بخشی از مقاله
چکیده
یکی از ویژگی های مهمی که پدیده فناوری اطلاعات و ارتباطات از آن برخوردار است، اینست که باعث میشود ارتباط انسان با انسان، هم چنین انسان با محیط تسهیل یافته و ارتقاء یابد. امروزه فناوری اطلاعات، نقش اساسی در حوزه های گوناگون بازی می کند. یکی از حوزه هایی که با ورود فناوری اطلاعات، دچار تحول اساسی شده، حوزه آموزش است. فناوری اطلاعات و ارتباطات به دلیل قدرت تحولپذیری و توانایی برقراری ارتباط پویا که میتواند با دانشآموزان داشته باشد، از نقش مهمی در انتقال دانش برخوردار است. از بیش از سه دهه قبل کامپیوتر و تکنولوژی های مربوطه به عنوان ابزارهای کمک آموزشی برای آموزشیاران و مدرسان مطرح گردیده است و امروزه شاهد رشد و گسترش فن آوری اطلاعات و ارائه شیوه های کارآمد، انعطاف پذیر و کاربر پسندتر برای اجرای امور آموزشی هستیم. بنابراین شناسایی جنبه های مختلف کاربرد فناوری اطلاعات در امر آموزش ضروری به نظر می رسد. این مقاله تلاش دارد با بیان نقش فناوری اطلاعات و ارتباطات در حوزه آموزش، به صورت تحلیلی – مقایسه ای به بررسی تاثیر این پدیده بر روی برنامه درسی بپردازد. برنامه درسی را میتوان دستور کار آموزش دانست بکارگیری فناوری اطلاعات و ارتباطات در برنامه درسی فواید فراوانی به همراه دارد. بنابر این روش تحقیق در این مقاله با توجه به ماهیت آن کتابخانه ای با مرور مقالات و سایت های موضوعی برای مطالعه متون روزآمد انتخاب شده آن چه مسلم است آموزش مجازی در آینده سراسر دنیا را فرا خواهد گرفت و مهم است که ما در این فرآیند جز آخرین ها نباشیم، در این مقاله سعی می کنیم اهمیت و جایگاه آموزش را با به کاربستن فناوری اطلاعات، بررسی نماییم.
واژگان کلیدی : فناوری اطلاعات، اثربخشی، آموزش فراگیران، مدارس
مقدمه
امروزه با فراگیر شدن موضوع فناوری کامپیوتر و استفاده از بستر اینترنتی موجود که بر مبنای ارائه خدمات و سرویس های الکترونیکی مختلف استوار است، همسویی با توسعه جهانی و همگامی با فناوری روز مطابق استانداردهای موجود امری لازم و اجتناب ناپذیر می نماید. از سوی دیگر ، ظهور فناوری اطلاعات و الکترونیک شدن اطلاعات و انتقال آن در جهان منجر به ایجاد بستر و زمینه های لازم در عرصه هایی نظیر آموزش الکترونیکی1 و تجارت الکترونیک2 شده که مفهومی خاص به »دهکده جهانی«3 ، بخشیده است و این سیر فزاینده فرایند روبه رشد ، مجالی برای اهمال و کوتاهی کشورها در زمینه یاد شده باقی نمی گذارد. تکنولوژی های جدید اطلاعات و ارتباطات نقش مهمی در ارائه ی آموزش و یادگیری بر عهده دارد که البته به طرق مختلفی از آنها یاد می شو. یکی از این فناوری ها، آموزش و یادگیری مجازی است. یادگیری الکترونیک عبارتست از ارائه محتوای آموزشی و تجربیات اساتید مجرب هر رشته از طریق فناوری الکترونیک به فراگیران علاقمند، که این فراگیران می توانند در هر نقطه از جهان از آن بهره مند شوند .
دنیای قرن بیست و یکم در واقع دنیای استیلای فناوری نوین اطلاعات و دنیای شتابندگی تاریخ به لحاظ تغییرات و تکثرات شتاب آمیز علمی، اقتصادی، فرهنگی و سیاسی خواهد بود. سیستم های آموزشی در یک جامعه و به تبع آن آموزش و پرورش قادر نخواهد بود هم چون جزیره ای خود را از دیگر نهادهای اجتماعی، ملی و فعل و انفعالات گسترده بین المللی در دهکده ی جهانی بداند - عالی،. - 1381
عصر حاضر که عصر تغییر از جامعه صنعتی به جامعه فراصنعتی یا جامعه اطلاعاتی لقب گرفته است، طبیعی است که اطلاعات، دانش و آگاهی بعنوان اساسیترین دارائی ها برای انسان ها و جوامع بشری بحساب آید. رشد و گسترش فناوری اطلاعات و ارتباطات4 در جامعه امروز به حدی سرعت گرفته است که میزان توجه به آن را بعنوان مهم ترین شاخص توسعهیافتگی برای کشورهای در حال توسعه در نظر گرفتهاند، و معتقدند که عصر حاضر، دنیای متفاوتی خواهد بود که راهبری آن را فناوری اطلاعات برعهده خواهد داشت. ویژگی مهمی که پدیده فناوری اطلاعات از آن برخوردار است اینست که باعث میشود ارتباط انسان با انسان و هم چنین انسان با محیط تسهیل یافته و ارتقا یابد.
رشد و توسعه روز افزون و غیر قابل کنترل تکنولوژی باعث تغییر و دگرگونی در بسیاری از مسائل زندگی شده است. در بسیاری از کشورهای دنیا گسترش فناوری اطلاعات و ارتباطات در آموزش دروس مورد توجه قرار گرفته است، ولی در برخی کشورها به دلایل گوناگون توجه کم تری صورت گرفته است. در کشوری مثل ژاپن دانش آموزان برخی از مدارس درس های علوم خود را خارج از مدرسه می گذرانند. با استفاده از سیستم های دیجیتالی وخدمات رایانه ای دیگر، آن ها از گیاهان و حشرات عکس های دیجیتالی تهیه، واندازه و محل آن ها را یادداشت می کنند و سپس آن ها را از طریق وب سایت مدرسه ارسال می دارند. بطور کلی کشورهای آسیایی به تدریج استفاده از فن آوری اطلاعات و ارتباطات را در سرزمین های خود بهبود بخشیده اند ولی وجود برخی عوامل از قبیل ناهماهنگی در تربیت معلمان و میزان سرمایه گذاری در این زمینه مشکلاتی برای تعدادی از این کشورها بوجود آورده است.
نظام جدید آموزشی کودکان شهر استکلهلم- سوئد این گونه است. در این نظام آموزشی نسل جدید که یک مدرسه رایگان نیز است، دیگر از کلاس درس به شیوه سنتی خبری نیست. در عوض از روشی به اسم "کنجکاوی و خلاقیت" برای آموزش کودکان استفاده میکنند. در واقع در این سیستم آموزشی جدید دانش آموزان در محیط بسیار صمیمی مدرسه به همراه مربیان خود به یادگیری مسائل مختلف مشغول هستند. طراحان مدرسه" بدون کلاس درس" سوئد با ایجاد یک محیط باز که باعث انگیزه، خلاقیت و کنجکاوی فکری میشود، خواستهاند تا با رها ساختن دانش آموزان در یک محیط زیبا، راحت، امن، آزمایشگاهی، تفریحی و ... آن ها را تشویق به یادگیری و آموزش کنند. برای این کار نه تنها از هنر طراحی مدرن و دیجیتالی استفاده کردهاند، بلکه از رسانههای دیجیتالی چون لپ تاپ، تلویزیونهای لمسی، بازیهای ویدیویی و... نیز در سالنهای زیبا با طراحی مدرن و فضای کافی برای مطالعه بهره کامل کردهاند. در این مدرسه بدون کلاس که نام آن ویتارا و به عنوان مکتب ویتارا نیز معروف شده است، اساس کار تحریک کنجکاوی و ایجاد اعتماد به نفس در کودکان با گذاردن آن ها در یک فضا و محیطی که دارای طراحیهای انتزاعی و نوعی کلاسیک خاص دارد، است. برای مثال به جای میز و نیمکت، برای آن ها یک کوه یخی بزرگ برای نشستن، قرار دادند یا مجموعهای از قابهای خاص که هر کدام اشاره به یک موضوع آموزشی دارد، نصب کردهاند و یا پلت فرمهای رنگین در قالب اتاق تماشای فیلم یا آزمایشگاه و... به طور کلی، در این مدارس، کودکان در کنار مربیان خود آزادانه مرزهای نفوذ ناپذیر و بزرگ فکری و تخیلات عجیب و غریب خود را به واقعیت میکشانند. این یک پرش به درون دنیای عصر حاضر محسوب میشود. این طرح به هیچ عنوان با فضاهای آموزشی سنتی قابل مقایسه نیست. فضای طرحی به گونهای است که بدخلقترین و منزویترین کودکان را ناخوداگاه به تحقیق و تفحص به همراه بازی و آموزش وادار میسازد. البته این مدارس نیز دارای برنامه ریزیهای خاص خود برای کوتاه مدت و بلند مدت در سنین مختلف هستند. این مدارس به گونهای کودکان رابرای زندگی در جامعه و دنیای دیجیتال آماده میسازند. دنیای که گفته میشود؛ دنیای جدید و بهتری برای آن ها خواهد بود. در مکتب یا مدارس ویترا اساس کار بر روی رسانههای دیجیتال است. در حقیقت آن ها به رسانههای دیجیتال به عنوان یک ابزار آموزشی کلیدی، نگاه کردهاند. ارائه فضای کافی به دانش آموزان برای کار با لپ تاپهای فردی و دولتی در گروههای بزرگ یا کوچک آرامش و اطمینان را به آن ها ارائه دادهاند. هم چنین مربیان آن ها که همگی از طراحان و برنامه نویسان این طرح آموزشی هستند در کمک و ارائه راه حل برای به تحقق رساندن ایدهها و تخیلات علمی و تحقیقاتی آن ها به گونهای برخورد میکنند که علاقه و توجه کودکان را روز به روز نسبت به محیط و مدرسه جدید بیشتر میشود. یکی از طراحان این طرح میگوید؛ ما به تمام ایدهها و تخیلات کودکان ارزش گذاشته و اجازه رشد منطقی به آن ها میدهیم. آن ها در تمام کارها با ما همکاری و مشارکت میکنند. آن ها برای خود یک رییس، یک مدیر، یک محقق، یک طراح و یک ....کوچولو هستند. به نظر من ایجاد تغییرات فیزیکی مثبت در محیط زیست، به نوعی منعکس کننده یک راه جدید برای فکر کردن است. این امر در مورد آموزش و پرورش بسیار کاربرد دارد. همان گونه که شرکتهای بزرگی چون گوگل و... از ایجاد چنین تغییراتی برای رشد و ارتقاء فکر و خلاقیت کارکنان خود بهره برده و میبرند.
این کلاسهای درس، رویکردی کودک محور دارند. با همان ریتمی که کودک بزرگ میشود، هم بازیهای خود را انتخاب می کند، و...در این مدارس، هیچ تحمیل و فشاری برای آموزش وجود ندارد. کافی است، مهارتهای یکسان در
