بخشی از مقاله
چکیده
هدف از انجام این پژوهش،بررسی تأثیر یک جلسه فعالیت هوازی پیشرونده بر تغییرات الکترولیت ها و هورمون آلدوسترون سرم و ادرار بازیکنان فوتسال بود. برای این منظور 15 نفرازمردان فوتسالیت شهرستان منوجان با میانگین سن 25/53 3/96 سال ومیانگین قد 171/8 6/04 سانتیمتر و میانگین وزن 61/15 8/93 کیلوگرم وشاخص توده بدنی 20/69 2/42 کیلوگرم بر مترمربع به صورت هدفمند ازبین داوطلبین شرکت در پژوهش انتخاب شدند.
فعالیت هوازی مورد نظر آزمون هوازی بالک ور بود که بر روی نوارگردان انجام شد. نمونه خون آزمودنیها قبل و بلافاصله بعد از فعالیت هوازی و همچنین نمونه ادرار24ساعته آزمودنیها قبل و بعد از فعالیت هوازی جمعآوری شد. جهت مقایسهی میانگین متغیرهای تحقیق در پیش آزمون و پس آزمون از آزمون T همبسته استفاده شد. سطح معنیداری در تجزیه و تحلیل آماری 0/05 در نظر گرفته شد. نتایج تحقیق نشان دهنده افزایش معنیدار غلظت سدیم سرم - P=0/00 - ، عدم تغییر معنیدار در غلظت پتاسیم سرم - P=0/090 - ،افزایش معنیدار کلسیم سرم - P=0/00 - وافزایش معنیدار غلظت آلدوسترون سرم - P=0/00 - ، کاهش غیر معنیدار سدیم ادرار - P=0/772 - ، عدم تغییر معنیدار پتاسیم ادرار - P=0/952 - ، افزایش معنیدار کلسیم ادرار - P=0/01 - وعدم تغییر معنیدار غلظت آلدوسترون ادرار - - P=0/185 بعد از یک جلسه فعالیت هوازی پیشرونده بود.
از این تحقیق میتوان نتیجه گرفت تغییرات غلظت الکترولیت ها و هورمون آلدوسترون سرم بازیکنان فوتسال بعد از یک جلسه فعالیت هوازی پیشرونده در محدودهی طبیعی بوده ودر صورت تغییر شرایط محیطی،شدت یا مدت فعالیت ممکن است تغییرات بیشتر در تعادل الکترولیت های سرم یا دفع ادراری الکترولیت ها و هورمون آلدوسترون مشاهده شود..
-1 مقدمه
الکترولیت ها در بدن وظایف بسیار مهمی بر عهده دارند. تعدیل تبادل مایعات در درون بخشهایمختلف بدن، تنظیم مقدار کلی آب بدن، نقش موثر در انقباض و آزادسازی عضله پس از انقباض، حفظ نفوذپذیری غشاء سلولها، کنترل اسید و باز مایعات بدن، کمک به سوخت و ساز چربیها، ایجاد شیب مناسب الکتریکی در سراسر غشاء یاختههای بدن از جمله وظایف این مواد در بدن به ویژه در هنگام فعالیت بدنی است
تعادل آب و الکترولیتها در خلال ورزش کردن برای انجام وظایف متابولیکی، قلبی عروقی و تنظیم دمای بدن بسیار مهم و حیاتی است. فعالیت بدنی تعادل عادی الکترولیت های داخل و خارج سلول را تغییر میدهد و تغییرات زیاد در غلظت الکترولیت ها میتواند به اجرای مطلوب ورزشی لطمه وارد کند و یا حتی موجب آسیبدیدگی شود. بدن به کمک هورمونهای مترشحه از غدد درونریز تعادل آب و الکترولیت ها را برقرار میکند.
هورمون آلدوسترون - مینرالوکورتیکویید بخش قشری غدهی فوق کلیوی - نقش مهمی در تنظیم تعادل الکترولیت ها دارد. احمدی و همکاران - - 1386 عدم تغییر در الکترولیت ها،جمسی - - 1374 افزایش سدیم و عدم تغییر در پتاسیم سرم، کاراکوکسو و همکاران - - 2013 افزایش در کلسیم، نچتل و همکاران - - 2012عدم تغییر در سدیم و پتاسیم سرم، بورگ و همکاران - - 2011 افزایش در سدیم و آلدوسترون پلاسما ، لیجنن و همکاران - 1984 - کاهش سدیم ادرار، نچتل و همکاران - 2012 - افزایش سدیم ادرار، احمدی و همکاران - 1388 - عدم تغییر معنیدار در غلظت پتاسیم ادرار، دئوجنس و همکاران - 2007 - افزایش معنیدار غلظت پتاسیم ادرار، کومادا و همکاران - 2003 - افزایش معنیدار سطح کلسیم ادرار بعد ازفعالیت بدنی را در تحقیقات خود گزارش کردهاند.
نتایج متفاوت پژوهشهای انجامشده در این زمینه، افت کیفیت اجرای ورزشکاران و آسیبدیدگیهای ناشی از به هم خوردن تعادل الکترولیتها در هنگام فعالیتهای ورزشی از ضرورتهای انجام این تحقیق بود.هدف از انجام این پژوهش،بررسی تأثیر آزمون هوازی بالک ور به عنوان یک جلسه فعالیت هوازی پیشرونده بر تغییرات الکترولیت ها - سدیم، پتاسیم،کلسیم - و هورمون آلدوسترون سرم و ادرار بازیکنان فوتسال بود.
-2 پیشینه تحقیق
احمدی و همکاران - 1388 - در پژوهشی به مقایسه تأثیر یک جلسه فعالیت هوازی و سونا بر غلظت سدیم سرم ورزشکاران پرداختند. در این پژوهش 15 نفر بازیکن مرد دانشگاهی به مدت 20 دقیقه با میانگین ضربان قلب 130 تا 135 ضربه در دقیقه بر روی نوار گردان دویدند که نتایج نشان داد فعالیت هوازی موجب افزایش معنیدارغلظت سدیم سرم شد.
افزایش سدیم سرم را ناشی از تولید آلدوسترون در حین تمرین دانستند. جمسی - 1374 - دربررسی اثر یک نیمه مسابقه فوتبال در آب و هوای گرم و مرطوب به این نتیجه دست یافت که یک نیمه مسابقه فوتبال در آب وهوای گرم ومرطوب موجب افزایش معنیدار سدیم سرم میشود. جمسی - 1374 - افزایش سدیم سرم را به کاهش مایعات بدن در آب و هوای گرم و اثر هورمونهای ضد ادراری و آلدوسترون مرتبط دانسته است.
بورگ و همکاران - 2011 - در پژوهشی به بررسی نقش مصرف مایعات، وازوپروسین و آلدوسترون در حفظ سدیم سرم و تنظیم مایعات و الکترولیت ها در ورزشکاران استقامتی پرداختند. در این تحقیق که بر روی 50 مرد دونده ماراتن چند مرحلهای انجام شد سدیم سرم افزایش یافت. در این تحقیق ارتباط معنیدار و معکوسی بین تغییر در سدیم سرم و تغییرات تودهی بدن وجود داشت یعنی با کاهش وزن بدن به علت از دست دادن مایعات، سدیم سرم افزایش یافت. نچتل و همکاران - 2011 - عدم تجمع مایعات در مردان دونده حرفهای را در جریان 100 کیلومتر ماراتن چند مرحلهای بررسی کردند که نتایج نشاندهندهی عدم تغییر در سدیم پلاسمای دوندگان بود.
نچتل و همکاران - 2012 - تنظیم متابولیسم مایعات و الکترولیت ها در چند مرحله ماراتن را بررسی کردند. در این پژوهش که 25 دوندهی مرد ماراتنهای چند مرحلهای در آن شرکت داشتند. نتایج حاصل حاکی از عدم تغییر در غلظت پتاسیم پلاسما بود. در این تحقیق دوندهها 7 مرحله 11 کیلومتری را در 7 روز دویدند. در تحقیق احمدی و همکاران - 1388 - یک جلسه فعالیت هوازی 20 - دقیقه دویدن روی دستگاه تردمیل با ضربان قلب 130 تا 135 ضربه در دقیقه - موجب افزایش معنیدار در غلظت پتاسیم سرم شد.
مرادی و تاروردیزاده - 1387 - اثر یک جلسه فعالیت هوازی کوتاه مدت زیر بیشینهPWC195رادر نوبتهای صبح وعصر بر میزان الکترولیت های پلاسمای ورزشکاران بررسی کردند که نتایج نشان داد غلظت کلسیم سرم افزایش داشت درحالیکه این افزایش معنیدار نبود..کاراکوکسو و همکاران - - 2013 در پژوهشی اثرات ورزش حاد و منظم بر کلسیم،فسفر وعناصر کمیاب بدن در بوکسورهای جوان را بررسی کردند.
در این تحقیق که بر روی 32 مرد سالم نوجوان و در 8 هفته انجام شد بعد از دورهی تمرینی افزایش معنیداری در غلظت کلسیم سرم مشاهده شد. احمدی و همکاران - - 1386 در پژوهشی تأثیر یک جلسه فعالیت هوازی و سونا بر غلظت هورمون آلدوسترون سرم را بررسی کردند. نتایج حاصل از تحقیق آنها حاکی از افزایش معنیدار غلظت هورمون آلدوسترون بعد از یک جلسه فعالیت هوازی و سونا بود. بورگ و همکاران - 2011 - نقش وازوپروسین و آلدوسترون در حفظ سدیم سرم وتنظیم مایعات و الکترولیت ها در دوندگان چند مرحله ماراتن را بررسی کردند.
نتایج تحقیق آنها نشاندهندهی افزایش معنیدار آلدوسترون سرم بعد از مسابقه بود. لیجنن و همکاران - 1984 - با بررسی دفع الکترولیت ها در دو روز در خلال تمرینات طولانی مدت ورزشی در مردان سالم به این نتیجه رسیدند که میزان سدیم دفع شده از طریق ادرار پایین بوده است. در این تحقیق 15 نفر بازیکن فوتبال دانشگاهی به مدت 20 دقیقه با میانگین ضربان قلب 130 تا 135 ضربه در دقیقه بر روی نوار گردان دویدند.
نتیجه تحقیق احمدی و همکاران - 1388 - نشان داد بعد از یک جلسه فعالیت هوازی تغییر معنیداری در غلظت پتاسیم ادرار مشاهده نشد. دوستی و همکاران - 1387 - در پژوهشی به بررسی تأثیرات شدت و مدت تمرین روی میزان تعریق و غلظت الکترولیت های پلاسما در مردان ورزشکار پرداختند. نتیجه تحقیق آنها که بر روی 15 مرد جوان ورزشکار انجام شد نشاندهندهی افزایش معنیدار پتاسیم ادرار در شدتهای 65 درصد و 80 درصد حداکثر اکسیژن مصرفی بود.
همچنین دئوجنس و همکاران - 2007 - هموستاز الکترولیت ها در افراد سالم تمرین کرده و تمرین نکرده بعد از یک دوره افت حرکتی طولانی مدت را بررسی کردند. نتیجه تحقیق آنها نشاندهندهی افزایش معنیدار غلظت پتاسیم ادرار بود. کومادا و همکاران - 2003 - در پژوهشی به بررسی تعادل مواد معدنی سدیم، پتاسیم، کلسیم و منیزیم در 6 دختر دانشآموز به مدت 10 روز پرداختند. در این که تحقیق آزمودنیها رژیم غذایی با مصرف نسبتاً کم سدیم و دریافت کافی کلسیم و منیزیم داشتند نتایج نشاندهندهی افزایش معنیدار سطح کلسیم ادرار بود. کاسونن و پاکارینن - 1976 - فعالیت محور رنین – آنژیوتانسین – آلدوسترون را در چهار مرد ورزشکار قبل و بعد از اجرای 3×300 متر دویدن مورد بررسی قراردادند. نتایج نشاندهندهی افزایش هر سه مؤلفه درگیر در این محور بود. در این تحقیق افزایش در دفع ادراری هورمون آلدوسترون مشاهده شد
-3 روش تحقیق
نوع پژوهش مورد استفاده در این تحقیق از جمله طرحهای شبه آزمایشی و از انواع طرح پیش آزمون و پس آزمون با یک گروه آزمایشی بود.
-4 جدول -1 طرح پیش آزمون و پس آزمون یگ گروهی
