بخشی از مقاله
چکیده
هدف از پژوهش حاضر مطالعه ی تأثیر یک دوره مکمل گیری گلوتامین بر تغییرات شاخص¬های ایمنی بزاقی در پسران کشتی گیر شهر قوچان بود. این تحقیق از نوع تحقیقات نیمه تجربی است. آزمودنی های تحقیق شامل 16 پسر نوجوان -19 15 ساله ورزشکار، سالم و داوطلب بودند که در مورد اهداف و چگونگی اجرای تحقیق توجیه شده بودند. آزمودنی ها به طور تصادفی به دوگروه گلوتامین - 8 نفر - و دارونما 8 - نفر - تقسیم شدند. نمونه های بزاقی قبل و بلافاصله پس از اجرای آزمون مورد نظر جمع آوری شد. تجزیه و تحلیل داده ها با استفاده از آزمون کلموگروف- اسمیرنوف و آزمون آماری t در سطح %5 انجام شد. نتایج نشان داد مکمل گیری گلوتامین بر تغییرات غلظت بزاقی معنادار نبود. یک دوره مکمل¬گیری گلوتامین با اینکه میزان اسمولالیته بزاقی و IgA بزاقی پسران نوجوان کشتی گیر را بهبود می بخشد ولی از لحاظ آماری تاثیر معناداری ندارد.
.1 مقدمه
با توسعه علوم ورزشی، شاخه ای از ایمونولوژی ورزشی به وجود آمده که به مطالعهی پاسخ دستگاه ایمنی متعاقب فعالیتهای ورزشی میپردازد و علاقه به دانستن پاسخهای ایمنی به ورزش در دو دههی اخیر افزایش یافته است. تمرین بدنی متغیری است که سازکارهای هورمونی و فیزیولوژی را به وجود میآورد و بسیاری از جنبههای عملکرد ایمنی را دستخوش تغییر میسازد. این تغییر در عملکرد میتواند تأثیر مثبت، منفی یا خنثی داشته باشد . - 8 -
فعالیت ورزشی شدید و نوبتهای تمرینی بلند مدت، موجب کاهش عملکرد ایمنی و افزایش امکان ابتلا ورزشکاران به بیماریهای عفونی شده و افرادی که فعالیتهای ورزشی طولانی مدت همچون فوتبال انجام می دهند. به سبب تغییر در ساختار و در مقدار ترشح بزاق، میزان دریافت مایعات و افت عملکرد ایمنی در معرض خطر ابتلا به عفونتهای مجاری تنفسی فوقانی قرار دارند 30 - ، . - 62 ورزشکاران هنگام بیماری نسبت به دیگر افراد نیازمند مراقبتهای پزشکی بیشتری هستند 22 - ، . - 25
مشاهدات تجربی تغییرات موقت ایمنی به دنبال فعالیت ورزشی سنگین و ترکیبش با اطلاعات همه گیر شناسی که افزایش ابتلای ورزشکاران به عفونتهای مجاری تنفسی هنگام دورههای تمرینی سنگین را گزارش میکند، منجر به شکل گرفتن تئوری "پنجره باز"1 سرکوب ایمنی شده است. تئوری" پنجره باز" پیشنهاد میکند، احتمال بیماری در ورزشکارانی که تحت رژیمهای سنگین و شدید تمرینی قرار میگیرند، توسط تنظیم منفی یا مهار تکرار شونده - هرچند موقتی - عملکرد دستگاه ایمنیشان، به عنوان نتیجهای از نوبتهای فعالیت ورزشی سنگین، افزایش مییابد .
شاخصهای فرعی زیادی وجود دارد که تغییرات آنها میتواند بر عملکرد سیستم ایمنی مخاطی ورزشکاران به خصوص کشتیگیران تأثیر بگذارد، از آن جمله میتوان به کورتیزول بزاقی، ایمنوگلبولین A1 بزاقی، اسمولالیته بزاقی و نسبت IgA به اسمولالیته بزاقی اشاره نمود
ایمونوگلوبولین A مهمترین آنتی بادی موجود در بزاق انسان است که به عنوان اولین سد محافظتی بدن در مقابل عوامل بیماری زا و عفونت های ویروسی است - گلیسون و پاین، . - 2000 مقادیر IgA مایعات مخاطی نسبت به دیگر آنتی بادی های بدن ارتباط نزدیک تری با عفونت های مجاری تنفسی فوقانی2 دارد . - 17 - فعالیت ورزشی به دلیل ایجاد تغییرات موقت در جنبه های گوناگون عملکرد ایمنی مخاطی به دنبال فعالیت ورزشی دلیلی بر ابتلا به URTI فرض شده است . - 24 -
اسید آمینه گلوتامین مهمترین سوخت برای سلولهای ایمنی است و ممکن است اثر ویژهای در تحریک ایمنی داشته باشد . - 20 - فراوانترین اسید آمینهی موجود در عضلات اسکلتی که 50 درصد اسید آمینهی عضلات اسکلتی و 20 درصد ذخایر اسید آمینهی پلاسما را تشکیل میدهد . - 27 -
مطالعات بسیاری از این فرضیه که تحت شرایط استرس کاتابولیکی میزان ساخت گلوتامین در حد طبیعی، برای برآورد نیاز بافتهای مختلف کافی نیست و گلوتامین باید به شکل اضافی مصرف شود، حمایت می کنند 7 - ، 11، . - 28
پژوهش های بسیاری نشان داده اند که مقادیر گلوتامین به دنبال تمرینات طولانی مدت و تمرینات با شدت متوسط و پس از ورزشهای توانی کاهش مییابد - 4 - و از آنجا که این موضوع عامل مهمی در تخریب پاسخ سلولهای ایمنی در مواجهه با عفونتهاست، به نظر میرسد گلوتامین مکمل بسیار مناسبی برای جلوگیری از تأثیر فعالیت ورزشی بر دستگاه ایمنی باشد . - 19 -
نتایج تحقیق نومارو و همکاران - 2014 - با عنوان اثر گلوتامین بر خستگی عضلانی و عملکرد نوتروفیل در طول تمرینات کمپ جودو نشان داد میزان آنزیم های مایوژنیک در گروه کنترل نسبت به قبل افزایش پیدا کرد در حالی که در گروه گلوتامین چیزی مشاهده نشد. علاوه بر این پس از تمرین در گروه گلوتامین درجه ی تغییرات ROS, PA پایین تر از گروه کنترل بود. اگر چه قبل از تمرین این دو گروه تفاوت معناداری با هم نداشتند. در کل دریافت گلوتامین در طول تمرینات جودو تأثیر حفاظتی در مقابل آسیب های عملکردی عضله و عملکرد ایمنی دارد . - 29 -
همچنین، کرمی و همکاران - 1392 - در پژوهشی تأثیر مصرف مکمل گلوتامین بر تغییرات Hsp72، کورتیزول و گلوکز پلاسما پس از فعالیت ورزشی را بررسی کردند. مقادیر کورتیزول و گلوکز پلاسما در هیچ یک از گروه ها تغییر معنی داری از خود نشان نداد. مقادیر Hsp72 در گروه های مکمل و مکمل- فعالیت ورزشی افزایش یافت. بنابراین به ورزشکارانی که قصد شرکت در مسابقات و یا فعالیت های شدید را دارند، مصرف مکمل گلوتامین توصیه می شود . - 6 -
تصور میشود اخت لالات مشاهده شده در جنبههای مختلف عملکرد ایمنی از جمله کاهش مقادیر - 34 - sIgA میتواند خطر ابتلا به عفونت و بیماری را افزایش داده و سلامتی ورزشکاران و در نتیجه اجرای آنها را به خطر اندازد - 16، . - 17 حفظ عملکرد ورزشی یکی از مسائلی است که همواره مورد توجه مربیان و ورزشکاران است. با در نظر گرفتن رابطهی احتمالی بین فاکتورهای ایمنی بزاقی و عفونتهای دستگاه تنفس فوقانی 32 - ، - 33 از یک سو و مکملگیری گلوتامین و عفونتهای دستگاه تنفسی فوقانی - 19 - به این فرضیه می رسیم که مکملگیری گلوتامین ممکن است که بر شاخصهای ایمنی بزاقی مؤثر باشد. اسمولالیته بزاقی و نسبت IgA به اسمولالیته بزاقی، نیز از شاخصهایی هستند که تغییرات آنها میتواند بر عملکرد سیستم ایمنی مخاطی ورزشکاران تأثیر بگذارد 30 - ، . - 31
با وجود این، مطالعات بر روی sIgA بزاقی - اولین سد دفاعی در برابر - URTI در پاسخ به فعالیت ورزشی، دارای ابهام به نظر میرسند. برای مثال افزایش 10 - ، 21، - 23، کاهش - 35 - و عدم تغییر 36 - ، - 19 غلظت sIgA بعد از فعالیت ورزشی شدید مشاهده شده است، هنوز این متغیرها بطور گستردهای برای کنترل سلامتی ورزشکاران مورد استفاده قرار میگیرند 13 - ، . - 15
در مطالعه ای که دبیدی روشن و همکاران - - 2009 بر روی پسران انجام دادند، دریافتند که مکمل گیری گلوتامین برغلظت IgA بزاقی، و همچنین بر S-IgA تأثیر معناداری دارد، در حالی که تغییرات این شاخص ها بین دو گروه معنادار نبود . - 4 -
مهدی وند و همکاران 2011 در مطالعه ای به مقایسه پاسخ ها ی ایمنی مخاطی فوتبالیست های مرد در یک نیمه با زمان کامل یک مسابقه فوتبال بررسی نمود. بین شاخص های IgA ، اسمولالیته ی بزاقی، کورتیزول، مقدار جریان بزاقی و نسبت IgA به اسمولالیته بزاقی بین دو نیمه و زمان کامل مسابقه تفاوت معنی داری وجود داشت - - P< 0/05، اما تفاوت معنی داری در میزان الکترولیت بزاقی مشاهده نشد. با توجه یافته های این تحقیق می توان ادعا کرد که عامل زمان می تواند تأثیرات نامطلوبی بر عملکرد ایمنی مخاطی داشته باشد و فوتبالیست ها بایستی نسبت به ریکاوری بین دو نیمه و بعد از مسابقه فوتبال توجه کافی داشته باشند . - 8 -
طالبی و همکاران - 2013 - نیز تأثیر تمرین شدید بر غلظت ایمونوگلوبین A و کورتیزول بزاقی در شناگران را بررسی نمودند. بیشترین کاهش ایمنوگلوبولین A در تمرین صبح و بیشترین کاهش کورتیزول در تمرین عصر مشاهده شد. میزان ایمنوگلوبولین A بزاقی و همچنین کورتیزول شناگران، پس از تمرین نسبت به قبل از آن کاهش معنی داری داشت . - P= 0/0001 - همچنین مقدار آنها در نوبت عصر نسبت به نوبت صبح کاهش معنی داری داشت . - P= 0/0001 - در نتیجه تمرین شدید در صبح و عصر سبب کاهش میزان ایمنوگلوبولین A و کورتیزول بزاقی می شود که می تواند در بروز عفونت های مجاری تنفسی مؤثر باشد . - 32 -
هر چند اخیراً توجه بسیاری به موضوع گلوتامین و ورزش معطوف شده است، هنوز معلوم نیست این ماده چه نقشی در تغییر عملکرد ایمنی همراه با ورزش دارد . - 7 - تهیه اطلاعات بیشتری در این زمینه میتواند در شناخت مکمل گلوتامین که سبب حداقل سرکوبگری سیستم ایمنی شود و باعث افزایش کارایی ورزشکاران شده و احتمال ابتلای آنها را به عفونتهامخصوصاً - - URTI را کاهش دهد، کمک کننده باشد؛ و همچنین ساز وکار احتمالی تغییرات فاکتورهای ایمنی بزاقی به دنبال مکملگیری گلوتامین را پیشنهاد کند.
با توجه به پیچیدگی پاسخ سیستم ایمنی به فعالیت های بدنی، پرداختن به این سیستم و تأثیرپذیری آن از ورزش برای نوجوانان بسیار با اهمیت است، فعالیت های ورزشی بسیاری از نوجوانان منحصر به زمان های خاص و اندک می باشد، جلسات اندک فعالیت هفتگی در قالب ساعت تربیت بدنی در مدارس موجب می شود نوجوانان استفاده لازم را در سازگاری نسبت به فعالیت و بهبود عملکرد خود نبرند . - 5 -
بنابراین، این مطالعه به دنبال پاسخ به این سؤال است که، چگونه مکمل گیری گلوتامین بر تغییرات فاکتورهای ایمنی بزاق مانند IgA بزاقی، اسمولالیته و نسبت sIgA به اسمولالیته بزاقی در نوجوانان پسر کشتی گیر اثر می گذارد؟
.2 روش تحقیق
این پژوهش از نوع کاربردی و به روش نیمه تجربی با طرح پیش آزمون و پس آزمون انجام شد. جامعه آماری این تحقیق کشتی گیران شهرستان قوچان بودند که 16 کشتی گیر نوجوان به عنوان آزمودنی انتخاب شدند. همه ی آزمودنی ها حداقل به مدت 5 سال سابقه فعالیت مداوم و 4 جلسه تمرین در هفته را داشته¬اند. آزمودنی ها در دو گروه گلوتامین 8 - نفر - و دارونما 8 - نفر - قرار گرفتند که به صورت داوطلبانه در این طرح شرکت کردند.
دو روز قبل از آغاز تحقیق و شروع مکمل¬گیری از آزمودنی¬ها خواسته شد تا در سالن کشتی آتش نشانی شهرستان قوچان حضور یابند. در این جلسه آزمودنی¬ها با اهداف تحقیق و نحوه¬ی مکمل¬گیری و نحوه¬ ی نمونه¬گیری آشنا شدند. از آزمودنی¬ها خواسته شد تا فرم رضایت نامه¬ی آگاهانه تنظیم شده را پس از مطالعه امضاء نمایند. ابتدا قد و وزن آنها اندازه¬گیری شد و سن خود را گزارش کردند. روز قبل از شروع تمرینات آزمودنی¬ها راس ساعت 9 صبح در آزمایشگاه سینا واقع در شهرستان قوچان حاضر شده نمونه-گیری بزاقی از آنها انجام شد. از آزمودنی¬ها خواسته شد که قبل از نمونه¬گیری دهان خود را با آب بشویند. به هر آزمودنی یک urine bottle - شکل - 1 داده شد و از وی خواسته شد که در مدت مشخص 3 - دقیقه - بزاق ترشح شده¬ی خود را در آن بریزد. با این روش بزاق به صورت غیر تحریکی جمع¬آوری شد.
