بخشی از مقاله
زنان میانسال با توجه به افزایش سن دارای تحرک کمتری هستند و این کاهش در تحرک می تواند منجر به افزایش درصد چربی بد و افزایش لیپوپروتئین کم چگال - LDL - و خیلی کم چگال - VLDL - و همچنین کاهش لیپوپروتئین پرچگال - HDL - گرددوسلامت قلبی عروقی را تحت تاثیر قرار دهد . تحقیقات نشان می دهد افرادی که دارای تحرک و فعالیت بدنی کافی نیستند دارای درصد چربی بدنی بالا و میزان آدیپونکتین پایین هستند . آدیپونکتین می تواند فرد را در برابر سندروم تخمدان پلی کیستیک محافظت کند چاقی و حساسیت انسولین کاهش یافته در سندروم تخمدان پلی کیستیک شایع هستند.به گزارش مدیکال پرس مطالعه ای جدید بر مبنای پژوهش های جانوری نشان داده است که هورمون آدیپونکتین می تواند فرد را در برابر این تغییرات حفاظت کند. سندروم تخمدان پلی کیستیک - - PCOS پیش از یک زن هر ده زنی که در سن باروری قرار دارند را تحت تاثیر قرار می دهد.این بیماری با سطح بالای هورمون مردانه تستوسترون مشخص می شود که منجر به مختل شدن تخمک گذاری می شود و می تواند فرد را نابارور کند.این سندرم اغلب با اضافه وزن و اختلال در پاسخدهی به انسولین - مقاومت انسولینی - همراه است و به نوعی خطر دیابت نوع دو را نیز بالا می برد.. - . - 2 به نظر می رسد فعالیت ورزشی حتی بدون کاهش وزن با کاهش توده چربی احشایی از پیشرفت چاقی جلوگیری و موجب تغییرات غلظت آدیپونکتین می گردد .با این وجود مطالعات در رابطه با آدیپونکتین ونوع فعالیت ورزشی دارای نتایج ضد و نقیضی می باشد.از این رو این پژوهش به بررسی تاثیر هشت هفته تمرین هوازی برسطوح سرمی ادیپونکتین ونیمرخ چربی زنان می پردازد.
روش پژوهش
پژوهش حاضر کاربردی و از نوع نیمه تجربی میباشد . تعداد 24 نفر زنان کارمند دانشگاه علوم پزشکی شیراز درسنین 45تا65 سال بودند که از طریق فراخوان و اطلاع از شرایط پژوهش انتخاب شدند. پس از تکمیل فرم های پزشکی و رضایت نامه کتبی براساس عدم مصرف هر گونه دارو و مکمل، نداشتن سابقه بیماری قلبی عروقی و عفونت اثر گذار بر عاملهای ایمنی، عدم انجام تمرینات منظم و سنگین در سه ماه گذشته، آزمودنیها آمادگی خود را جهت شرکت در پژوهش کتباً اعلام نمودند. بر اساس اطلاعات پرسشنامه ها آزمودنی ها به دو گروه 12 نفری کنترل و آزمایش به روش تصادفی ساده تقسیم شدند.. سه روز پیش از اجرا، از تمامی آزمودنیها خواسته شد که ضربان قلب استراحت خود را به مدت سه روز و در هر روز سه بار به مدت 15 ثانیه، شمارش نمایند و در عدد چهار ضرب کنند. اندازهگیری قد، وزن، نمایه توده بدنی1، حداکثر ضربان قلب - 2به وسیلهی آزمون کوپر - به عمل آمد. این پژوهش با دو گروه کنترل و تجربی با دو مرحله خون گیری پیش آزمون و پس آزمون انجام شد. ازآزمودنی ها خواسته شد حداقل 48ساعت قبل از خونگیری فعالیت سنگین بدنی انجام ندهند. مقدار پنج میلی لیتر خون جهت تعیین مقدار آدیپونکتین و نیمرخ چربی ها از آنها گرفته شد. گروه آزمایشی به مدت هشت هفته برنامه تمرین هوازی خود را انجام داد.گروه کنترل هیچ گونه تمرینی در نظر گرفته نشد. پس از اتمام دوره تمرین، خون گیری با همان شرایط انجام شد. پیشآزمون و پسآزمون گروههای شرکتکننده در تمرینات هوازی شامل هشت هفته و هر هفته سه جلسه بود. برنامه تمرین یک جلسه شامل هشت دقیقه گرم کردن، به صورت راه رفتن ، حرکات کششی و جنبشی بود و هشت دقیقه دویدن با شدت 55 تا 65 درصد حداکثر ضربان قلب در جلسه اول که هر دو جلسه یک دقیقه به زمان دویدن افزوده شد. بعد از هشت هفته، زمان دویدن به 20 دقیقه رسید و پنج دقیقه آخربه سرد کردن با تمرینات کششی اختصاص یافت . جهت مشخص نمودن شدت فعالیت از فرمول کارونن استفاده شد .
ضربان قلب استراحت + - ضربان قلب استراحت – ضربان قلب بیشینه - درصد حداکثر ضربان قلب = ضربان قلب فعالیتنظیم سرعت دویدن بر اساس تعدادضربان قلب فعالیت به وسیله تسمهای3که آزمودنیها در تمام زمان دویدن روی نوار گردان، به دور سینهی خود میبستند مشخص گردید سنجش متغیرها دراین روش آنتی بادیهای ضد لیپوپروتئینهای انسانی، کلیه لیپوپروتئین کمچگال، لیپوپروتئین خیلی کم چگال و شیلومیکرونها بلوک شده وفقط غلظت کلسترول لیپوپروتئین پرچگال به صورت اختصاصی، از طریق اندازه گیری آنزیماتیک کلسترول محاسبه شد..جهت توصیف نتایج پژوهش از آمار توصیفی - میانگین و انحراف استاندارد - استفاده و جهت آزمایش فرضیههای پژوهش از آزمون های آماری t مستقل و وابسته استفاده شد . همچنین از نرمافزارهای SPSS18 و EXCEL 2007 استفاده گردید. سطح معنی داری ≥ 0/05 در نظر گرفته شد. ابتدا ویژگیهای عمومی آزمودنیها - سن، قد، وزن - با استفاده از آمار توصیفی - میانگین و انحراف استاندارد - ارائه گردید و سپس متغییرهای مورد بررسی - آدیپونکتین، تری گلیسرید، کلسترول تام، لیپوپروتئین پرچگال و لیپوپروتئین کم چگال - در هر دو گروه تجربی و کنترل با استفاده از آمار توصیفی - میانگین و انحراف استاندارد و رسم جداول و آمار استنباطی - آزمون t مستقل و وابسته - مورد تجزیه و تحلیل آماری و ارائه گردید.
بحث و بررسی
نتایج نشان داد که هشت هفته تمرین هوازی اثر معنیداری بر افزایش آدیپونکتین ندارد یافتههای پژوهش ایزدی و همکاران - 1391 - که به بررسی ارتباط آدیپونکتین سرم با شاخصهای آنتروپومتریکی و نیمرخ چربی در مردان چاق بزرگسال پرداختند عدم تاثیر تمرین هوازی بر آدیپونکتین را تأیید میکند . - 4 - در پژوهش محبی و پژوهش حاضر تعداد کم نمونههای مورد مطالعه عامل احتمالی این عدم ارتباط میباشد ولی در برخی از مطالعاتی که از تعداد نمونههای بیشتری استفاده کرده بودند تغییرات معنیداری را گزارش نمودند. از اینرو این تفاوت را میتوان ناشی از تعداد کم نمونهها دانست. همچنین پژوهش حاضر با نتایج مطالعه محبی و همکاران - 1389 - در بررسی 12 هفته تغییر فعالیت زندگی بر بیان ژن و غلظت پلاسمایی آدیپونکتین 16 مرد میانسال سالم - - 5 همسو میباشد. با توجه به اینکه شدت مورد استفاده در هر دو مطالعه یکسان بوده است به احتمال زیاد عدم تغییرات می تواند ناشی از شدت تجویز شده در هر دو مطالعه باشد. با بالا بردن شدت تمرین میزان کار انجام شده در یک مدت زمان معین افزایش می یابد و از اینرو منجر به افزایش کالری مصرفی و متقابلا افزایش مصرف چربی ها می گردد. از اینرو کاهش میزان چربی ها می تواند منجر به افزایش آدیپونکتین گردد لذا عدم تغییر معنی دار آدیپونکتین را میتوان به شدت و مدت تمرین ناکافی نسبت داد. از طرفی احمدیزاده و همکاران - 1389 - در مطالعهای تحت عنوان »تأثیر شدت فعالیت مقاومتی بر آدیپونکتین و شاخص مقاومت به انسولین - 6 - «نشان دادند که تمرینات مقاومتی اثر معنیداری بر افزایش و تغییرات آدیپونکتین دارد ولی این تغییرات را مربوط به تغییرات حجم فعالیت میدانند که همسوبا پژوهش حاضر نمیباشد. پژوهش حاضر با نتایج پژوهش دیبدیروشن و همکاران - 1388 - در بررسی تأثیر یک جلسه دو واماندهساز با شدتهای متفاوت بر مقادیر آدیپونکتین در زنان سالم فعال - - 7 همسو می باشد. در این مطالعه افزایش شدت ورزش و در نتیجه کاهش مدت ورزش منجر به تغییرات کمتری در مقادیر آدیپونکتین سرم زنان جوان فعال ایجاد کرد. از اینرو شدت و مدت میتواند در معنیداری سطوح آدیپونکتین مؤثر واقع شود. همچنین پژوهش حاضر با نتایج مطالعه حامدینیا و حقیقی - 1384 - در بررسی اثر تمرینایه هوازی بر مقاومت به انسولین و آدیپونکتین سرم در مردان نسبتاً چاق 8 - - در بررسی اثر تمرینات مقاومتی بر مقاومت به انسولین و آدیپونکتین سرم مردان چاق - 6 - همسو است .
این محققین شدت 75 تا 85 درصد حداکثر ضربان قلب را در بهبود سطوح آدیپونکتین ناکافی گزارش کردند بنابراین شدت و نوع تمرینات در جهت معنیدار بودن تغییرات سطوح آدیپونکتین مؤثر است. برندر - 2005 - 4 در مطالعهای تحت عنوان »اثر فعالیتهای ورزشی استقامتی بر غلظت آدیپونکتین پلاسمای ناشتا «به این نتیجه رسیدند که آدیپونکتین پلاسما با فعالیت ورزشی در مردان کاهش مییابد در حالی که در زنان با فعالیت ورزشی بدون تغییر باقی میماند - - 9که با نتایج مطالعه حاضر همراستا است . از این رو فعالیت ورزشی میتواند در افزایش سطوح آدیپونکتین در مردان مؤثرتر از زنان واقع شود. همچنین مطالعه حاضر با نتایج پژوهش آتشک و همکاران - 1390 - که به بررسی تأثیر تمرینهای مقاومتی طولانی مدت بر سطح آدیپونکتین و نیمرخ لیپیدی مردان چاق - 1 - پرداختند متناقض است که دلیل این تناقض انجام تمرینات مقاومتی و جنسیت افراد میباشد . شواهد بدست آمده از مطالعات حیوانی و انسانی نشان میدهد که آدیپونکتین نقش مهمی در پاتوفیزیولوژی مقاومت به انسولین، دیابت، متابولیسم لیپید و التهاب دارد و بنابراین کاهش آن بعنوان یک عامل خطر برای ابتلا به بیماریهای قلبی عروقی میباشد. خاصیت ضدالتهابی آدیپونکتین به واسطهی کنترل قند و لیپیدهای خون صورت نمیگیرد بلکه ممکن است دارای خاصیت ضد التهابی بصورت مستقیم و مستقل باشد. البته ممکن است که خاصیت ضد التهابی آدیپونکتین بطور غیرمستقیم از طریق اثرقند خون بر روی غلظتهای سیتوکین
