بخشی از مقاله
خلاصه
مقدمه : یکی از مهمترین چالش های بزرگ دنیای امروزی رویارویی با بیماری های غیر واگیر از جمله دیابت ملیتوس نوع2 است. دیابت به ارگان های متفاوت از بدن از جله قلب و عروق را تحت تاثیر قرار می دهد. CRP و فیبرینوژن از فاکتور های پیشگو خوبی برای بیماری قلبی عروقی ناشی از بیماری دیابت محسوب می شوند. از آنجایی که تاثیر تمرینات مقاومتی نسبت به تمرینات هوازی کمتر شناخته شده است از این رو هدف از این پژوهش بررسی اثر تمرینات مقاومتی دایره ای بر فاکتورهای التهابی و ترکیب بدنی زنان بالای 50 سال مبتلا به دیابت ملیتوس نوع 2 می باشد.
مواد و روش ها : 20 زن بالای 50 سال مبتلا به دیابت ملیتوس نوع 2 مراجعه کننده به مرکز دیابت بیمارستان 17 شهریورآمل به صورت تصادفی به دو گروه مقاومتی دایره ای - - n=10 و کنترل - - n=10 تقسیم شدند تمرینات به مدت 8 هفته و هفته ای 3 جلسه با شدت 60 تا 80 درصد یک تکرار بیشینه در سه دایره انجام شد. مقادیر CRP و فیبرینوژن پلاسماپیش وپس از هشت هفته تمرین در هر دو گروه با خونگیری از آزمودنی ها اندازه گیری شدو تحلیل های آماری مرتبط روی این داده انجام شد.
نتایج: 8 هفته تمرینات مقاومتی دایره ای تاثیر معنی داری بر سطوح فیبرینوژن - P=0.004 - پروتئین واکنشگر C - P=0.004 - و شاخص توده بدنی - P=0.003 - ، نسبت کمر به باسن - P=0.004 - و چربی زیر جلدی - P=0.019 - داشته است. میانگین تغییرات از پیش آزمون به پس آزمون در CRPو فیبرینوژن و ترکیب بدنی بین دو گروه تمرین و کنترل تفاوت معنی داری را نشان داده است. در مجموع نتایج پژوهش حاضر نشان می دهد 8 هفته تمرینات مقاومتی دایره ای تاثیر معنی داری در کاهش سطوح CRP سرم و فیبرینوژن پلاسما داشته است.
کلمات کلیدی: دیابت نوع 2 ، تمرینات مقاومتی دایره ای ، فاکتورهای التهابی
مقدمه
شیوع و بروز بیماری های غیر واگیر که با عدم فعالیت همراه است در سراسر جهان افزایش یافته . موفقیت های بدست آمده در زمینه ارتقاء سلامت ، کنترل بیماری های غیرواگیر ، توسعه شهرنشینی ، زندگی در جهان صنعتی همراه با تغییر در ساختار سنی جامعه در جهت پیر شدن جمعیت را هر چه بیشتر با خطر افزایش شیوع بیماری های غیر واگیر روبه رو کرده است.[1] دیابت نمونه ای از این قبیل بیماری هاست . در واقع دیابت یک اخﻻل متابولیک و درون ریز پیچیده ای است که چندین عامل محیطی و ژنتیکی باعث بروز درجات متغییر از مقاومت به انسولین و اختلالات کارکردی سلول بتا پانکراس می شود.[2] بر اساس آمار بهداشت جهانی - WHO - تعداد مبتلایان به دیابت در سال 1997 ، 124 میلیون نفر بوده است که %97 آنها مبتلا به دیابت نوع 2 بودند. [3] متاسفانه این بیماری در سال های اخیر افزایش چشمگیری داشته به طوری که بر اساس پیش بینی سازمان بهداشت جهانی انتظار می رود که تعداد بزرگسالان - بالاتر از 20 سال - مبتلا به دیابت در سال 2025 میلادی به 300 میلیون نفر خواهد رسید.[4]
فرضیه ارتباط بین عوامل التهابی و دیابت برای اولین بار توسط پیک آپ و کروک مطرح شد. آنها بیان کردند که دیابت می تواند پاسخ یک تظاهر سایتوکین التهابی بدن باشد[5] مشخص شده است که میانجی های التهابی نظیر سایتوکین ها ، CRP در بیماران دیابتی افزایش یافته و با توسعه پیشرفت مشکلات قلبی عروقی همراه است.[6] اخیرا در مطالعاتی ارتباط بین سطوح افزایش یافته - در محدوده طبیعی - درگردش نشانگرهای التهابی فاز حاد خصوصا پروتئین واکنشگر C با شاخص های مقاومت به انسولین و دیابت نوع 2 گزارش شده است.[8 ,7] سطح CRP و فیبرینوژن پلاسما از عوامل تشخیص بیماری قلبی عروقی به شمار می رود.[11-9] این دوشاخص از گلیکوپروتین های محلول در پلاسما هستند و به دنبال آسیب بافتی ، عفونت ، التهاب ، سوختگی و یک سلسله واکنش مرحله حاد APR به صورت گروهی وارد عمل می شوند . این فرایند هموستازی التهاب نامیده می شود. آزاد شدن سایتوکین ها به عنوان عوامل تنظیم کننده کلی و موثر در پاسخ های التهابی سبب تحریک تولید و ترشح CRP و فیبرینوژن از کبد می شوند[12]
در مورد اثرات ورزش بر التهاب سیستمیک نتایج متناقض است، به طوری که پیت و همکارن کاهش[13] وموتا و همکاران عدم تغییر [14] آن را نشان می دهند. همچنین مطالعه ای افزایش غلظت سایتوکین ها و CRP در بیماران مبتلا به دیابت نوع 2 و1 گزارش کرده است.[15] نتایج برخی از تحقیقات نشان دهنده افزایش مقدار CRP سرمی را بر اثر تمرینات شدید قدرتی و تمرینات بی هوازی برونگرا می باشد [17 ,16]، در حالی که برخی کاهش سرم CRP سرم را پس از 8 تا 12 هفته تمرین قدرتی گزارش کرده اند . [19 ,18] همچنین نتایج پژوهش ها برای فیبرینوژن پلاسما نیز متناقض است به طوری که برخی کاهش مقدار فیبرینوژن پلاسما در اثر تمرینات مقاومتی را گزارش نمودند [20 ,19] در صورتی که برخی دیگر از مطالعات افزایش مقدار فیبرینوژن در اثر تمرین مقاومتی را گزارش نمودند.[22 , 21] با بررسی تحقیقات انجام شده مشخص می شود که تصویر روشنی از اثرات نوع خاص تمرین قدرتی بر مقدار CRP و فیبرینوژن در دست نیست . کوشینک نشان داد که 12 هفته تمرینات قدرتی موجب تغییر معنی داری در سطوح فیبرینوژن، تری گلیسرید و کلسترول تام در زنان و مردان دانشجو نمی شود .[24 ,23] بور به بررسی تاثیر 15هفته - سه روز در هفته - تمرین استقامتی بر سطوح فیبرینوژن در زنان یائسه پرداخت و افزایش معنی دار این مارکر التهابی و انعقادی را پس از پایان تمرینات گزارش نمود .[24]
تمرینات قدرتی با تاثیر بر افزایش مصرف گلوکز و هیپرترفی ناشی از انقباض های عضلانی موجب شده تا برای معالجه و کنترل تعدادی از بیماری ها ابزاری درمانی شناخته شود، همچنین نشان داده شده است این نوع تمرینات برای افراد سالمند و چاق موثر است.[26 ,25] با افزایش سن، کاهش محسوسی در قدرت و جرم عضلانی ایجاد می شود و یافته های مطالعات اخیر نیز نشان داده اند که افراد میانسال مبتلا به دیابت نوع2 در مقایسه با افراد سالم، با از دست دادن جرم عضلانی بیشتر، افت بیشتر کیفیت عضلات و افزایش چربی احشایی بیشتر مواجه هستند، لذا تمرینات مقاومتی ممکن است به واسطه ایجاد هیپرتروفی عضلانی و بهبود نیمرخ گلایسمیک، برای این بیماران مفیدتر باشد.[27]
طراحی تمرینات به شکل دایره ای معمولا دارای تنوع بیشتری است .در این روش، افراد در یک دوره زمانی کوتاه - فعالیت در هر ایستگاه - ، حجم کار زیادی انجام می دهند؛ تمام قسمت های بدن معمولا در هر جلسه، تمرین داده می شوند و در مجموع روشی مطلوب برای کسانی است که تمایل به افزایش عضله و کاهش وزن دارند.[ ] طراحی تمرینات به شکل دایره ای معمولا دارای تنوع بیشتری است. در این روش، افراد در یک دوره زمانی کوتاه - فعالیت در هر ایستگاه - ، حجم کار زیادی انجام می دهند؛ تمام قسمت های بدن معمولا در هر جلسه، تمرین داده می شوند و در مجموع روشی مطلوب برای کسانی است که تمایل به افزایش عضله و کاهش وزن دارند.[ ] علاوه بر این تعیین اثر نوع شدت و مدت فعالیت ورزشی منظم و کنترل شده به ویژه تمرینات قدرتی بر این شاخص ها در افراد سالمند ، می تواند نقش بارزی در جلوگیری از پیشرفت این عارضه و افزایش سلامت و طول عمر مفید جامعه داشته باشد. همچنین با توجه به فرضیات موجود مبنی بر تاثیر احتمالی ورزش بر مقدار CRP و فیبرینوژن پلاسما و تاثیر احتمالی این شاخص ها در جلوگیری از بیماری قلبی -عروقی[30 , 29] و با توجه به محدود بودن مطالعات موجود در خصوص تعیین تاثیر تمرینات قدرتی بر مقدار CRP و فیبرینوژن و انگیزه افراد سالمند در این گونه تمرینات و سازگاری های حاصل ، این سوال پیش می آید که تمرینات قدرتی چه تاثیری بر شاخص های التهابی منتخب CRP - و فیبرینوژن - و ترکیب بدنی بیماران مبتلا به دیابت بالای 50 سال دارد؟ از این رو پژوهش حاضر در صدد پاسخ گویی احتمالی به پرسش مذکور طراحی شده است. با توجه به موارد مطرح شده، در پژوهش حاضر تمرین مقاومتی به شکل دایره ای طراحی شد وبه بررسی اثر 8 هفته تمرین مقاومتی دایره ای بر فاکتور های التهابی و ترکیب بدنی زنان بالای 50 سال پرداخته است.
موارد و روش ها
تحقیق حاضر از نوع نیمه تجربی و میدانی در دو گروه پیش آزمون و پس آزمون ، همراه با گروه کنترل و آزمایش میباشد. جامعه آماری این پژوهش زنان بالای 50 سال غیر فعال مبتلا به دیابت نوع2 شهرستان آمل مراجعه کننده به مرکز دیابت بیمارستان 17 شهریور بودند . از بین افراد داوطلب 20 نفر به طور هدفمند و با توجه به شرایط مورد نیاز حضور در تحقیق انتخاب و در این پژوهش شرکت کردند. آزمودنی ها حداقل 2 سال به بیماری دیابت مبتلا شده بودند و شش ماه قبل از شروع پژوهش هیچ گونه فعالیت ورزشی منظمی نداشتند و. گزینش افراد مبتلا به بیماری دیابت بر اساس معیار استاندارد سازمان بهداشت جهانی انجام شد که FBS یا FPG بالاتر از 126 mg/dl و -h post load 2 glucose بالاتراز200 mg/dl را برای افراد مبتلا به دیابت نوع 2 تعیین نمود. با توجه با پرسشنامه های تکمیل شده افراد جامعه آماری بصورت همتا سازی شده در دو گروه 10 نفره جای داده شدند این دوگروه افراد ، بطور تصادفی به گروه کنترل و گروه تمرین مقاومتی دایره ای تقسیم شدند.
ویژگی های فردی آزمودنی ها و مقدار CRP و فیبرینوژن و سایر متغییر های فردی بر اساس میانگین به علاوه انحراف معیار در جدول شماره 1 نشان داده شده است. یک هفته قبل از انجام تحقیق، آزمودنی ها در یک جلسه معارفه با مراحل مختلف پروتکل تمرینی آشنا شده واز نحوه صحیح اجرای آزمون ها، مراحل پژوهش و اهداف آن آگاه شدند. سپس آزمودنی ها رضایت نامه کتبی حضور در پژوهش و پرسشنامه سلامت را تکمیل و و به صورت تصادفی ساده به دو گروه شامل گروه کنترل و گروه تمرین تقسیم شدند. 48 ساعت قبل از شروع برنامه تمرینی و بعد از 12 ساعت ناشتایی از آزمودنی های گروه تمرین وکنترل صبح در ساعت 8 صبح عمل خونگیری از ورید بازویی آزمودنی ها در حالت نشسته به میزان 5 سی سی جهت تعیین میزان قند خون ناشتا ، فیبرینوژن و CRP با کیت آزمایشگاهی بیونیک مورد اندازه
