بخشی از مقاله
چکیده
هدف اصلی این مقاله شناسایی نقش فناوری اطلاعات و ارتباطات در آموزش است. فناوری اطلاعات و ارتباطات را میتوان به بارانی تشبیه کرد که اگر در جای مناسب ببارد میتواند باعث رویش و زنده شدن طبیعت شود ولی در صورتی که در جای نامناسب ببارد میتواند سبب جاری شدن سیل یا منشاء شکل گیری باتلاق شود. ورود این پدیده به حوزه تعلیم و تربیت نیز خالی از این دو نقش نیست. بنابراین لازم است به این نکته توجه شود که پیش از فراهم کردن امکان آمیختگی این دو مقوله باید زمینهسازی فرهنگی و علمی مناسب برای آن صورت گیرد. اگر اساس تعلیم و تربیت انتقال دانش و آگاهی است و دانش نیز چیزی جز اطلاعات شناخته شده نمیباشد، پس لازم است برای انتقال اطلاعات به مهارتهای مناسب برای این منظور توجه کرد. در این مقاله با استفاده از روش توصیفی، اسنادی و مروری بر یافتههای بدست آمده از دیگر پژوهشها و مقالات موجود در پایگاههای تحقیقاتی الکترونیکی و منابع کتابخانهای، نقش فناوری اطلاعات و ارتباطات در آموزش را بررسی و شناسایی میکنیم.
مقدمه
فناوری اطلاعات به فرایند دانش و روش های بکارگیری آن در تولید، پردازش، انتقال و به جریان انداختن اطلاعات اطلاق می شود. در سال های اخیر, فناوریهای اطلاعات چنان مورد پذیرش قرار گرفتهاند که اکنون در هر جنبه از زندگی خصوصی و عمومی ضروری به نظر میرسند. کاربرد فناوری های جدید اطلاعاتی و تغییرات سریع آن، موجب بروز تحولات بسیار در کلیه جنبههای یادگیری و آموزش شده است. شبکههای ارتباطی و اطلاعاتی بویژه اینترنت چهره آموزش سنتی و تعامل میان معلم و شاگرد را در تمام سطوح آن از پیش دبستانی تا دانشگاهی دگرگون کردهاند. فناوری، آموزش رامتنوّع و ساده می کند، سرعت یادگیری را افزایش می دهد و دانش آموزان را به تماس با منابع موجود و بهره گیری از آنها ترغیب می کند - کرمی پور، 1382، ص 27 و. - 40 سرعت و میزان تولید علم در جهان و روش های نوین گردآوری، پردازش و توزیع اطلاعات از یک سو و نیاز رو به تزاید جوامع انسانی به استفاده از نمودهای مختلف اطلاعات از سوی دیگر منجر به پدید آمدن دوره اجتماعی خاصی موسوم به عصر اطلاعات شده است کاربرد فناوری های جدید اطلاعات و ارتباطات، تغییرات شگفت انگیزی در فراورده ها و فعالیت های کار و زندگی مردم به وجود آورده است. فناوری های اطلاعاتی و ارتباطی به سرعت ساختار اجتماعی و شیوه های زندگی مردم را در جهان تغییر می دهند و برای ایجاد جامعه اطلاعاتی که در آن تولید اطلاعات و دانش علمی هدف است، رو به گسترش هستند. - رئوف، - 1379 اگر مدل ایده آلی را برای آموزش های مجازی که آموزش های الکترونیک زیرمجموعه آن می باشند در نظر بگیریم، فراگیران و مدیران آموزشی می توانند به دستاوردها و مزایای زیادی دست یابند که از مهمترین این مزایا امکان ارائه و فراگیری آموزش در هرزمان و مکان دلخواه با حذف انواع محدودیت ها، انتخاب دلخواه محتوای دروس، برخورداری از بهترین مشاوره های آموزشی بصورت هوشمند از طریق سامانه های آموزشی، برخورداری بهترین شیوه های ارزیابی و تحلیل فرآیند آموزش و سنجش میزان پیشرفت فراگیران، می باشد. گرچه بسیاری از منتقدان چالش ها و معایبی مانند هزینه بالای خرید و توسعه تکنولوژی لازم، محدودیت در زیر ساخت های مخابراتی و ارتباطی، عدم تطابق کامل محتوای ارائه شده با نیازهای موجود، فقدان مهارتهای مدیریتی و نظارتی، محدود ساختن و صدمه زدن به مهارت های ارتباطات اجتماعی و ... را برای این شیوه آموزش برشمرده اند که البته بسیاری از این کاستی ها و ضعف ها با پیشرفت و توسعه تکتولوژی های جدید کمرنگ تر گشته اند مجموعه شواهد و نتایج آموزشی موید آن است که در آستانه قرن بیست و یکم امکان ندارد مفروضات گذشته و مفاهیم سنتی برای فعالیت های آموزشی چندان مفید باشند. اکثر متخصصان تربیتی براین عقیده اند که تعلیم و تربیت عصر صنعتی دیگر امکان حل مسائل عصر اطلاعات را ندارد و نمی تواند نسل جوان امروز را برای جهان پیچیده ای که در انتظار آنهاست، آماده کند. - شعبانی، 1383، ص - 93 گسترش روز افزون دسترسی به زیرساخت های مناسب آموزش مجازی، به خصوص توسعه شبکه جهان گستر وب، افق جدیدی را پیش روی موسسات آموزشی و دانشگاهها نهاده است. نفوذ فن آوریهای جدید اطلاعاتی به مراکز آموزشی - از مدارس تا دانشگاه ها - و حتی منازل، روابط ساده معلمی و شاگردی را به طور کلی دگرگون ساخته است. به این ترتیب، الگوهای سنتی یادگیری متحول شده اند و کاربران با حجم گسترده ای از اطلاعات و دانش مواجه هستند. در حال حاضر بسیاری از کشورهای پیشرو در زمینه ارتباط از راه دور و آموزش های مجازی، در حال ایجاد و راه اندازی دانشگاه ها و کلاس های مجازی یا توسعه نظام های آموزشی سنتی خود هستند - کریم زادگان مقدم، . - 1382 امروز اطلاعات شاخص قدرت است؛ برخلاف گذشته که تمایز میان جوامع بر چهار شاخصه دوران صنعتی - سرمایه، ماشین آلات، مواد اولیه و نیروی انسانی - استوار بود، امروزه آنچه که کشوری را در سطح اول، دو یا سوم جهان قرار میدهد و یا به کار میگیرد، آغاز هزاره سوم و شروع قرن بیست و یکم، تبلور حقیقی حضور کشورهای پیشرفته اطلاعاتی است پیدایش فناوری اطلاعات، شتاب بیشتری به تحولات جهان در عصر اطلاعات و دانایی داده است. اگر چه این پدیده ابتدا از محیط های نظامی آغاز و سپس به مراکز دانشگاهی کشیده شد، اما امروزه عرصه های مختلف زندگی جوامع را تحت تأثیر قرار داده است. اینک قریب به دو دهه است که فناوری اطلاعات در عرصه ی تعلیم و تربیت پا نهاده و نظام های آموزشی و محیط های تحصیلی را نیز به چالش کشیده است. نظام آموزشی کشور ما نیز از این قاعده مستثنی نیست. اگر چه به میزان بسیار اندکی از این فناوری در قسمت های مختلف آموزش و پرورش به کار گرفته شده است، اما اکنون زمان آن رسیده است که ما نیز همپای دیگر کشور های جهان در سیستم های آموزشی خود تغییر اساسی ایجاد کنیم تا هم از این قافله شتابان عقب نمانیم و هم از مزایای عصر اطلاعات بهره گیریم اطلاعات، مهمترین فاکتور تولید در فرآیند شکل گیری جامعه اطلاعاتی است. کشورهایی که قادر به انطباق با تغییرات سریع در جهان و مجهز شدن به ویژگی های برگرفته از شرایط محیطی جدید هستند و نیز از قابلیت دسترسی، تولید و استفاده از اطلاعات نوین برخوردارند، موفقیت های شایانی را بویژه در قرن بیست و یکم به ارمغان می آورد.
