بخشی از مقاله
چکیده
فرهنگ سازمانی به عنوان یک موضوع با اهمیت روزافزون، میتواند شخصیت متمایزی به سازمان داده، بر ادامه حیات و موفقیت آن تأثیر به سزایی بگذارد. هدف از انجام پژوهش حاضر رابطه فرهنگ سازمانی با بکارگیری فناوری اطلاعات در اداره آموزش و پرورش شهرستان رفسنجان در سال 1395-94 بوده است. روش پژوهش توصیفی از نوع همبستگی بوده و جامعه آماری شامل کلیه مدیران و کارشناسان مسئول اداره آموزش و پرورش شهر رفسنجان در سال 94 که تعداد آنها 89 نفر میباشد. روش نمونهگیری تمامشماری استفاده شد. برای جمعآوری دادهها از دو پرسشنامه فرهنگ سازمانی کامرون و کوئین - 2006 - و پرسشنامه بکارگیری فناوری اطلاعات محمودی - 1392 - استفاده شده است. تجزیه و تحلیل دادهها یا استفاده از ضریب همبستگی پیرسون و رگرسیون انجام شد. نتایج حاصل از تحلیل روابط بین متغیرها نشان داد که بین فرهنگ سازمانی با بکارگیری فناوری اطلاعات رابطه معنیداری وجود دارد.
کلیدواژهها: فرهنگ سازمانی؛ بکارگیری فناوری اطلاعات؛ آموزش و پرورش.
.1 مقدمه و بیان مسئله
فرهنگ سازمانی به عنوان یکی از مباحث اصلی مدیریت و یکی از مهمترین مفاهیم نظری در توسعه سازمانی اثر نمایانی بر بهره وری و مزیت رقابتی سازمانها دارد - ایرانزاده و محمودی، . - 1389 در محیط رقابتی امروزی که سازمانها به ادامه حیات و تحقق هر چه بیشتر اهداف خویش نیازمند میباشد و به تغییر بنیادی در بینشهای حاکم بر سازمان میپردازند، قبل از هر تحولی باید فرهنگ سازمانی خود را شناسایی و بررسی نمایند، زیرا در بستر همین فرهنگ سازمانی است که فعالیتهای متنوع و متعدد سازمان به منصه عمل میرسد - والمحمدی و روشن ضمیر، . - 1392 مقوله فرهنگ سازمانی اولین بار در دهه 1980 میلادی توسط اوچی، واترمن و دیگران مطرح شد و بهدلیل ارتباط فرهنگ سازمانی با عملکرد، مدیران اجرایی نیز به آن علاقه نشان دادند - کردنائیچ و همکاران، . - 1392 فرهنگ سازمانی ادراکی است که افراد از سازمان خود دارند و چیزی است که نه در سازمان وجود دارد و نه در فرد و ویژگیهای خاصی که در یک سازمان وجود دارد، نمایانگر خصوصیات معمول و ثابتی است که سازمانها را از یکدیگر متمایز میکند - مشبکی، . - 1380
فرهنگ سازمانی به عنوان مجموعهای از باورها و ارزشهای مشترک، بر رفتار و اندیشه اعضای سازمان اثر میگذارد و میتوان نقطه شروعی برای حرکت و پویایی و یا مانعی در راه پیشرفت به شمار آید. فرهنگ سازمانی از اساسیترین زمینههای تغییر و تحول در سازمان است - ایرانزاده و محمودی، . - 1389 فرهنگ سازمانی تقریباً همه چیز را در سازمان شامل مفروضات و اعتقادات اساسی، نگرشها، ارزشها، هنجارها، اخلاق، الگوی رفتار و آداب و رسوم، زبان خاص، شیوهها، عادات، ایدهها و نمادها، قهرمانان، هنر، مصنوعات، دانش و فناوری پوشش میدهد، لذا قابل قبول است که تفسیرهای مختلف و متنوعی داشته باشد - لیواری1، . - 2010 شاین فرهنگ سازمان را نظامی از ارزشها و باورهای
مشترک افراد سازمان تعریف کرده است که به هنجارهای رفتاری منجر میشود و این هنجارها و ارزشها، همه چیز حتی رفتارهای مورد انتظار از افراد را تعیین میکند و از این طریق، به درک افراد از عملکرد سازمان کمک میکند - جینگ2، . - 2008 در واقع، در هر سازمانی فرهنگ منحصر به فرد آن سازمان وجود دارد که به افراد شیوه فهم و معنی بخشیدن به رویدادها را نشان میدهد. فرهنگ سازمانی ضعیف مانع میشود افراد در تلاش برای نگهداشت پایگاه قدرت شخصی و کارایی خویش، دانستههای خویش را تسهیم کرده و منتشر کنند - دادزی3، . - 2012 اساساً فرهنگ میتواند به گونههای متعددی بر فناوری اطلاعات تأثیر بگذارد - کینگ4، . - 2007
فناوری اصلیترین عامل تولید ثروت است و میتوان مواردی چون ارتقای دانش، سرمایه فکری، استفاده مؤثر از منابع، حفظ و صیانت از منابع طبیعی و سایر عوامل مؤثر در ارتقای استانداردها و کیفیت زندگی نوع بشر را شامل شود - گرکن و مولر5، . - 2010 فناوری اطلاعات، فناوری است که امکانات لازم را برای جمعآوری، انباشتن، پردازش و توزیع اطلاعات فراهم می کند - عزیزی و مهرابیکوشکی، . - 1391 فناوری اطلاعات به اشکال مختلف تکنولوژی اطلاعات اطلاق میشود که به پردازش، نگهداری و ارسال اطلاعات به شکل الکترونیکی میپردازد. - لوکاس6، . - 2009 تحقیقات نشان میدهد که بسیاری از عدم کارآیی که در یک سازمان پیش میآید ناشی از عدم بکارگیری فناوری اطلاعات است - لوپز و مرونو7، . - 2009
فرهنگ سازمانی به دلیل ماهیت اثرگذاری قوی که میتواند بر رفتار و عملکرد اعضای سازمان داشته، نقش مهمی را در بکارگیری فناوری اطلاعات ایفا میکند. بنابراین فناوری اطلاعات یکی از مهمترین مسائل عصر حاضر در تمام جوامع میباشد پس بکارگیری آن در سازمانها جهت هماهنگی با جامعه بینالملل لازم و ضروری به نظر میرسد ولی متأسفانه هنوز شرایط و فرهنگ مناسب جهت استفاده مؤثر به جا و ماهرانه از این فناوری در سازمانها بخصوص سازمانهای آموزشی بوجود نیامده است. با توجه به اهمیت، نقش و جایگاه آموزش و پرورش به دلیل ارتباط با اقشار مختلف مردم از یک سو و ارتباط با سازمان-های مختلف، از سوی دیگر، بسیار حائز اهمیت است که اداره آموزش و پرورش خود را با فناوری و ضرورتهای روز دنیا هماهنگ کند و فناوری اطلاعات را همانند فرصتی ارزشمند، به منظور پاسخگویی به تحولات سریع محیطی و افزایش کارایی به کار گیرد. لذا این پژوهش به دنبال پاسخ به این سؤال است که چه ارتباطی بین فرهنگ سازمانی با بکارگیری فناوری اطلاعات در اداره آموزش و پرورش شهر رفسنجان وجود دارد؟ با این هدف که با روشن شدن رابطه فرهنگ سازمانی با بکارگیری فناوری اطلاعات در اداره آموزش و پرورش شهر رفسنجان زمینه لازم برای توجه و اقدام جدی مسئولین جهت بالابردن فرهنگ سازمانی فراهم آید تا از آن طریق بکارگیری فناوری اطلاعات در اداره آموزش و پرورش افزایش یابد.
.2 مبانی نظری و پیشینه پژوهش
در این مطالعه از نظریه " نظریه کامرون و کوئین " - 2006 - در ارتباط با فرهنگ سازمانی استفاده شده است. فرهنگ میتواند به گونههای متعددی بر بکارگیری فناوری اطلاعات تأثیر بگذارد. تکنولوژی اطلاعات نه فقط متخصصان فناوری اطلاعات و کارکنانی که فناوری اطلاعات را در محیط کارشان به طور منظم استفاده میکنند، تحت تأثیر قرار داده، بلکه محیط سازمان، خود سازمان و بطور کلی دنیای اجتماعی را نیز تحت تأثیر قرار داده است - دراکر8، . - 2008 از این رو موضوع فناوری اطلاعات میتواند یک موضوع حیاتی برای رشد و توسعه سازمانها قلمداد گردد و مدیرانی موفق هستند که از فناوری اطلاعات به نحو درست و صحیح استفاده کنند - لوپز و مرونو9، . - 2009 فرهنگ سازمانی به دلیل ماهیت اثرگذاری قوی که میتواند بر رفتار و عملکرد اعضای سازمان داشته، نقش مهمی را در بکارگیری فناوری اطلاعات ایفا میکند. بنابراین فناوری اطلاعات یکی از مهمترین مسائل عصر حاضر در تمام جوامع میباشد پس بکارگیری آن در سازمانها ضروری به نظر میرسد. با روشن شدن رابطه فرهنگ سازمانی با بکارگیری فناوری اطلاعات زمینه لازم برای توجه و اقدام جدی مسئولین جهت بالابردن فرهنگ سازمانی فراهم آید تا از آن طریق بکارگیری فناوری اطلاعات در اداره آموزش و پرورش افزایش یابد.
والمحمدی و روشنضمیر - 1392 - در پژوهش خود با عنوان » فرهنگ سازمانی و مدیریت کیفیت جامع« به این نتیجه رسید که فرهنگ سازمانی تأثیر مثبت بر میزان استقرار مدیریت کیفیت جامع دارد. قلتاش - 1393 - در پژوهشی تحت عنوان »رابطه فرهنگ سازمانی و هوش سازمانی با رضایت شغلی کارکنان« به این نتیجه رسید که بین فرهنگ سازمانی و رضایت شغلی و بین هوش سازمانی و رضایت شغلی رابطه مستقیم و بین تمام ابعاد هوش سازمانی و رضایت شغلی رابطه مستقیم و معناداری وجود دارد . چانگ - 2007 - در تحقیق خود با عنوان »فناوری اطلاعات و کارکرد تیمی« اعلام کرد میزان به کارگیری فناوری اطلاعات به طور مستقیم با تعامل میان کارکرد تیمی مرتبط است و زمانی که ساختار سازمانی بسیار غیرمتمرکز و رسمیت پایین است، تعامل میان کارکرد تیمی بسیار مطلوب است. احمد و همکاران - 2007 - در تحقیقی با عنوان »گسترش فناوری اطلاعات در آموزش عالی« به این نتیجه رسیدند که سه مرحله برنامهریزی و اجرا و انتشار فناوری اطلاعات به هم وحدت دارند و آموزش مناسب و مقاومت بر سر راه تغییر، فرایند گسترش فناوری اطلاعات را هدایت میکند. کاراکوها - 2010 - 10 تحقیقی با عنوان
