بخشی از مقاله
چکیده
همواره آدمی برای پاسخگویی به نیازهای خود در اندیشه ی ایجاد فضایی بوده که در آن با درک آرامش ،امنیت وحسن تعلق آخرین پاسخ کهنه بهترین پاسخ را پیدا نماید. عنصر لاینفکدر رابطه با انسان ،طبیعت است و طبیعت قانون حاکم بر زندگی انسان است. تفکری که به شدت در معماری سنتی ایران تجلی یافته است ودر وسعتی فراتر از ایران معماران بزرگی همچون فرانک لویدرایت پیوند معماری با طبیعت - معماری ارگانیک - را به شدت مورد توجه قرار دادهاند. اومی گوید »:هیچ خانه ای نباید روی تپه باشد بلکه باید جزیی از آن وبرآمده از طبیعت باشد ومتعلق به آن،تا تپه و خانه با هم زندگی کنند و خوشحالی هر یک به لحاظ وجود دیگری باشد .«
توجه به معماری پایدار یا محیط زیستی به مسائل پیچیده همزیستی طبیعت ، انسان ومصنوعات حساس می باشدکه ظهورآنرا در معماری وشهرسازی سنتی ایران به وضوح قابل رؤیت است. در گذشته شهرها وخانه های ایران در توازن با محیط زیست و هماهنگی با ساختگاه شکل می گرفته و معماری سنتی با گرایش به سمت پایداری بومشناختی واجتماعی ، با احترام وتوجه به منابع طبیعی وحفظ آن برای آیندگان شکل گرفته است.
در این مقاله تلاش می شود تا ضمن بررسی ویژگی ها وشرایط اقلیمی مناطق کویری ،با استفاده از دانش وتکنولوژی که امروز در دست داریم ،تجربیات بکاررفته را به خدمت گرفته ودر راستای ایجاد معماری پایدار حرکت کنیم.
مقدمه
مطالعه شهرها و خانه های سنتی ایران در منطقه کویر همگرایی و همسویی این خطه را با آن چه امروزه اصول معماری پایدار و شهرهای پایداری می خوانند ،تأیید می کند.بدیهی است که همگرایی و همسویی اصول معماری گذشته ایران با اصول طراحی پایدار اتفاقی وتصادفی نیست، بلکه برآیند اندیشه والا وتفکر عمیق معمار گذشته و ارتباط و رویکرد صحیح اوبا محیط و شناخت معمار ایرانی از ابعاد مختلف کارش است و همچنین گواهی بر توانایی و اندیشه والای پیشینیان ما می باشد.
عامل مهم شکل دهی معماری کویر ،اقلیم و آب است وارزشهای موجود در کویر؛ سکوت ،عروج، خلوص ،صلابت ،تنهایی ونظم اسس.ارزش ها و اصو در معماری ایران و جهان مشترک است و آن انسان می باشد.طبیعت کویر یکی است ولی نحوه برخورد ،با توجه به فرهنگ های متفاوت ،شکل متفاوتی به خود می گیرد،حال آنکه ماهیت آن یکسان است.
کویر ایران گنجینه ای است از معماری که الماس هایش خمیرمایه وجودی، »خاک« به دست هنرمند توانای ایرانی شکل گرفته است.توانای عاشق در تمامی مراحل زندگی ،تحت تأثیر شریعت - اصول الهی - بوده و اصول الهی همان اصول حاکم بر طبیعت است.معماری پایدار بایستی گویای ارزش های نهفته آن باشد و برای رسیدن به مفاهیم و ارزش های پایدار بایستی به بطن آن وارد شد و اصول هر چیز را به اصل آن برگرداند.
معماران برای آن که بتوانند باز هم معماری پایدار ایجاد نمایند بایستی اصول سنت را در نظر داشته باشند. مطالعه معماری سنتی ایران ،غنای بیشتر این معماری را به ما گوشزد می کند و هشداری است بر ما تا به جای تقلید کورکورانه از کشورهای دیگر ،با اتکا بر داشته های خود مسیرهای اعتلا را در سرزمین خود و با روش های منطبق با نیازها ،فرهنگ و دارایی های خود طی کنیم.
لذا با وجود آثار بارز این حقیقت که معماری سنتی ایران بهترین منبع الهام برای معماری معاصر است،شایسته است در بحران های معماری و شهرسازی جهان معاصر پیش از دنبال کردن راه حل ها ،الگوه و روش های مدرن وارداتی غیر بومی، از تجارب ارزنده گذشتگان در گره گشایی از مشکلات و حل بحران ها بهره گیریم وپیش از اتکا به تکنولوژی دنیای پیشرفته برای رفع مشکلاتمان ،ابتدا مصادبق و الگوهای معماری گذشته خود را بازخوانی کنیم و مفاهیم و راهکارهای سنتی را بررسی کنیم و از آن ها جهت پیشرفت های علمی و فنی ،خلق معماری با فرهنگ و هویت ایرانی و با شاخصه های زندگی در دوره معاصر بهره ببریم.
پایداری
پایداری در لغت:
پایداری در لغت به معنای دوام وماندگاری ،مقاومت ، استقامت، دارای ثبات ،همیشگی و در واقع آن چیزی است که می تواند در آینده تداوم داشته باشد. - دهخدا -
ٌ-ٍ تعریف پایدار از دیدگاه توسعه ای - توسعه پایدار - :حیاط منحصراً در محیط پایدار و اقلیم مناسب ،توسعه ورشد می یابد. بدون حفاظت ونگهداری از محیط زیست ،امکان تکامل کالبدی وکیفی نمی تواند وجود داشته باشد.لذا آینده و بقای انسان وابسته به محیط و عوامل متغیر محیط و طبیعت است. زندگی انسان در مجتمع های زیستی که عوامل محیطی در آن مورد توجه ونگهداری قرار نگیرد ،آینده ای فانی و تاریک در انتظار دارد«
الف:توسعه پایدار عبارت است از توسعه ای که نیازهای کنونی جهان را بدون آن که توانایی نسل های آتی را در برآوردن نیازهای خود را به خاطره بیافکند ،تامین می کند.
ب: پایداری به توانمندی جامعه اکوسیستم ویا هر سیستم در حال فعالیت اطلاق می شود که می تواند تا آینده نامعلوم ادامه فعالیت داده بدون این که بر اثر فرسایش یا تهی شدن منابع کلیدی به حکم اجبار به سمت سقوط هدایت شود.
ج: توسعه ای که کیفیت زیستی انسان را در چارچوب ظرفیت حامل سامانه های پشتیبانی کننده محیط زیست - اکوسیستم ها - بهبود می بخشد.
تحلیل تعاریف:
- نگاه انسان محور که همواره سعی دارد کیفیت مناسب زیست انسان را تضمین کند.
- رسیدن به یک تعادل پویا میان نظام های انسانی و طبیعت.
- در تمام تعاریف محیط و زمان فراتر از اینجا و اکنون مطرح می شود.
- ابعاد پایداری:
- پایداری بوم شناختی :
پایداری بوم شناختی را می توان در تداوم و ارتقائ سلامت وکارکردهای اصلی محیط زیست تعریف نمود.اصل مهم در تفکر پایداری نگرش چند مقیاسی/فرامقیاسی نسبت به محیط زیست و مدیریت فعالیت های انسانی در چارچوب چنین چشم اندازی از محیط می باشد.برمبنای تعریف ،هر فعالیت توسعه انسانی - نظیر ساخت محیط انسان ساخت - در حیطه یک یا چند بوم سامانه اصلی اتفاق می افتد.لازمه برقراری و یا تداوم حالت پایدار در یک بوم سامانه همزیستی و ارتباط متعادل تمام ارکان و عناصر آن با یکدیگر و با محیط فراتر می باشد. شناخت مسیرهای آسیب پذیری بوم سامانه می تواند منجر به ایجاد نظام های پایدار انسان ساخت شود.
-پایداری اجتماعی فرهنگی :
تغییراتی که برای به بار نشستن آینده پایدار ضروری است ، همواره قید و بند فرهنگ اجتماعی هر جامعه می باشد و لازمه آن تغییر و بازبینی الگوها و ارزش های اجتماعی ناهمسان و نیز احیاء باورها ، سنت ها و الگوهایی است که رشد در فرهنگ تاریخی یک جامعه داشته و موافق ومنطبق با تفکر پایداری می باشد. نخستین قدم در این فرآیند، تضمین قطعی در رفع نیازهای اصلی جامعه است. همچنین اقتصاد دانان نقش نظام های اجتماعی را در نیل به فرآیند پایدار رشد اجتماعی به کمک دو اصل سرمایه انسانی وسرمایه اجتماعی توضیح می دهند.
