بخشی از مقاله
چکیده
این پژوهش با هدف بررسی رابطه ی بین یادگیری فعال و اضطراب امتحان با پیشرفت تحصیلی دانش آموزان پسر پایه دوم دبیرستان های شهر اهواز انجام گرفته است. تعداد 150 نفر به روش نمونه گیری تصادفی چندمرحله ای از دانش آموزان پسر پایه دوم مقطع متوسطه منطقه ی یک شهر اهواز که در سال 95-96 مشغول به تحصیل بودند انتخاب شدند. ابزار پژوهش پرسشنامه های محیط کلاسی فراسر ، عملکرد تحصیلی فام و تیلور واضطراب امتحان ساراسون بود. داده های جمع آوری شده با استفاده از روش تحلیل کانون و روش همبستگی و رگرسیون مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. نتایج حاصل از این پژوهش حاکی از آن است که بین یادگیری فعال با پیشرفت تحصیلی دانش آموزان پسر رابطه ی مثبت معناداری وجود دارد و همچنین بین اضطراب امتحان با پیشرفت تحصیلی دانش آموزان پسرپایه دوم متوسطه رابطه ی منفی معناداری وجود دارد.
کلید واژگان: یادگیری فعال، اضطراب امتحان، پیشرفت تحصیلی.
مقدمه
پیشرفت تحصیلی همواره مورد کارشناس ارشد روانشناسی بالینیتوجه و عنایت خاص نظام های آموزشی قرار داشته است و یکی از ملاک های ارزیابی کارایی نظام های آموزشی محسوب می شود. بررسی عوامل موثر بر پیشرفت تحصیلی فراگیران یکی از موضوعات اساسی تحقیقات انجام شده در این زمینه می باشد. عوامل بسیاری از جمله شیوه های تدریس، سن، جنسیت، معلمان، عوامل اجتماعی، اقتصادی و غیره در پیشرفت تحصیلی دانش آموزان موثر است. هر پیشرفتی در زمینه های مختلف مستلزم داشتن افرادی متفکر، خلاق و منتقد می باشد که بتوانند تصمیمات صحیح اتخاذ نمایند و برنامه ریزی صحیحی داشته باشند و این مستلزم داشتن نظام آموزش فعال و پویا است و در آموزش فعال و کارآمد کلیه ی فعالیت ها و تلاش های دانش آموز در جهت کسب علوم و دانش و گذراندن پایه ها و مقاطع تحصیلی مختلف، روند صعودی دارد.
پیشرفت تحصیلی دانش آموزان متأثر از عوامل متعددی می باشد که دو تا از این عوامل عبارتست از یادگیری فعال و اضطراب امتحان. امروزه در آموزش و پرورش به ندرت از روش های سنتی سخنرانی استفاده می شود و بیشتر از روش های نوین یادگیری به عنوان مثال از روش های یادگیری فعال استفاده می شود. تحقیقات نشان داده که یادگیری فعال یک روش آموزش استثنایی موثر است و در آن دانش آموزان مطالب بیشتری را یاد می گیرند و اطلاعات زمان طولانی تری در حافظه ی آنان باقی می ماند و دانش آموزان از آموزش در کلاس لذت می برند.
در یادگیری فعال معلمان دانش آموزان را به گروه هایی تقسیم می کنند که در گروه ها سطح مهارت هر گروه با سطح مهارت گروه دیگر متفاوت است. مثلاً برای آموزش دادن به گروه ها مسأله ای را به دانش آموزان بدهید که ضمن به کارگیری راه حل گروهی با زندگی واقعی شاگرد نیز تناسب داشته باشد - نلسون 1، . - 1386 تحقیقات انجام شده در دانشگاه هاروارد نشان می دهد که گروه های یادگیری فعال زمانی موثرند که هر یک از اعضای کلاس درس وظایف خود را قبل از ورود به کلاس درس انجام داده باشند و این امر به میزان مسئولیت پذیری اعضای گروه وابسته است - گاردنر و جولر،. - 2000 یکی از روشهایی که در یادگیری فعال بسیار از آن استفاده می شود روش بارش مغزی است، روش بارش مغزی رویکرد یا روش کلی است که توسط الکس اسبورن در سال - - 1963 ابداع شده است، بارش مغزی شیوه ی تولید راه حل های متنوع و متفاوت برای یک مسئله در یک زمان معین است. - گوئتز، الکساندر واش، . - 1992 شانک معتقد است که بارش مغزی دارای چهار مرحله است که عبارتند از: -1تعریف مساله -2تولید هر چه بیشتر راه حل های مساله بدون ارزشیابی کردن آن ها -3 تصمیم گیری در مورد معیاری برای داوری درباره ی راه حل های بالقوه-4 استفاده از این معیارها برای انتخاب بهترین راه حل - شانک، . - 2000
در آموزش بصورت یادگیری فعال، دانش آموزان تشویق می شوند در یادگیری فعال تر و حساس تر شوند و مسئولیت بیشتری را برای فرایند یادگیری قبول کنند. - نوحی، - 1391 از نظر کوهن - 1994 - 2 در یادگیری فعال برای یادگیری هر یک از اعضای گروه باید مشارکت فعال داشته باشند و فعالیت هر یک از دانش آموزان در گروه حیاتی است. لیلا قبادی و همکاران - - 1391 پژوهشی در مورد رابطه ی بین یادگیری فعال با عملکرد تحصیلی دانش آموزان سال تحصیلی 1390-91 در شهر تهران انجام دادند نتایج نشان داد که متغیر یادگیری فعال بطور معنادار و مثبتی پیشرفت تحصیلی را پیش بینی می نماید. گنجی و همکاران - - 1391 به فراتحلیل پژوهش های انجام یافته در خصوص نقش الگوهای تدریس جدید از جمله یادگیری بصورت فعال بر پیشرفت تحصیلی دانش اموزان پرداختند. نتایج آنها حاکی از تاثیر مثبت روش یادگیری فعال نسبت به روش سنتی سخنرانی بر پیشرفت تحصیلی دانش آموزان بود.
بوون - 2000 - 1 پژوهشی در دبیرستان و دانشگاه انجام داد، نتایج رابطه ی مثبت معناداری را بین یادگیری فعال با پیشرفت تحصیلی نشان داد. یکی از موانعی که برای حل مسائل درسی و یادگیری ایجاد می شود اضطراب امتحان است که به ناتوانی یادگیرنده در کنترل هیجانی خویش گفته می شود و یک واکنش هیجانی ناخوشایند به موقعیت ارزیابی است - مهرابی زاده هنرمند، . - 1389 علائم و نشانه های اضطراب امتحان همانند علائم اضطراب عمومی است. با توجه به تحقیقات انجام شده، آشفتگی معده، بهم خوردن ساعات خواب و آرامش، تغییرات در میل به غذا، ضعف و سرگیجه، تغییر در ضربان قلب، تغییر فشار خون، تغییر در میزان ترشح هورمون های آدرنالین و نورآدرنالین در افراد دارای اضطراب امتحان در ایام امتحانات به ویژه در هنگام امتحان افزایش می یابد. همچنین افرادیکه اضطراب امتحان دارند در امتحانات شفایی تپش قلب، پریدگی رنگ صورت، لکنت زبان، حرکات غیرارادی دست و پا، تغییر صدا، لرزش بدن و صدا، تغییر دمای بدن، خشکی دهان و عرق کردن بارز است ممکن است دانش آموزان برخی از علائم فوق را همراه با علائم شناختی داشته باشند و دانش آموز دیگر علائم متفاوت دیگری داشته باشد - ابوالقاسمی، - 1375
اضطراب امتحان باعث ضعف ایمنی بدن نیز می شود و در نتیجه در ایام امتحانات عفونت های دستگاه تنفسی در دانشجویان و دانش آموزان افزایش می یابد. - بارون و برن، - 1994 کالو 2 وهمکاران - - 1992 اضطراب امتحان را نوعی نگرانی در مورد استعداد و توانایی به هنگام امتحان وموقعیت های ارزیابی تعریف کرده اند. همبری - 1988 - 3 بیان می کند که افراد دارای اضطراب امتحان دارای این خصوصیات هستند توجه معطوف به فعالیت های نامربوط به تکلیف، اشتغال های فکری همراه با نگرانی، هیجان پذیری برانگیختگی غیرارادی، انتقاد از خود و در نتیجه توجه کمتری برتلاش و کوششهای خود دارند و در نتیجه موجب کاهش عملکرد در آنان می گردد. اصطلاح پیشرفت تحصیلی به مقدار یادگیری آموزشگاهی فرد که توسط آزمونهای مختلف درس مانند حساب، هندسه، علوم و ... سنجیده می شود، اشاره می کند.
از نظر موهن و گولاتی - - 1986 عواملی که در پیشرفت تحصیلی موثر هستند عبارتند از: هوش، محیط خانوادگی، تحصیلات والدین، رابطه ی بین والدین، انگیزش، متغیرهای شخصیتی از قبیل درونگرایی، روان نژندی و روان پریشی، ادراک خود و سازگاری. یزدانی - 1390 - در پژوهشی بر روی دانشجویان مامایی دانشگاه آزاد نجف آباد نشان داد که بین اضطراب امتحان با پیشرفت تحصیلی رابطه ی منفی معناداری وجود دارد. شکری - 1386 - در تحقیقی گزارش کرد که بین اضطراب امتحان با پیشرفت تحصیلی رابطه ی منفی معناداری وجود دارد. لشکری پور - 1384 - در پژوهشی بر روی دانش آموزان راهنمایی شهر زاهدان به این نتایج دست یافت که اضطراب امتحان در بین دانش آموزان راهنمایی شیوع دارد و از سوی دیگر بین اضطراب امتحان با پیشرفت تحصیلی رابطه ی منفی معناداری وجود دارد. دادستان و دانش پژوه - 1374 - در زمینه ی رابطه ی بین اضطراب امتحان با پیشرفت تحصیلی دانش آموزان سال سوم دبیرستان رشته علوم انسانی شهر تهران پژوهشی انجام داد، در این پژوهش از پرسشنامه ی اضطراب ساراسون و پرسشنامه ی اضطراب کتل استفاده شد و نتایج نشان داد که بین اضطراب امتحان با عوامل اضطرابی شخصیت رابطه وجود دارد و همچنین سطح اضطراب امتحان بر معدل کل دروس اختصاصی به طور معناداری تأثیر دارد و موجب افت تحصیلی می شود. چراغیان و همکاران - 1387 - در پژوهشی به بررسی اضطراب امتحان و رابطه ی آن با پیشرفت تحصیلی دانشجویان پرستاری شهر آبادان پرداخت. در نتایج به دست آمده رابطه ای بین اضطراب امتحان با پیشرفت تحصیلی یافت نشد. پژوهشی توسط کرمعلی سیجانی - 1372 - با عنوان رابطه ی بین اضطراب امتحان با پیشرفت در عملکرد تحصیلی دانش آموزان سال سوم دبیرستان شهر اصفهان انجام شد. نتایج نشان داد بین اضطراب امتحان با پیشرفت
