بخشی از مقاله
چکیده
زمینه و هدف: تحقیقات نشان داده است که فعالیت بدنی میتواند بر بهبود عوارض ناشی از چاقی موثر باشد. لذاهدف از تحقیق حاضر بررسی اثر هشت هفته تمرین هوازی شنا بر غلظت آنزیم های آنتی اکسیدانی سرم در رت های چاق می باشد. روش تحقیق: در یک کار آزمایی بالینی24 سر رت نر ویستار 2 ماهه، به مدت 8 هفته با غذای پرچرب تغذیه شدند تا به میانگین وزنی 319 30 gr رسیدند و سپس بصورت تصادفی به دو گروه تمرین شنا و گروه کنترل تقسیم شدند. آزمودنی ها به مدت هشت هفته، هر هفته 5 جلسه تمرین استقامتی شنا در ماز آبی را انجام دادند. 24 ساعت بعد از آخرین جلسه تمرین حیوانات با استفاده مخلوطی از کتامین و زایلازین بیهوش و خون مورد نیاز از قلب رت ها جهت اندازه گیری آنزیم های سوپراکسید دیسموتاز و کاتالاز گرفته شد. جهت اندازه گیری آنزیم های سوپراکسید دیسموتاز و کاتالاز ، از روش های آزمایشگاهی و با استفاده از کیت های آنزیمی شرکت زلبیو آلمان انجام شد. .جهت بررسی تاثیر متغیر ها از آزمون تی مستقل استفاده شد. تجزیه و تحلیل آماری تحقیق در سطح توصیفی و استنباطی با استفاده از نرم افزار spss22 و در سطح معنی داری کمتر از 0/05 انجام شد.
یافته ها: نتایج تحقیق نشان داد که هشت هفته تمرین هوازی شنا سبب افزایش معنی دار در غلظت آنزیم های سوپراکسید دیسموتاز و کاتالاز شده است - . - S .05
نتیجه گیری: نتیجه مطالعه حاضر نشان داد تمرین هوازی شنا، می تواند فعالیت آنزیمهای آنتی اکسیدانی سوپراکسید دیسموتاز و کاتالاز سرم رت های چاق را بهبود بخشیده و در کاهش اثرات مخرب چاقی بر دفاع آنتی اکسیدانی بافت قلب موثر باشد.
واژگان کلیدی: سوپر اکسید دیسموتاز، کاتالاز، تمرین هوازی، رت های چاق
-1 مقدمه
تعداد افراد چاق و مبتلایان به بیماریهای مرتبط با چاقی هر روز بیشتر می شود. سال 2006 برای نخستین بار اعلام شد شمار افراد چاق و دارای اضافه وزن، از گرسنگان جهان بیشتر است. در حالی که حدود 850 میلیون نفر در دنیا غذای کافی برای خوردن ندارند، حدود یک میلیارد نفر گرفتار اضافه وزن یا چاقی هستند. آمار روز افزون افراد دارای اضافه وزن یا چاق محققان را بیش از پیش برای کشف علت بروز این همه گیری و یافتن راه چاه آن به تلاش وا می دارد. در میان علل گوناگون ذکر شده برای این معضل، افزایش مصرف غذاهای پرکالری از یک سو و کاهش تحرک از سوی دیگر، شاید شناخته شده ترین و موجه ترین دلایل باشد. اگرچه دنیای مدرن و زندگی ماشینی کنونی این دلایل را بسیار موجه جلوه می دهند، اما هنوز هم گروهی از دانشمندان بر این باورند که تنها دلایل فوق در تلاش برای ریشه کنی مشکل چاقی راهگشا نیستند و باید سایر علل این پدیده را نیز کشف کرد - . - 1
چاقی یکی از شایع ترین اختلالات متابولیکی در کشورهای صنعتی و در حال توسعه است .از پیامدهای پاتولوژیکی چاقی بیماری های قلبی -عروقی و سندرم متابولیک است .سندرم متابولیک با علایمی نظیر چاقی، اختلال لیپیدها و اکسیداسیون آنها، افزایش قندخون، غلظت های نامناسب لیپوپروتئین پرچگال لیپوپروتئین کم چگال شناخته شده و از عوامل اصلی مرتبط با بیماری های قلبی - عروقی است - . - 2 از جمله عوارض چاقی کاهش سطح آنزیم های آنتی اکسیدانی است. سیستم آنتی اکسیدانی بدن انسان وظیفه دارد تا با تولید و به کارگیری مواد آنتی اکسیدانی موجب قطع زنجیره واکنش های ایجاد شده به وسیله رادیکال های آزاد شود. رادیکال آزاد، اتم یا مولکولی است که در ساختمان شیمیایی آن یک یا چند الکترون جفت نشده وجود دارد.
رادیکال های آزاد به دلیل داشتن الکترون جفت نشده در اوربیتال مولکولی خود بسیار واکنش پذیر هستند .تولید کنترل نشده گونه های اکسیژن فعال در درون سلول سبب استرس اکسایشی شده و با ایجاد اختلال در موازنه اکسیدان ها و آنتی اکسیدها ، بر اکسایش درون سلولی تأثیر می گذارد .تا مدت ها پزشکان بر این باور بودند که اکسیژن تنها در شرایط هیپرباریک پرفشار خطرناک است، اما اکنون آشکار شده است که اکسیژن در محیط با فشار طبیعی غیر از اثرات مفید، ممکن است، اثرات زیان آوری نیز داشته باشد. بیش از 60 بیماری در بدن انسان شناخته شده است که رادیکال های آزاد باعث ایجاد آن هستند. بیماری هایی مانند آترواسکلروزیس، آلزایمر، آلرژی، پیری و ...را می توان در زمره بیماریهای ناشی از رادیکالهای آزاد دانست - . - 3
تحقیقات نشان داده است که تمرینات استقامتی از ظهور برخی علائم تولید رادیکال آزاد پیشگیری میکند و در مقابل، آسیب ناشی از رادیکالهای آزاد باعث بهبود دفاع آنتی اکسیدانی بافت از طریق افزایش فعالیت موادآنتی اکسیدانی همچون گلوتاتیون پراکسیداز و سوپراکسید دیسموتاز میشود. رادیکالهای آزاد به وسیله یک سیستم دفاعی پرکار آنتی اکسیدانی که شامل آنزیمهایی مانند کاتالاز، سوپر اکسید دیسموتاز، گلوتاتیون پراکسیدازکه به عنوان آنتی اکسیدانهای آنزیمی شناخته میشوند و همچنین آنتی اکسیدانهای غیر آنزیمی بیشمار از جمله ویتامینهای A، E و C، گلوتاتیون، فلانوئیدها و یوبی کینون دفع میشوند - . - 4 هوانلو وهمکارانش - 2010 - در تحقیقی به بررسی تأثیر تمرین استقامتی در دوره های مختلف زمانی بر تغییر فعالیت آنزیمهای آنتی-اکسیدانی کبد موش صحرایی پرداختند. نتایج ایشان نشان داد 12 هفته تمرین استقامتی، میزان این دو آنزیم را به طور معنی-داری در گروههای تجربی افزایش داده است - . - 5
نتیجه تحقیق اولاه و همکاران - 2015 - نیز حاکی از افزایش معنی دار در میزان بیان ژنی آنزیم های آنتی اکسیدانی بافت قلب مانند سوپر اکسید دیسموتاز، کاتالاز و گلوتاتیون پراکسیداز بود - . - 6 نتیجه تحقیق دهقان و همکاران - 2015 - نشان داد افزایش قابل توجهی در فعالیت سوپراکسید دیسموتاز و مالون دی آلدهید در سطح عضلات و سرم موشهای تمرین کرده و تغذیه شده با رژیم غذایی طبیعی رخ داد - . - 7 در همین راستا نادری و همکاران در پژوهش خود به ارزیابی تاثیر ورزش بر کاهش استرس اکسیداتیو در قلب و خون موش های صحرایی دیابتی شده پرداختند. نتایج نشان داد ورزش به طور قابل توجهی سطح مالون دی آلدهید را در هر دو بافت قلب و نمونه خون کاهش می دهد. علاوه بر این، ورزش به طور قابل توجهی میزان سوپراکسید دیسموتاز و گلوتاتیون پراکسیداز را در بافت قلب افزایش داد - . - 8
مشاهده شده که یک جلسه تمرین، بسته به شدت و مدت آن، میتواند باعث شدت های متفاوت آسیب اکسایشی شود . اما، تمرینات منظم باعث ایجاد نوعی سازگار ی در سیستم های آنتی اکسیدانی و ترمیم می شوند که این امر افزایش مقاومت نسبت به استرس اکسایشی را باعث می شود. بنابراین، این گونه به نظر می رسد که شدت، مدت و نوع تمرین، آثارمتفاوتی بر بروز آسیب های اکسایشی و نیز فعالیت سیستم آنتی اکسیدانی به همراه داشته باشد .ازاین رو، لازم است تا تحقیقات بیشتری در این زمینه صورت گیرد . اگرچه تحقیقات متعددی در خصوص تمرینات ورزشی و تولید رادیکالهای آزاد صورت گرفته است، اما اکثر آنها در ارتباط با تمرینات شدید و کوتاه مدت بوده است و تحقیقاتی که منحصراً ارتباط بین تمرینات استقامتی و تغییرات میزان آنزیم های آنتی اکسیدانی رابررسی کرده باشند، اندک و در عین حال متناقض هستند. لذا هدف از تحقیق حاضر بررسی اثر هشت هفته تمرین هوازی شنا بر غلظت آنزیم های آنتی اکسیدانی سوپراکسید دیسموتاز و کاتالاز سرم رت های نر چاق می باشد.
-2 روش شناسی تحقیق
روش تحقیق حاضر از نوع تجربی با طرح پس آزمون با گروه کنترل میباشد که در آن تأثیر هشت هفته تمرین استقامتی شنا در حوض دوار بر فعالیت آنزیم های سوپراکسید دیسموتاز و کاتالاز سرمی رت های چاق بررسی شد . تعداد 24 سر رت نر نژاد ویستاردو ماهه خریداری شد. ضمن رعایت اصول مراقبت و کار با حیوانات آزمایشگاهی مطابق با انتشارات مؤسسه ملی سلامت انجام شد. رت ها در آزمایشگاه حیوانات پردیس علوم پزشکی دانشگاه شهید صدوقی یزد، در 4 قفس پلی کربنات شفاف نگهداری شدند. رت ها به مدت 8 هفته تحت رژیم غذایی در دسترس پرچرب دست ساز؛ شامل 50 درصد کل انرژی چربی - مشتق شده از روغن سویا - ، 20 درصد پروتئین و 30 درصد کربوهیدرات و تحت چرخه روشنایی تاریکی - 12 ساعت نور 12 ساعت تاریکی - و رطوبت 65 درصد و درجه حرارت 25 درجه سانتیگراد قرار گرفتند. همچنین دسترسی آزاد به آب داشتند، تا وقتی که به وزن 319 30 گرم رسیدند و بر اساس شاخص لی - - 9، چاق محسوب شدند - . - 10 در ادامه، تنها رژیم غذایی پرچرب به رژیم غذایی استاندارد تغییر یافت و به مدت 8 هفته رت ها تحت پروتکل تمرین قرار گرفتند.
پروتکل تمرین شنا به مدت هشت هفته، هر هفته 5 جلسه در هفته و هر جلسه 30 دقیقه در داخل وان ویژه موشهای صحرایی در آب با دمای 30- 25 درجه سانتیگراد انجام می شد و در پایان بدن تمامی موش های صحرایی به وسیله سشوار ویژه خشک می گردید. این نکته قابل ذکر است که تمرین شنای مطالعه حاضر یک تمرین شنای اجباری بود. بدین معنی که موش های صحرایی می بایست جهت حفظ شناوری خود در داخل آب دست وپا زده تا بتوانند شناوری خود را حفظ نمایند. برای بررسی تغییرات آنزیم های آنتی اکسیدانی، رت ها 24 ساعت بعد از آخرین جلسه تمرینی با مخلوطی از زایلازین و کتامین - 80 به 10 میلی گرم کتامین به زایلازین به ازای هر کیلوگرم وزن بدن - بیهوش شدند و سپس با سرنگ انسولینی و به میزان کافی از بطن چپ قلب آن ها خون گیری به عمل آمد و سپس به منظور تهیه سرم مورد نیاز نمونه های خونی با سرعت 5000 دور در دقیقه و به مدت 5 دقیقه سانتریفیوژ شد. اندازه گیری فعالیت آنزیم های آنتی اکسیدانی با روش های آزمایشگاهی و توسط کیت های آنزیمی شرکت زلبیو آلمان صورت گرفت. جهت تجزیه و تحلیل استنباطی داده ها از طریق روش آماری تی مستقل و با استفاده از نرم افزار spss22 و در سطح معناداری - p 0/05 - انجام شد. اشکال نیز با استفاده از نرم افزار اکسل ترسیم گردید.
