلیگرم موننسین سدیم 10 درصد در روز دریافت کردند، قرار گرفتند. همه گاوها دسترسی آزاد به آب و خوراک داشتند. جیرههای آزمایشی با استفاده از نرم افزار NRC گاو شیری - NRC, 2001 - و براساس احتیاجات غذایی گاو خشک و با توجه به ترکیب شیمیایی مواد خوراکی موجود فرموله شد. ترکیب شیمیایی مواد خوراکی - پروتئین خام، NDF، ADF، خاکسترخام، کلسیم و فسفر - مورد استفاده در تنظیم جیره های آزمایشی در آزمایشگاه تغذیه دام شرکت کشت و صنعت و دامپروری مغان با استفاده از روشهای توصیه شده AOAC - 1990 - و ونسوست - 1991 - تعیین گردید. جیره گاوها بهصورت کاملاً مخلوط و 2 بار در روز در ساعتهای 7 و 14 در اختیار گاو ها قرار گرفت. خوراک باقیمانده هر روز صبح وزن گردید تا مقدار خوراک مصرفی روزانه محاسبه گردد.شیردوشی سه نوبت در روز انجام شد و تولید شیر گاوها در همه وعده ها ثبت گردید. وضعیت سلامتی حیوان از لحاظ بیماریها نیز توسط دامپزشک مجتمع روزانه بررسی و ثبت گردید.
آزمایش در قالب طرح کاملاً تصادفی با 2 تیمار و هرکدام با 180 تکرار انجام شد. آنالیز دادهها با استفاده از نرمافزار R و رویه AOV انجام شد - محتشمی و هاشمی، . - 1397 مقایسه میانگینها با استفاده از روش دانکن انجام شد.
نتایج و بحث
استفاده از موننسین هیچ اثر معنیداری روی ماده خشک مصرفی گاوها در طول آزمایش نداشت - P > . - 0.05 رامانزین و همکاران - 1997 - نشان دادند که استفاده از 300 میلیگرم موننسین در روز در گاوهای اوایل و اواسط شیردهی تمایل به کاهش ماده خشک مصرفی داشت - شکل . - 1 علاوه بر اینها اضافه کردن 22 میلیگرم در کیلوگرم موننسین به مخلوط خوراک بر اساس ماده خشک هیچ اثری روی ماده خشک مصرفی گاوها نداشت - اوسبورن و همکاران، . - 2004 تفاوت در نتایج گزارش شده ممکن است به دلیل مقدار مصرف موننسین، تعداد حیوان، مرحله شیردهی، شرایط فیزیولوژیک حیوان و حتی نوع جیره باشد.
