بخشی از مقاله
چکیده
المانهای شهری به عنوان عنصر شاخص از شهر ابزاری ارزشمند برای معرفی هویت شهر می باشد. المان ها می توانند آینه ای تمام نما، از هویت و فرهنگ شهر باشند که سبب ارتقای حس مکان و هویت شهروندان می شود. به کارگیری المان هایی با مفاهیم خاص دینی که بیان کننده هویت تاریخی،فرهنگی و دینی ما باشد، در فضاهای شهری موجب ارتباط بیشتر شهروندان با آن و هویت بخشی به ساکنان شهر می گردد.
از تاثیرات المان ها در بافت شهری ایجاد هویتی است که هرگاه از آن صحبت به میان می آید، بارزترین نکته ای که به ذهن متبادر می شود، ملیت ایرانی و دیانت اسلامی است. مفاهیم به کاربرده شده درالمانهای شهری،اگربتوانند درتصویر ذهنی شهروندان رسوخ کند، به مرور زمان به عناصری هویتمند و شاخص در سطح شهر تبدیل خواهند شد. این موضوع لزوم طراحی المان های شهری با توجه هویت اسلامی-ایرانی در شهرها را ایجاب می کند.
در این پژوهش ابتدا انواع المان های شهری و تاثیرات آن بر تصویر ذهنی وتفکرات شهروندان معرفی ولزوم اسلامی سازی المانهای شهری و تاثیرات آن بر تقویت هویت اسلامی-ایرانی بررسی می شود. به این منظور از روش اسنادی، مصاحبه با گروه های مختلف مردم و مصاحبه با متخصصین - روش دلفی - استفاده می شود.
درپایان می توان به این نتیجه رسید اسلامی سازی المان های شهری تاثیر به سزای در تقویت هویت اسلامی-ایرانی دارد که سبب حفظ وحتی تقویت ارزش ها وسنت های دینی و ملی می شود وپیشنهاداتی در زمینه هرچه بیشتر نزدیک کردن المان های شهری به ارزشهای اسلامی-ایرانی ارائه می شود.
مقدمه
برکسی پوشیده نیست که همواره هنر در جوامع بشری به عنوان یکی از ارکان مهم تربیتی و آموزشی، عملکردی منطقی و بهبودگرا داشته است. بروز هنر شایسته، می تواند بسیاری از ناهنجاری های اجتماعی را کنترل کرده و جامعه را به سرمنزل مطلوب درخشان زندگی سوق دهد. ادراک زیبایی یکی از نیازهای انسانی است که شهروند در شهر طالب آن است
وقتی به فضاهای شهری اشاره می شود، غالباً مجسمه یا هر عنصر تندیس گونه را می توان به عنوان یک عنصر در محدوده و عرصه فضای شهری در نظر گرفت
بدون تردید جایگاه سمبل ها و نشانه های شهری در فضای شهری از اهمیت خاص و ویژه ای برخوردار است . چرا که بسیاری از مسائل فرهنگی و آداب و رسوم و سنتهای مردم از این گونه علائم سر چشمه می گیرند. نشانه هایی که بیانگر خاطرات، مبارزات و دلاوریهای یک ملت است و تبلور عینی آن در یک سمبل و نماد شهری شکل گرفته است.
فضاهای باز شهری، مبلمان شهری و حضور و استفاده ساکنین دارای یک رابطه مستقیم و وابسته به هم می باشند. زمانی که برای استفاده از اوقات فراغت و یا سپری کردن روزهای تعطیل به اجبار ازفضاهای باز و پارکها استفاده می شود، خواه ناخواه با مبلمان شهری و عناصر موجود در آن ارتباط تنگاتنگ برقرار می شود و این نشانه ها وسمبل های شهر هستند که خود نمایی کرده و با حضورشان خاطرات گذشته را بیان می کنند و یادآور تجربیات تلخ و شیرین گذشتگان می باشند به طور کلی واژه "هنر شهری" شامل تمامی هنرهایی می شود که با مقاصدی خاص و برنامه ریزی شده برای ناحیه ای مشخص از شهر طرح ریزی شده است، این هنر، قابلیت دسترسی ساکنین را برای مواجه شدن با یک اثر ممکن می سازد .
همچنین واژه "هنر شهری "شامل هر اثر هنری است که قابلیت نمایش در فضای عمومی را دارد. کلیه آثار تاریخی، یادبودها و مجسمه های شهری را می توان از کهن. ترین آثار هنر شهری به شمار آورد
یکی از تاثیراتی که آثار هنری همگانی به ویژه المان های شهری در بافت اجتماعی و شهری دارند، ایجاد هویت است ،هویتی که هرگاه از آن صحبت به میان می آید، بارزترین نکته ای که به ذهن متبادر می شود، ملیت و دیانت است. که در این جا مقصود ملیت ایرانی و دیانت اسلامی است. برای درک بهتر چیستی هویت ایرانی- اسلامی می توان آن را در دو سطح مجزا تفسیر نمود
در سط حاول مشترکاتی که ارتباط دهنده ی مردم ایران به یکدیگر است و در سطح دوم وجوحی که منجر به تمایز ملت ایران از دیگر ملت ها می شواساسا منظر شهری ، سطح تماس"انسان" و "پدیده شهر" است .
منظر شهری - به عنوان مفهومی پویا و نه ایستا ،از طریق نظام نشانه ای خود قادر است ارزشهای مورد توجه جامعه را به تماشاگران اطلاع دهد . در تضعیف یا تقویت غرور مدنی جامعه موثر باشد؛جایگاه و نوع ارزشها در زندگی روزمره شهری را به نمایش گذارد ، به کشف میزان وفاداری شهروندان به رفتارهای منطبق با قراردادهای اجتماعی بیانجامد و یا سلطه نهادهای اقتصادی ، سیاسی و فرهنگی در شهر را روایت کند و فصول پی در پی تاریخ یا - جامعه شهری را به نمایش گذارد - . حتی قادر است نفوذ ارزشهای مذهبی در شهرها را به خوبی به تصویر بکشد
تصویر ذهنی یا سیما کلیه برداشت ها، دانسته ها، باورها، حدس ها و انتظاراتی است که فرد از محیط پیرامون خود داشته است که ارزش، کیفیات، عملکرد و اولویت های متفاوتی را در ذهن وی ایجاد می نماید . این ذهنیات تابعی از کلیه اطلاعاتی است که فرد تاآن برهه از زمان دریافت و در ذهن خود انباشته است . چگونگی تصویر ذهنی و یا شدت و ضعف آن در ذهن اشخاص مختلف را با طبقه بندی آنها به گروههای مشابه از نظر سن، جنس، زمینه فرهنگی، شغل، خلق و خو یا آشنایی با شی مورد نظر انجام داد . علی رغم تفاوت های موجود میان گروه ها، نکات مشترکی نیز در تصویر ذهنی شهروندان، وجود دارد که به تصویراست
اما سوالی که در این جا مطرح می شود اینست که چگونه المان های شهری در یک فضای شهری می تواند هویت ساز باشد؟ و این که عواملی که دریک المان باید رعایت شود تا بازتاب دهنده هویت ایرانی- اسلامی باشد کدام اند؟در این پژوهش، به مباحث عمده و مرتبط در زمینه المان در فضاهای شهری و نقش هویت ساز المان های شهری می پردازیم و در نهایت می کوشیم مولفه های سازنده ی هویت ایرانی- اسلامی در زمینه ی المان سازی شهری بیان گردد.
المان های شهری در ایجاد هویت بصری، هویت معنایی و مکانی نقش دارند. المان های شهری، با تاکید بر کاربرد رابطه با معماری و ایجاد نقش متقابل با عوامل جغرافیایی، به غنای انسانی شهر کمک میکند. پس المان شهری از عوامل ضروری سازماندهی فضای شهری است و نقشی ویژه را دارد. همچنین امری تخصصی است و بایستی بر اساس مشخصات محیط شهری شکل گیرد
بیان مسأله و اهمیت موضوع
آثار هنری در سطح شهر، نوعی هویت هنری و خاطره جمعی برای شهر به ارمغان می آورند و علاوه بر ارتقای ارزش هنری شهر، به افزایش کیفیت فضای شهری و تحول معماری پیرامونی و سازماندهی شهرسازی در محلات شهری کمک می نمایند
