بخشی از مقاله
چکیده
آزمایشی مزرعهای بهمنظور بررسی تأثیر گیاهان پوششی لگوم بر کنترل علفهای هرز باغ سیب در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی در سه تکرار اجرا شد. گیاهان پوششی ماش، لوبیا سبز، اسپرس، یونجه، شبدر قرمز و شاهد تمام فصل آلوده به علف هرز - بدون حضور گیاه پوششی - ، تیمارهای این آزمایش بودند. بیشترین و کمترین مقدار تراکم و وزن خشک کل علفهای هرز، بهترتیب در تیمارهای شاهد و شبدر قرمز دیده شد. وزن خشک کل علفهای هرز در گیاهان پوششی لوبیا سبز، ماش، اسپرس، یونجه و شبدر قرمز، بهترتیب 83، 79، 79، 66 و %93 نسبت به شاهد عدم حضور گیاه پوششی کاهش نشان داد.
همچنین وزن خشک کل علفهای هرز در تیمارهای گیاهان پوششی لوبیاسبز، ماش، اسپرس، یونجه و شبدر قرمز، بهترتیب 83، 79، 79، 66 و %93 نسبت به شاهد عدم حضور گیاه پوششی کاهش نشان داد. همچنین وزن خشک در گیاهان پوششی لوبیاسبز، یونجه، اسپرس و ماش، بهترتیب 13، 34، 30 و %6 نسبت به شبدر قرمز کمتر بود. با توجه به مقادیر محاسبه شده شاخص CCWI، گیاه پوششی شبدر قرمز از نظر کارایی کنترل علفهای هرز در طبقه زیاد، لوبیا سبز و ماش در طبقهی کنترل کافی و اسپرس و یونجه در طبقهی متوسط در طبقهی کنترل متوسط قرار گرفتند.
کلمات کلیدی: گیاه پوششی، علف هرز، وزن خشک، کارایی کنترل.
مقدمه
امروزه سیب - Malus domestica - در بیشتر کشورهای دنیا کشت و پرورش داده میشود. این گیاه یکی از مهمترین تولید باغی کشورمان است. بر پایهی این گزارش، میزان کل سطح زیر کشت بارور و غیربارور سیب 237185 هکتار با میزان تولید 3482108 تن میباشد که عملکردی حدود 14/68 تن در هکتار را دارد .[1]امروزه با توجه به روند رو به رشد جمعیت و محدودیت اراضی قابل کشت در جهان و کشور ما، افزایش تولید محصولات زراعی و باغی ضرورت دارد. یکی از راههای افزایش تولید محصولات کشاورزی، جلوگیری از خسارتهای ناشی از علفهای هرز، آفات و بیماریهای گیاهی میباشد .[5] علفهای هرز یکی از مهمترین محدودیتهای تولید محصولات زراعی و باغی محسوب میشوند. این گیاهان دسترسی گیاهان زراعی و باغی را به عواملی مانند آب، مواد غذایی، نور و دیاکسید کربن به صورت مطلوب را محدود کرده و سبب کاهش کمی و کیفی محصول میشوند .[3]
وابستگی به شخم با توسعه صنعت تولید مواد شیمیایی کشاورزی و تولید علفکشها پس از جنگ جهانی دوم کاهش یافت، ولی اتکا به کاربرد سموم علفکش نیز جهت کنترل علفهای هرز به علت افزایش گونههای علف هرز مقاوم به علفکش، مشکلات زیست محیطی و هزینهی تولید سموم شیمیایی نیازمند تجدید نظر است .[11] این نگرانیها کشاورزان را وادار به استفاده از روشهای جایگزین در کنترل علفهای هرز نموده است .[9] بدین ترتیب باید روشهای کنترل غیرشیمیایی جایگزین روشهای شیمیایی گذشته و نسبت به توسعه آنها اقدام نمود. یکی از مهمترین روشهای جایگزین بجای علف-کشها، کاربرد گیاهان پوششی میباشد .[8]
در تحقیقی اشاره شده که گیاهان پوششی سویا و یونجه بهترتیب بیشترین و کمترین زیست توده را در بین گیاهان پوششی بررسی شده تولید کردند و در بررسی های بهعمل آمده بهترین تیمار برای کاهش تراکم علف های هرز بهترتیب تیمار های شخم و علفکش و مالچ کلش و گیاه شبدر برسیم بوده و گیاه پوششی یونجه نامناسبترین تیمار برای کنترل علفهای هرز ذکر شد .[2] راهب و همکاران - 1391 - نیز بیان کردند که گیاهان پوششی ماش و سویا که در اردیبهشت ماه در فاصله بین ردیف های درختان مرکبات کشت شده بودند، نسبت به سایر تیمارهای بررسی شده توانستند بهخوبی میزان تنوع و تراکم علف های هرز را کاهش دهند .[4] در این طرح نیز سعی شده است که با استفاده از چند گیاه پوششی لگوم در باغات سیب، روشی غیرشیمیایی را توصیه کرد تا بتوان استفاده از سموم علفکش و کودهای شیمیایی را به حداقل رساند.
مواد و روش
آزمایشی بهمنظور بررسی تأثیر کشت گیاهان پوششی لگوم بر کنترل علفهای هرز باغ سیب در سال 1395 در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی در سه تکرار در شهرستان مشگین شهر اجرا شد. گیاهان پوششی ماش - Vigna radiata - ، لوبیا سبز - Phaseolus vulgaris - ، اسپرس - Onobrychis sativa - ، یونجه - Medicago sativa - ، شبدر قرمز - Trifolium pratense - و شاهد تمام فصل آلوده به علف هرز، تیمارهای این آزمایش بودند.هر کرت آزمایش شامل چهار درخت سیب سه ساله به ابعاد 7 در 7 متر بودند و کرتهای متوالی از هم یک متر فاصله از هم داشتند. مقدار بذر مصرفی توصیه شده برای کاشت گیاهان پوششی برای لوبیا سبز، ماش، اسپرس، یونجه و شبدر بهترتیب 200، 100، 50، 50 و 30 کیلوگرم در هکتار در نظر گرفته شد که در اردیبهشت ماه بهطور همزمان و بهصورت دستی کشت شد.
نمونهبرداری با استفاده از یک کوادرات 50×50 سانتیمتری از سطحی معادل 0/25 متر مربع هر کرت، بوتههای گیاهان پوششی و علفهای هرز کفبر و پس از اندازهگیری تراکم، زیست تودهی آنها با قرار گرفتن در آون 60 درجهی سانتیگراد بهمدت 72 ساعت، توزین و ثبت شد. آنالیز واریانس و مقایسات میانگین با استفاده از نرم افزار آماری SAS انجام شد. همچنین از شاخص زیست تودهی گیاه پوششی به علفهرز 1 - CCWI - جهت کارایی گیاه پوششی در مهار علفهای هرز نیز از رابطهی - 1 - استفاده شد و با استفاده جدول رتبهبندی - 1 - کارایی گیاهان پوششی مورد مقایسه قرار گرفتند .[10]
- تراکم کل علفهای هرز
نتایج جدول تجزیهی واریانس نشان داد که تراکم کل علف های هرز تحت تأثیر تیمارهای بررسی شده - در سطح - 1 قرار گرفت - جدول . - 2 بیشترین 220 - بوته در متر مربع - و کمترین 32 - بوته در متر مربع - مقدار تراکم کل علفهای هرز، بهترتیب در تیمارهای شاهد - عدم حضور گیاه پوششی - و شبدر قرمز دیده شد. تراکم کل علف های هرز در تیمارهای گیاهان پوششی لوبیا سبز، ماش، اسپرس، یونجه و شبدر قرمز، به ترتیب 75، 72، 76، 67 و %85 نسبت به شاهد عدم حضور گیاه پوششی کاهش نشان داد - شکل . - 1
- وزن خشک کل علفهای هرز
نتایج جدول تجزیهی واریانس حکایت از تحت تأثیر قرار گرفتن - در سطح - 1 وزن خشک کل علفهای هرز از سوی تیمارهای بررسی شده داشت - جدول . - 2 بیشترین 281 - گرم در متر مربع - و کمترین 19 - گرم در متر مربع - مقدار وزن خشک کل علفهای هرز، بهترتیب در تیمارهای شاهد - عدم حضور گیاه پوششی - و شبدر قرمز دیده شد. وزن خشک کل علفهای
