بخشی از مقاله
چکیده
امیر علیشیر در میان عارفان عصر خود از جایگاهوالایی برخوردار بود. او در زمان خود از شاعران، نویسندگان، خوشنویسان، معماران، موسیقیدانان و هنرمندان هر میدان چنان حمایت کرد که هرات بزرگترین مرکز علم و دانش جهان اسلام به شمار میرفته است و دربار سلطان حسین مرجع شاعران، تاریخدانان، پزشکان و صنعتگران بود. نقاشانی برجسته چون بهزاد، خواجه میرك، قاسم علی و سلطان محمد و... در سایه حمایت امیر علیشیر رشد کردند. در همان دوره کمالالدین بهزاد هنر خود را آمیخته به نقاشی عرب و هنر آسیاي میانه در نقاشی سبک جدیدي را اختراع کرد. امیرعلیشیر بیشترین وقت و ثروت خود را جهت رفاه عموم مردم صرف میکرده و براي رعیت امکانات آرامش زندگی را فراهم میساخت.
او با استفاده از امکانات مادي و صلاحیت دولتی در راه عمران و آبادانی میهن خود و جهت خدمت به مردم تعداد زیادي از مدرسهها، 15 خانقاه، کتابخانهها ،جادهها ، کانالها ،کاریزها، چشمهها، 16 پل،19حوض آب، نه حمام و شفاخانههایی را احداثکرده و هم بناهایی داراي اهمیت تاریخی ساختهاست . مانند آرامگاه حضرت علی بن ابیطالب در شهر مزار شریف افغانستان امروزي، مسجد جامع مصلاي هرات، بناي عظیم مدرسه گوهرشاد که در زمان خود حیثیت آموزشگاه بزرگی را داشت که استادان برجسته کشور و خارج از کشور در آنجا تدریس میکردند همینطور بازسازي مسجد جامع هرات با نظارت و راهنمایی وي انجام شده است.
آثار و خدمات امیر علیشیر نوایی
بعضی از سردمداران مسلمان در پیشرفت علم و تمدن جامعه خود خدمات ارزندهاي انجام داده و توانستهاند هم نوعان خود را به راه علم و دانش سوق بدهند. مانند نظام الملک طوسی، صاحب اسماعیل بن عباد، رشید الدین فضل االله، و امیر علیشیرنوایی که در این راه با انجام اقدامات موفقیت آمیز نام نیکویی را کسب کرد.
برگزاري اجتماعات یادبود و تجلیل از این بزرگواران به مثابه ابراز تشکر از خدمات آنها و هم راهنمایی و تذکري براي مسئولان عصر خواهد بود. ازدوستانی که در برگزاري کنگرة حاضر همت ورزیده و نیز از تمامی دست اندر کاران باید ابراز تشکر کنیم که جهت ستایش از شخصیت امیر علیشیر این اجتماع را تشکیل به ما فرصت آشنایی با آن ابر مرد بخشیده اند.
امیر علیشیر شاعر معروف دو زبانه که هم بزبان ترکی و هم بزبان فارسی شعر میسرود.
تخلص وي در ترکی "نوایی" و در فارسی "فانی یا فنایی" بود. او نه تنها در ایران و افغانستان بلکه در سراسر شبه قاره در آسیاي جنوبی و آسیاي میانه و در ترکیه نیز از شهرت والایی برخوردار میباشد. آن سیاستمدار موفق هرات در 17رمضان 844ھ در هرات بدنیا آمد و در 12 جمادي الثانی 906ھ دیده از جهان فروبست. آرامگاهش در هرات در کنار مقبره گوهرشاد بانو قرار دارد. او وزیر مدبر دربار سلطان حسین بایقرا حاکم تیموري هرات بود و هرات نام مشهور ایالتی است در افغانستان امروز اما در تاریخ نه چندان دور آن نکته ثبت است بهعنوان جزیی از خاك پاك ایران لذا به جرات میتوان گفت امیر علیشیر اصالتا ایرانی بود.
او خودش درباره هرات می گوید:
حافظ ارتعریف شیرازش نمود از حد برون // یا شه شیراز را مداحی بی انقطاع
شهر شیرازش نبودي چون هرات ما لطیف // شه شجاع او کجا بودي چو شاه ما شجاع
امیر علیشیر در میان عارفان عصر خود نیز از جایگاه والایی برخوردار بو . او در زمان خود ازشاعران، نویسندگان، خوشنویسان، معماران، موسیقیدانان و هنرمندان هر میدان چنان حمایت کرد که هرات بزرگترین مرکز علم و دانش جهان اسلام بشمار میرفته است و درباره سلطان حسین مرجع شاعران، تاریخ دانان، پزشکان و صنعتگران بود. نقاشانی برجسته چون بهزاد، خواجه میرك، قاسم علی و سلطان محمد و... زیر سایه حمایت امیر علیشیر رشد کردند.
همان دوره بود که کمال الدین بهزاد هنر خودرا آمیخته به نقاشی عرب و هنر آسیاي میانه در نقاشی سبک جدیدي را اختراع کرد. امیر علیشیر بیشترین وقت و ثروت خودرا جهت رفاه عموم مردم صرف می کرده و براي رعیت امکانات آرامش زندگی را فراهم میساخت.
ظهیرالدین بابر موسس سلسله تیموریان در هند در توزوك خود ویرا بهنام علیشیر بیگ یاد نموده و میگوید: "علیشیر شخصیت بینظیري است که کسی بهتر از او بزبان ترکی شعر نگفته است
دکتر سید عبداالله نویسنده توانا و منتقد نامی پاکستان طی مقالهاي مینویسد: "شهریار"
}سلطان حسین{ و وزیر او } امیر علیشیر{ پرچمدار و مسئول نهضت باشکوة علم و دانش قرن نهم بودند که بحق میتوان آنرا "نهضت هرات" نامید. بیتردید امیر علیشیر در شکوفا کردن اندیشههاي نوگرایانه و دانش گسترانه در سلطان حسین نقش برجستهاي را ایفا کرده است و انگیزه اصلی عظمت و شکوه دوران سلطان حسین شخص امیر علی بوده که براي صاحبان علم و هنر و فضل حکم کهربایی را داشته است.
