بخشی از مقاله
چکیده
این پژوهش، با هدف شناسایی بررسی تأثیر سبک زندگی بر اوقات فراغت در دانشکدههای فنی و حرفه ای استان کردستان انجام شده ا ست. جامعه آماری این پژوهش شامل 250 نفر از کارکنان میبا شد که با ا ستفاده از جدول مورگان 151 نفر به عنوان نمونه آماری پژوهش انتخاب شدند. همچنین روش نمونهگیری، براساس روش نمونهگیری طبقهای تصادفی متناسب با حجم جامعه بوده است. پژوهش از نظر روش شناسی، توصیفی از نوع همبستگی می باشد و برای جمع آوری دادههای پژوهش از پرسشنامه استفاده شده است.
.1 مقدمه
در دنیای متجدد کنونی به میزان گسترده ای فراسوی محیط فعالیت های انفرادی امتداد می یابد و هیچ کس قادر نیست از تحولات ناشی از گسترش تجدد مصون بماند یا خلاف آن گزینشی به عمل بیاورد؛ حتی مدرنیته، مردمی را که در سنتی ترین سکونتگاه های ممکن جهان به سر میبرند، تحت تأثیر قرار میدهد. در دهه اخیر بدون سبک زندگی و هویت اجتماعی، یعنی بدون چارچوب های مشخصی که شباهت ها و تفاوت ها را آشکار می سازد، افراد یک جامعه امکان برقراری ارتباطی معنادار و پایدار میان خود نخواهند داشت در نتیجهی رشد اقتصادی، ماشینی شدن کار، افزایش دستمزدها و گسترش وسایل تفریح و فراغت، جامعهای در غرب پدید آمد که به مقولهی تفریح و فراغت بسیار اهمیت میداد. در عین حال جامعهای ظهور میکرد که تمایزات سنتی در آن تا اندازهای محو میشدند. وفور اقتصادی، شرایطی را پدید آورده بود که تحلیل کنشهای افراد بر مبنای مفاهیمی نظیر طبقه اجتماعی بیش از حد ساختار گرایانه به نظر میرسید. یکی از عرصههای انتخاب آزادنه فردی و عرصهی قابل مشاهده زندگی که حوزه مهمی در مطالعات سبک زندگی محسوب میشود، حوزه فراغت است. حوزه فراغت، اصلیترین حوزه تحلیلهای سبک زندگی است. در این حوزه است که افراد، نماگرها، کلیشهها، الگوها و قواعد خاص سبک زندگی و هویت اجتماعی خود را بازگو میکنند - ربانی و شیری،. - 1392 بی تردید هنگام صحبت دربارهی اوقات فراغت سخن از ارزشمندی این اوقات است، زیرا اوقات فراغت بستر مناسبی برای رشد شخصیت و اعتلای وجود و در عین حال زمینهی همواری برای بروز اختلاف رفتاری، انحرافات اخلاقی و بزهکاری های اجتماعی است - رفعتجاه و همکاران،. - 1389 اوقات فراغت عرصه ظهور و بروز سبکهای زندگی است. اوقات فراغت مفهومی عینی و گویا است که سبک زندگی و در نتیجه هویت را در گویاترین و محسوسترین شکل خود بیان میدارد. »گوناگونی فراوان در این اوقات، آنها را به ابزار مناسبی برای درک شیوه زندگی تبدیل میکند اوقات فراغت به عوامل مختلفی چون سن، شغل، میزان تحصیلات، علاقمندی، وضعیت درآمد، محل، سبک زندگی و کثیری از متغیرهای دیگر بستگی دارد. بهرهگیری شایسته از اوقات فراغت منوط به برنامهریزی دقیق و متناسب با نیازهاست. در غیر اینصورت خواه ناخواه بخشهایی از عمر پر ارزش انسان در وادی پوچی از بین خواهد رفت. امروزه در نتیجه افزایش میزان اوقات فراغت در زندگی افراد در سنین مختلف بویژه در جوانان، نوعی اخلاق تفریح بروز نموده و بحران هویت را تشدید کرده است. لذا مدیران باید آگاه باشند که باید اوقات فراغت را در جامعه هدفمند نموده و آنرا جهت دهند - آبکار،. - 1391 از آنجایی که اوقات فراغت و نحوه گذران آن یکی از شاخصهای اساسی سبک زندگی به شمار میرود و به بیان دیگر، شیوهی زندگی افراد معمولاً خود را در گذران اوقات فراغت نشان میدهد، در دنیای جدید این ماکس وبر بود که با طرح گروههای منزلتی، راه را برای مطالعات سبک زندگی و فراغت طبقات را مطرح کرد
.2 مبانی نظری
سبک زندگی اصطلاح سبک زندگی1 نخستین با ر توسط آلدفر آدلر2 روان شناس اتریشی - - 1937-1870 استفاده شد، که بر مجموعه ای از طرز تلقی ها، ارزش ها، شیوه های رفتار، حالت ها و سلیقه ها اطلاق می شود که فرد چیزی را دربر می گیرد. در بیشتر مواقع مجموعه عناصر سبک زندگی در یک جا جمع می شوند و افراد در یک سبک زندگی مشترک می گردند. گروه های اجتماعی اغلب مالک یک نوع سبک زندگی شده و یک سبک خاص را تشکیل می دهند - مفتح، . - 1393 سبک زندگی معنایی است که از بهم تنیدگی و پیوند و نظام وارگی و شبکه ای بودن عوامل متعددی که در شیوه های زندگی یا اقلیم های زیستن انسان تأثیر می گذارند، بوجود آمده است. مفهوم سبک زندگی برای پاره ای از واقعیات فرهنگی جامعه مطرح و به کار می رود و دامنه آن رواج زیادی یافته است؛ به عبارت دیگر مجموعه رفتارها، مدل ها، الگوهای هر فرد است که معطوف به ابعاد هنجاری، رفتاری و معنایی زندگی اجتماعی او باشد و نشان دهنده کم و کیف نظام باورها و کنش و واکنش های فرد و جامعه باشد - صلاحی اصفهانی و خجسته نسب، . - 1393 از نظر گیدنز - 1995 - 3، سبک زندگی را می توان به مجموعه ای کم و بیش جامع از عملکردها تعبیر کرد که فرد آنها را به کار می گیرد؛ چون نه فقط نیازهای او را تأمین می کنند، بلکه روایت خاصی را هم که وی برای هویت شخصی خود برگزیده است در برابر دیگران متجسم می سازند - شصتی و فلاملکی، . - 1393 منظور از اصطلاح سبک زندگی در جامعه، همه رفتارها، آداب، سنت ها و الگوهای زندگی است که بر اثر ممارست و تکرار جمعی، به عادت افراد و جامعه یا به تعبیر دیگر، ضمیر ناخودآگاه مردم تبدیل شده باشد سبک های زندگی اغلب روشی است که مردم فهم و درک از خودشان را به نمایش می گذارند و اظهار می دارند بنابراین سبک زندگی به عنوان یکی از اصلی ترین متغیرهای نشانگر هویت فرد در نظر گرفته شده است. زیرا مردم نمادها و تصاویر خاصی را که بخش هایی ویژه از سبک زندگی شان مرتبط است به همراه دارند و استفاده می کنند که نماینده هویت خاص آنان است - استرن، . - 2012 به عبارت دیگر سبگ زندگی مستلزم مجموعه ای از عادت ها و جهت گیری ها و بنابراین برخوردار از نوعی وحدت است که علاوه بر اهمیت خاص خود از نظر تداوم امنیت وجودی پیوند بین گزینش فرعی موجود در یک الگوی کم و بیش منظم را تامین می کند - کوکرهام، . - 2006 منظور وبر از سبک زندگی ارزش ها و رسم های مشترک است که به گروه احساس هویت جمعی می بخشد، یعنی به منزله یک یا راه زندگی که سبب سازگاری اش با نیازها روان شناختی افراد، آزادانه انتخاب می شود - جانسون، . - 2005 در این پژوهش برای سبک زندگی از مدل ابراهیمی و همکاران - - 1391 که شامل شش بعد: رشد معنوی و خودشکوفایی، مسئولیت پذیری درباره سلامت، روابط بین فردی، مدیریت استرس، ورزش و فعالیت بدنی و تغذیه می باشد، استفاده شده است. اوقات فراغت وقت1 در فرهنگ لغات به معانی متعدد به کار رفته است. از آن جمله: وقت مقداری از زمان است و هر زمانی که محدودیت و نهایتی داشته باشد، وقت گفته می شود. اوقات جمع وقت، یعنی هنگام ها، روزگارها و ساعات فراغت زمانی است که فرد در اختیار خودش بوده تا به دلخواه از امکانات فردی و محیطی استفاده نموده و خود را باز آفرینی نماید - چیرانی و میر ابراهیمی، . - 1393 فراغت آن بخش از زمان فرد است که مقید به انجام تقاضاهای زیستی و امرار معاش نیست و شخص می تواند به شکل آزاد و اختیاری به تجارب انتخاب شده بپردازد در تعریف اوقات فراغت 2چنین آمده است: اوقات فراغت یعنی آن بخش از زمان بیداری که انسان از تعهدات شغلی و کار مولد آزاد است و به طور دلخواه به استراحت و ترمیم قوا و رفع خستگی روحی و جسمی می پردازد - واصفیان و همکاران، . - 1393 منظور از اوقات فراغت، فرصت و زمانی است که انسان مسئولیت پذیر هیچ گونه تکلیف یا کار موظفی را عهده دار نبوده، زمان در اختیار اوست که با میل و انگیزه شخصی به امر خاصی بپردازد - کیانی و همکاران، . - 1391 تورن3 معتقد است اوقات فراغت، رهایی از قوانین و مدل های رفتاری پذیرفته شده اجتماعی است کاپلان اوقات فراغت را این گونه تعریف می کند: اوقات فراغت رشته فعالیت ها و تجربه هایی است که تا اندازه ای خود شخص تصمیم به انجام یا کسب آن ها گرفته و در محدوده وقت آزاد شخص قرار می گیرد و شرکت کنندگان در این امور آن را اوقات فراغت تلقی می کنند - انصاری، . - 1382 اوقات فراغت مجموعه ای از اشتغالاتی است که فرد کاملا به رضایت خود یا برای استراحت، یا برای تفریح، یا به منظور توسعه آموزش غیرانتفاعی یا مشارکت اجتماعی داوطلبانه، بعد از آزاد شدن از الزامات شغلی، خانوادگی و اجتماعی به آن می پردازد. در این پژوهش برای سبک زندگی از مدل زیدی و همکاران - - 1390 که شامل دو بعد: اوقات فراغت فعال و اوقات فراغت غیرفعال می باشد، استفاده شده است که شامل دو بعد زیر است:
اوقات فراغت فعال: شامل فعالیت هایی هستند که صرف انرژی فیزیکی و ذهنی می شوند.فعالیت های فیزیکی با مصرف انرژی کم شامل پیاده روی و یوگا می باشد که رقابت و تماس کمی وجود دارد. فعالیت های فیزیکی با مصرف انرژی زیاد مثل بوکس و فوتبال می باشد که رقابتی هستند. بعضی از فعالیت های فعال اوقات فراغت شامل فعالیت هایی می شوند که هیچ فعالیت فیزیکی در آن صورت نمی گیرد، اما به تلاش ذهنی اساسی نیاز دارد، مثل بازی شطرنج و نقاشی کردن.
