بخشی از مقاله
چکیده
کمرین، یک سایتوکاین پیش التهابی است که به تازگی کشف شده است و نقش بیولوژیکی مهمی در تشکیل بافت چربی دارد. هدف از این مطالعه، بررسی تأثیر هشت هفته تمرین مقاومتی بر سطوح سرمی کمرین و ترکیب بدنی در مردان معلول دارای اضافه وزن بود. این مطالعه به صورت نیمه تجربی، با طرح پیش آزمون و پس آزمون و گروه کنترل بود. تعداد 20 نفر از معلولین شهرستان زاهدان با دامنه سنی 25 5 سال، شاخص توده بدنی 25 2/5 کیلوگرم بر متر مربع، به صورت هدفمند انتخاب و به طور تصادفی، در دو گروه تجربی - 10 نفر - و کنترل 10 - نفر - قرار گرفتند. گروه تجربی در یک برنامه تمرینی مقاومتی دایره ای به مدت 8 هفته و هر هفته 3 جلسه با شدت 60 تا 65 درصد یک تکرار بیشینه شروع و با افزایش تدریجی به 70 تا 80 درصد یک تکرار بیشینه در جلسات پایانی پرداختند. قبل و پس از تمرین مقادیر کمرین و شاخص های آنتروپومتریکی محاسبه شدند. برای نرمال بودن توزیع داده از آزمون کلموگروف- اسمیرنوف استفاده شد. داده های جمع آوری شده جهت بررسی تغییرات درون گروهی متغیرها، از آزمون پارامتریک t وابسته و همچنین جهت بررسی معنی داری تفاوت تغییرات بین گروهی در پیش آزمون و پس آزمون گروه های تجربی و کنترل از آزمون t مستقل با نرم افزار SPSS در سطح معنی داری <0/05 تجزیه و تحلیل شدند. یافته ها نشان داد تغییرات درون گروهی نشان داد، هشت هفته تمرین مقاومتی، بر کاهش سطح کمرین، وزن بدن، شاخص توده بدنی، درصد چربی بدن و نسبت دور کمر به لگن تأثیر معنی داری داشته است - . - p<0/05 هم چنین در تغییرات بین گروهی کاهش معنی دار نسبت دور کمر به لگن مشاهده شد - . - p<0/05 در دیگر متغیرهای تحقیق، تفاوت تغییرات بین گروه تجربی نسبت به گروه کنترل، اختلاف معنی داری مشاهده نشد - . - p>0/05 در نتیجه هشت هفته تمرین مقاومتی گروه تجربی در مقایسه با گروه کنترل بر سطح کمرین و ترکیب بدنی معلولین دارای اضافه وزن تأثیری ندارد. به نظر می رسد برای بهره برداری مؤثر از تمرینات مقاومتی، باید این تمرینات را برای مدت زمان و شدت بیشتری انجام داد.
مقدمه
معلولیت به عنوان یک پدیده اجتماعی از ادوار گذشته تاکنون در جوامع وجود داشته است، به طوری که از نظر شناخت موجودیت و روابط فیمابین اجتماعی نیز همیشه به عنوان یک مشکل اساسی مطرح بوده و بین تکامل اجتماعی و علمی بشر از یک سو و وضع اجتماعی افراد معلول از سوی دیگر روابط ثابتی وجود نداشته است - Javadi و همکاران، . - 2005 با پیدایش ضایعه و بروز نشانه های ضعف جسمانی، اتکای افراد معلول بر خویشتن متزلزل گردیده و احساس نیاز به دیگران و وابستگی به غیر ظاهر شده و به مرور قوت می یابد. کاهش اعتماد به نفس، شخصیت گرایی منفی، احساس بی کفایتی و سربار بودن، حداقل توانایی های باقیمانده در فرد معلول را تحت الشعاع قرار داده و در او احساس اندوه و ابهام ظاهر می گردد. علاوه بر این تغییر در شکل ظاهری، شیوع چاقی و اضافه وزن حاصله از کم تحرکی بر هرچه بدتر شدن شرایط این افراد دامن میزند بطوریکه اضافه وزن یا چاقی یکی از عوامل خطرزای بسیاری از بیماری های مزمن خطرناک در جهان است و به عنوان یک عامل مستقل باعث افزایش مرگ و میر می شود. در حال حاضر چاقی، معضل اصلی تغذیه ای در جهان و ایران می باشد چاقی برگرفته از کلمه لاتین - Obesusتومند و یا گوشتالو - است که از تجمع بیش از حد بافت چربی سفید - WAT - در بدن حکایت می کند. شیوع این بیماری در وضعیت هشدار دهنده در حال افزایش است. با برآوردهای اخیر مشخص شده است در جهان حدود 1/4 میلیارد نفر، وزن بیش از حد یا چاقی مفرط دارند. این افزایش، نگرانی قابل توجهی را به دلیل چاقی و به منظور ارتباط با طیف متنوعی از اختلالات ثانویه از جمله درجات پایین التهاب مزمن، فشار خون بالا، افزایش چربی خون، بیماری های قلبی-عروقی - CVD - و دیابت نوع - T2D - 2 ایجاد کرده است. بافت سفید چربی WAT - ، - عمدتاً از سلول های چربی و برخی از انواع سلول های اندوتلیال، فیبروبلاست ها و لکوسیت ها که در یک شبکه بافت همبند سست موجود می باشد تشکیل شده است. علاوه بر این که بافت چربی به عنوان یک مخزن ذخیره سازی انرژی می باشد و مانند یک غده بسیار فعال عمل می کند که هورمون هایی را که در مجموع آدیپوکاین نام دارند ترشح می نمایدOuchi - و همکاران، - 2003اخیراً. کمرین به صورت آدیپوکینی معرفی گردیده است که بیشتر از سلول های T3-L1 بافت چربی سفید و کبد ترشح می شود و در ابتدا به صورت پلی پپتید نابالغ و غیر فعال با 163 اسید آمینه و وزن ملکولی 18 کلیو دالتون از بافت چربی سفید و کبد به فرم پرو کمرین ترشح می شود، سپس توسط آنزیم سرین پروتئاز با حذف 6 اسید آمینه از انتهای کربوکسیل پلی پپتید نشانه به کمرین بالغ و فعال 143 اسید آمینه ای با وزن 16 کیلو دالتون تبدیل می شود که در پلاسما و سرم یافت می شود Wittamer - و همکاران، 2005؛ Bozaoglu و همکاران، . - 2007 به دلیل نقش کمرین در تمایز سلول های چربی، این پروتئین را درگروه آدیپوکین ها طبقه بندی کردند Bozaoglu - و همکاران، . - 2007 همیشه اولین درمان یا پیشگیری برای چاقی و بیماری های مرتبط با آن، تنظیم شیوه زندگی می باشد و به نظر می رسد بتوان از طریق فعالیت ورزشی و تغذیه، بتوان عملکرد و فعالیت زیستی کمرین را تنظیم کرد. فعالیت ورزشی را می توان به عنوان یک هدف درمانی جدید یا یک عملکرد پیشگیرانه برای چاقی و دیگر اختلالات وابسته به چاقی مدنظر قرار داد. احتمالاً عواملی مختلفی بر روی ترشح آدیپوکین ها از جمله کمرین تأثیر گذار باشد که شدت و مدت ورزش یکی از این عوامل است. فعالیت ورزشی می تواند فواید مختلفی از جمله کاهش حجم چربی احشایی، کاهش بافت چربی دور کمر را داشته باشد - Saremi و همکاران، . - 2010 در تحقیقی که، عسکری و همکاران بر غلظت پلاسمایی کمرین متعاقب 12 هفته تمرین ترکیبی - هوازی و مقاومتی - بر برخی از آدیپوکاین ها و شاخص حساسیت انسولینی در افراد چاق ارزیابی و گزارش دادند، کاهش معناداری نداشت - عسکری و همکاران، . - 1390 در مطالعه قنبرزاده و همکاران نتایج نشان داد 8 هفته تمرین موازی مقادیر کمرین، درصد چربی بدن و نسب دور کمر به لگن - WHR - تغییر معنی داری پیدا نکرد اما کاهش معنی دار در وزن و شاخص توده بدنی - BMI - مشاهده شد - قنبرزاده و همکاران، . - 1394 جعفری و همکاران در مطالعه دو نوع تمرین استقامتی و مقاومتی بر مقادیر پلاسمایی کمرین و عوامل وابسته به چاقی در دختران دارای اضافه وزن و چاق نشان دادند سطوح پلاسمایی کمرین پس از 8 هفته تمرین، در گروه استقامتی کاهش معنادار داشت اما در گروه مقاومتی تغییر معناداری نشان نداد - جعفری و همکاران، . - 1394 نتایج مطالعه خادم الشریعه و همکارنش بر اثر دو نوع پروتکل تمرین هوازی بر کمرین در زنان دیابتی نوع 2، تمرینات ورزشی روزانه 5 هفته ای و نیز تمرینات یک روز در میان 10 هفته ای اثر معنی داری بر وزن، درصد چربی بدن و BMI نداشت. در حالی که باعث کاهش معنادار غلظت کمرین شد - خادم الشریعه و همکاران، . - 1393 در پژوهش دیگری، فتحی و همکارانش کاهش معنی داری را در سطوح کمرین متعاقب 8 هفته تمرین مقاومتی دو گروه موش های نر سالم و موش های نر مقاوم به انسولین گزارش کردند - فتحی و همکاران، . - 1393 این در حالی است برخی دیگر از محققان کاهش معنی دار در سطوح کمرین را مشاهده کرده اند. کاهش معنی دار در غلطت پلاسمایی کمرین در مطالعه صارمی و همکاران در مردان چاق مبتلا به سندرم متابولیک متعاقب تمرین هوازی - Saremi و همکاران، - 2010 و همچنین در تحقیق دیگر آنها متعاقب تمرین قدرتی گزارش شد - صارمی و همکاران، . - 1389 با توجه به اینکه پژوهش های بسیار اندکی در زمینه اثر فعالیت بدنی و ورزش بر این آدیپوکاین انجام شده و اندک بررسی های صورت گرفته به یافته های متناقضی دست یافته اند و همچنین با توجه به اینکه تأثیر فعالیت بهینه از نظر نوع، شدت، مدت و طول دوره تمرین در معلولین مرد چاق و به ویژه در رابطه شاخص ترکیب بدنی ذکر شده مشخص نیست، بنابراین، هدف اصلی پژوهش بررسی تأثیر هشت هفته تمرینات مقاومتی دایره ای بر سطوح سرمی کمرین و ترکیب بدنی در معلولین مرد دارای اضافه وزن بود.
روش شناسی تحقیق
روش مطالعه حاضر از نوع نیمه تجربی شامل گروه آزمایش و کنترل با پیش آزمون و پس آزمون بود. در ابتدا با نصب فراخوان پژوهشی، مردان معلول دارای اضافه وزن و چاق شهرستان زاهدان که مایل به اجرای فعالیت بدنی و ورزش، جهت تعدیل وزن و بهبود فیزییولوژیک خود بودند، به وسیله محقق شناسایی شدند. از بین دواطلبان مراجعه کننده، تعداد 20 نفر با دامنه سنی 25- 5 و شاخص توده بدنی 25 2/5 بالاترین شرایط ورود به مطالعه را احراز نمودند و پس از تکمیل فرم رضایت نامه کتبی در دو گروه آزمودنی، 10 آزمودنی در گروه تجربی و 10 آزمودنی در گروه کنترل به صورت تصادفی قرار گرفتند. انتخاب این تعداد آزمودنی براساس ویژگی ها، امکانات و عوامل تیم تحقیق بوده است. در این پژوهش امکان کنترل دقیق عوامل تأثیر گذار نتایج نیز میسر نبود که البته به منظور کنترل متغیرهای مزاحم از آزمودنی ها خواسته شد که از استعمال مواد مخدر، سیگار، مصرف الکل، کافئین و انجام فعالیت شدید بدنی در طول دوره تحقیق خودداری نمایند. برای حذف تأثیر ریتم شبانه روزی بر تغییرات هورمونی، کلیه آزمون ها و نمونه گیری ها در یک زمان مشخص برای دو گروه انجام شد.
روش اندازه گیری شاخص های آنتروپومتریکی - - Anthropometric
اندازه گیری شاخص های آنتروپومتریک که شامل وزن، قد، BMI، درصد چربی بدن و WHRبود، که با حداقل لباس و بدون کفش انجام شد. اندازه گیری قد و وزن افراد به صورت ایستاده به ترتیب با استفاده از قد سنج دیواری از جنس نوار متر فلزی، نصب بر روی دیوار - با دقت 1 میلی متر - و ترازوی دیجیتال وزن کشی - با دقت 0/1 کیلوگرم - صورت گرفت. BMI از تقسیم وزن بدن - کیلوگرم - بر مجذور قد - متر مربع - محاسبه گردید. ضخامت چین پوستی در نواحی سینه، شکم و ران بدن به وسیله کالیپر مدل هارپندن - - Harpenden ساخت کشور انگلیس - با دقت 1 میلی متر - اندازه گیری شد. درصد چربی بدن از طریق اندازه گیری چربی زیرجلدی سه نقطه ای جکسون و پولاک - J-P - برآورد شد معادله سه نقطه ای جکسون و پولاک برای مردان مجموع ضخامت چربی زیر پوستی سینه، ناحیه شکم و ران سپس درصد چربی بدن با به کارگیری فرمول سیری WHR به وسیله متر نواری غیر قابل ارتجاع و بدون تحمل هر گونه فشاری بر بدن فرد - با دقت 0/1 سانتی متر - با اندازه گیری کمترین محیط کمری در ناحیه بین دنده پایینی و ستیغ خاصره و چنانچه باریک ترین ناحیه کمری قابل تشخیص نبود، درکوچکترین محیط افقی این ناحیه اندازه گیری انجام شد و تقسیم آن به اندازه محیط لگن در ناحیه نشیمنگاه شل و ریلاکس
