بخشی از مقاله
چکیده
این آزمایش به منظور بررسی اثرات جایگزینی کنجاله سویا با پودر ضایعات کشتارگاهی طیور بر عملکرد و ارزیابی اقتصادی در برههای نر افشاری انجام شد. 40 رأس بره نر نژاد افشاری به وزن تقریبی 34 کیلوگرم در قالب یک طرح کاملاً تصادفی، با 4 جیره آزمایشی به مدت 90 روز 15 - روز عادت دهی و 75 روز انجام آزمایش - تحت آزمایش قرار گرفتند. برهها بهطور تصادفی به 4 جیرهی غذایی شامل: -1 تمام منبع پروتئینی کنجاله سویا؛ 75 -2 درصد منبع پروتئینی کنجاله سویا و 25 درصد ضایعات کشتارگاهی طیور؛ 50 -3 درصد منبع پروتئینی کنجاله سویا و 50 درصد ضایعات کشتارگاهی طیور؛ 25 -4 درصد منبع پروتئینی کنجاله سویا و 75 درصد ضایعات کشتارگاهی طیور؛ اختصاص داده شدند. خوراک مصرفی بهطور روزانه و افزایش وزن به صورت 25 روز یکبار اندازهگیری و در پایان آزمایش ضریب تبدیل غذایی برهها و هزینههای تمام شده خوراک و کیلوگرم افزایش وزن روزانه محاسبه شد. جایگزینی کنجاله سویا با ضایعات کشتارگاهی طیور تأثیر معنیداری بر مادهی خشک مصرفی، وزن نهایی، افزایش وزن روزانه برهها و ضریب تبدیل خوراک نداشت. با افزایش پودر ضایعات کشتارگاهی طیور در جیره هزینه تمام شده هر کیلوگرم خوراک و هزینه خوراک برای هر کیلوگرم افزایش وزن زنده کاهش یافت. جایگزینی کنجاله سویا با ضایعات کشتارگاهی طیور در برههای پرواری افشاری تأثیر منفی بر عملکرد برهها نداشت و در مقابل باعث کاهش هزینههای تمام شده خوراک و هزینه هر کیلوگرم افزایش وزن زنده و در نتیجه افزایش درآمد حاصل از خوراک شد.
واژگان کلیدی: برههای نر افشاری، پودر ضایعات کشتارگاهی طیور، کنجاله سویا
مقدمه
گوشت یکی از اجزای اصلی و مهم جیره غذایی انسان است. اهمیت گوشت در تأمین پروتئین حیوانی مورد نیاز بدن است. گوشت گوسفند در ایران به عنوان یک منبع تأمین پروتئین رایج و در مقایسه با گوشت گاو و بز مصرف آن بالا میباشد. در حال حاضر در هر سال حدود 300 هزار تن 41 - درصد - از کل گوشت تولیدی در کشور توسط بیش از 50 میلیون رأس گوسفند در قالب 27 نژاد سازگار با شرایط اقلیمی، فرهنگی، اقتصادی و اجتماعی مناطق مختلف تولید میگردد .این مقدار گوشت تولید شده پاسخ گوی نیاز رو به افزایش جمعیت کشور نبوده و نیاز به واردات گوشت را ملزم میکند؛ بنابراین افزایش بازدهی در تولید گوشت گوسفند در جهت کاهش نیاز به واردات گوشت و تحقق اقتصاد مقاومتی از اهمیت خاصی برخوردار است.
تغذیه حیوانات مهمترین مسئلهای است که در صنعت دامپروری وجود دارد؛ به عبارت دیگر اساس دامپروری بر مبنای تغذیه صحیح دام و جستجوی مواد خوراکی مناسب و اقتصادی برای پرورش آنها استوار است. هزینه تأمین خوراک نزدیک به 65 تا 70 درصد هزینههای مربوط به پرورش و نگهداری را شامل میشود. با توجه به نقش خوراک در هزینههای پرورشی، به حداقل رساندن هزینههای مربوط به خوراک امری ضروری است. متخصصین تغذیه همواره سعی میکنند با استفاده از روشهای مختلف هزینههای مربوط به خوراک را در پرورش حیوان کاهش دهند. در واقع پرواربندی چاق کردن حیوان با استفاده از جیره مناسب و اقتصادی در حداقل زمان ممکن است.
حیوان برای رشد و تولید به انرژی، پروتئین، مواد معدنی-ویتامینی نیاز دارد. منابع پروتئینی از منابع بسیار مهم و گران قیمت برای حیوان محسوب میشوند. منبع اصلی پروتئین در جیره نشخوارکنندگان در شرایط کنونی کشور کنجاله سویا میباشد که تولید داخلی جوابگوی مصرف در بخش دام و طیور نیست و بخش عمده نیاز صنعت دام و طیور کشور از طریق واردات این محصول تأمین میشود. منبع پروتئینی دیگر در جیره نشخوارکنندگان پودر ماهی است که به دلیل قیمت بالا و مشکلات تهیه و نگهداری آن در تغذیه گوسفند توجیه اقتصادی ندارد. لذا استفاده از منابع پروتئینی داخلی و محلی ارزان قیمت و سهلالوصول مثل ضایعات کشتارگاهی طیور میتواند روش مؤثری در جهت جایگزینی برای منابع پروتئین وارداتی باشد. با توجه به اینکه قیمت پودر ضایعات کشتارگاهی طیور نسبت به کنجاله سویا استفاده از این منبع پروتئینی میتواند در کاهش هزینههای جیرههای غذایی و اقتصادی نمودن تولیدات دامی مؤثر باشد . - NRC, 20007 -
پودر ضایعات کشتارگاهی طیور تولید شده در ایران با تکنولوژی ساده و ارزان تولید میشود و محصول تولیدی دارای مقادیر بالایی از چربی است که از قسمتهای غیر خوراکی لاشه طیور شامل سر، پاها و اندامهای احشایی به استثنای پرها تولید میشود. پودر بقایای کشتارگاهی طیور از فرآیند ضایعات کشتاری طیور پس از مراحل پختن تحت فشار، آبگیری، خشک کردن و آسیاب کردن به دست میآید. بهطور متوسط آلایش غیرقابل مصرف طیور در حین کشتار 8
الی 23 درصد برآورد شده، کهمعمولاً در کشتارگاههای غیر صنعتی به دور ریخته میشود. با فرآوری این ضایعات و استفاده آنها در جیره دام و طیور میتوان ضمن کاهش قیمت جیرهها و اقتصادی شدن هزینه تغذیه، از آلودگیهای بهداشتی و زیست محیطی ناشی از دورریز این ضایعات نیز جلوگیری به عمل آورد. ضمن آنکه به عنوان یک هدف ورود این محصول در جیره دام و طیور از نظر کمی و کیفی جایگزین مناسبی برای منابع پروتئینی گران قیمت بوده
و در عین حال از نظر شاخصهای تولیدی و عملکردی آنچنان که نتایج تعدادی تحقیقات نشان میدهد، مشکل جدی وجود نخواهد داشت - کلیوندی و همکاران، 1389؛ قشلاق علیایی و همکاران، . - 1389
پودر بقایای کشتارگاهی طیور حاوی 55 تا 60 درصد پروتئین، 12 تا 14 درصد چربی و همچنین دارای 4-3 درصد کلسیم و 2/5-2 درصد فسفر میباشد. ضایعات کشتارگاهی طیور منبع خوبی برای پروتئین خام، کلسیم، فسفر، فراهمی اسیدهای آمینه ضروری و سایر مواد معدنی میباشد. بیشتر پروتئین موجود در ضایعات کشتارگاهی طیور بهصورت غیرقابل تجزیه در شکمبه - RUP - بوده و به همراه پروتئین میکروبی میتواند نیاز پروتئینی بالای برههای در حال رشد را تأمین کند . - Escalona et al., 1985; Lallo and Garcia, 1994 -
حال با توجه به موارد ذکر شده و همچنین با توجه به ظرفیت استان زنجان در تولید ضایعات کشتارگاهی طیور و تهیه راحت این محصول در استان با حداقل هزینه جابجایی و عدم نیاز به نگهداری طولانی مدت و مشکلات ناشی از فساد
و تهیه تازه محصول، میتوان از این محصول در جهت بهبود عملکرد برههای پرواری افشاری و کاهش طول مدت پروار و بهرهوری اقتصادی بهره جست.
مواد و روشها
40 رأس بره نر نژاد افشاری به وزن تقریبی 34کیلوگرم با حداکثر شباهت از نظر وزن و سن در قالب یک طرح کاملاً تصادفی، با 4 جیره آزمایشی و 10 تکرار در هر جیرههای آزمایشی به مدت 90 روز 15 - روز عادت دهی و 75 روز انجام آزمایش - تحت آزمایش قرار گرفتند. برهها بهطور تصادفی به 4 جیرهی غذایی شامل: -1 تمام منبع پروتئینی کنجاله سویا؛ 75 -2 درصد منبع پروتئینی کنجاله سویا و 25 درصد ضایعات کشتارگاهی طیور؛ 50 -3 درصد منبع پروتئینی کنجاله سویا و 50 درصد ضایعات کشتارگاهی طیور؛ 25 -4 درصد منبع پروتئینی کنجاله سویا و 75 درصد ضایعات کشتارگاهی طیور اختصاص داده شدند. جیرهها با استفاده از نرمافزار - SRNS - متوازن شدند. خوراک مصرفی بهطور روزانه و افزایش وزن به صورت 25 روز یکبار اندازهگیری و ضریب تبدیل غذایی برهها محاسبه شد. مواد تشکیل دهنده جیرهی پایه در جدول 1 آورده شده است. با توجه به قیمت روز نهادهها و ضریب تبدیل خوراک، هزینه تمام شده خوراک، هزینه هر کیلوگرم افزایش وزن زنده و ارزیابی اقتصادی صورت گرفت.
