بخشی از مقاله
چکیده
هدف این تحقیق بررسی رابطهی بین خودپنداره دانشآموزان و پیشرفت تحصیلی آنان از نظر دانشجویان کارورز دانشگاه فرهنگیان بوده است . مطالعه حاضر بهصورت موردی در دانشگاه فرهنگیان استان چهارمحال و بختیاری انجام شد . روش پژوهش از نوع توصیفی - پیمایشی بوده است . جامعه آماری شامل کلیه دانشجویان کارورز مقطع کارشناسی پیوسته دانشگاه فرهنگیان استان چهارمحال و بختیاری - 879 نفر - بوده که با روش نمونه گیری تصادفی خوشه ای 200نفر - از دانشجویان پردیس شهید رجایی فرخشهر - به عنوان نمونه انتخاب شدند . ابزار این پژوهش پرسشنامه بسته پاسخ محقق ساخته بود که شامل 13 گویه با طیف لیکرت میباشد و روایی آن توسط متخصصان دانشگاهی تأیید و پایایی آن با محاسبه ضریب آلفای کرونباخ 0/98 به دست آمد . داده های گردآوری شده با استفاده از نرم افزار spss در دو سطح توصیفی و استنباطی - آزمون t تک نمونهای - مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته است.یافته های این پژوهش بیانگر این است که از دیدگاه دانشجومعلمان کارورز دانشگاه فرهنگیان ، بین خودپنداره و پیشرفت تحصیلی دانشآموزان ارتباط مثبت و معناداری وجود دارد.
واژه های کلیدی: خود پنداره ، پیشرفت تحصیلی ، دانشگاه فرهنگیان.
مقدمه
چرا برخی از دانشآموزان خود را صاحب ویژگیهایی نظیر خلاقیت ، تیزهوشی ، پشتکار ، صمیمی بودن و .... میدانند ؟ چرا برخی دیگر خود را در جمع منزوی ، در کلاس تنبل و کم هوش و در مجموع ناموفق و ناتوان میدانند ؟ علت این تفاوتها چیست ؟ این تفاوتها چه تأثیری بر پیشرفت تحصیلی آنان میگذارد ؟ برای پاسخ به این سوألات باید مفهومی را بررسی کنیم که صاحب نظران آن را خود پنداره مینامند .خود پنداره یک هیئت سازمان یافته از ادراکات آگاهانه فرد از خویشتن است [ . 1[ سالهای زیادی است که معلمان به وجود ارتباط قابل توجه بین درک دانشآموز از خود - خود پنداره - و عملکرد او در مدرسه پی بردهاند . آنها براین باورند دانشآموزانی که از خود و توانایی های خود خشنود هستند ، کسانی هستند که به احتمال زیاد راه موفقیت را در پیش خواهند گرفت و بر عکس [ .2[ بدون شک اساسی ترین کلید شخصیت و رفتار انسان تصویری است که فرد در ذهن خود از خویشتن دارد ، حتی کارهای بزرگی که انجام میدهیم بستگی به تصویری دارد که از خود ساختهایم [ .3[ در مطالعه حاضر پژوهشگران به دنبال این هستند که رابطهی بین خود پنداره دانشآموزان و پیشرفت تحصیلی آنان را از دیدگاه دانشجویان کارورز دانشگاه فرهنگیان بررسی کنند . از آنجایی که در فضای کارورزی ، دانشجومعلمان با دانشآموزان از نزدیک تعامل دارند میتوان ادعا کرد که دیدگاه آنها در مورد رابطهی خود پنداره و پیشرفت تحصیلی دانشآموزان از اعتبار کافی برخوردار است.
بدنه اصلی مقاله طرح مسئله:
مفهوم خودپنداره به صورتهای گوناگونی توسط صاحبنظران تعریف شده است ، البته این تعاریف بسیار بههم نزدیک هستند و همپوشانی چشمگیری دارند. رین و کانینگهام خودپنداره را درک فرد از خویش میدانند که در نتیجهی تجربیات فرد با محیط و رابطهی او با دیگران شکل میگیرد . ]4[ شفیع آبادی و ناصری بیان داشتند که خودپنداره نظام پویایی است که با اعتقادات ، ارزشها ، رغبتها و استعداد ها و توانایی های فرد ارتباط دارد . ]5[ بونگ و اسکالویک عنوان کردند خودپنداره ، ارزیابی کلی فرد از شخصیت خودش است . این ارزیابی ها ناشی از ارزیابی های ذهنی فرد از ویژگیهای خود است که ممکن است مثبت یا منفی باشد . خود پنداره مثبت ناشی از این است که فرد خودش را در مقام شخصی با نقاط قوت و ضعف میپذیرد و این امر موجب بالارفتن اعتماد به نفس او در روابط اجتماعی میشود .
خودپنداره منفی منعکس کننده احساس بی ارزشی و بی لیاقتی و نیز ناتوانی خود است . ]6[ به اعتقاد بسیاری از اهالی فن ساختار خودپنداره شامل خود واقعی - آنچه که واقعأ هست - و خود ایدهآل - تصور فرد از آنچه دوست دارد در آینده بشود - میباشد . آلفلد - لیرو و سیگلمن اعتقاد دارند هرچه اختلاف بین این دو کمتر باشد ، فرد از لحاظ روانی در وضع مطلوبتری به سر خواهد برد [ . 7[ پیشرفت تحصیلی نیز به توانایی آموخته شده یا اکتسابی فرد در موضوعات آموزشگاهی اطلاق میشود که به وسیلهی آزمونهای فراگیری استاندارد شده یا آزمونهای معلم ساخته اندازه گیری میشود . بهطور کلی این اصطلاح به مقدار یادگیریهای آموزشگاهی فرد ، به صورتی که بهوسیلهی آزمونهای مختلف پیشرفت درسی مثل دیکته ، علوم و .... سنجیده میشود ، اشاره میکند [ . 8[ تا کنون مطالعات زیادی از منظرهای گوناگون رابطه ی بین خودپنداره و پیشرفت تحصیلی را بررسی کردند .
خدیوی و مفاخری در پژوهشی که بر روی دانشآموزان سال اول متوسطه نواحی پنجگانه تبریز انجام دادند ، به این نتیجه رسیدند که بین پیشرفت تحصیلی با انگیزه پیشرفت ، منبع کنترل و خودپنداره رایطه مثبت و معنادار وجود دارد . بطوریکه هرقدر فرد از انگیزه پیشرفت بالاتری برخوردار باشد و منبع کنترل او درونی تر باشد و از خودپنداره بهتری برخوردار باشد ، از پیشرفت تحصیلی بالاتری برخوردار خواهد بود . ]9[ غلامی و همکاران ]10[ و گلستان هاشمی ]11[ در مطالعات جداگانهای نشان دادند که خودپنداره و پیشرفت تحصیلی با یکدیگر رابطه دارند . به گونهای که خودپنداره مثبت میتواند به تسریع رفتارهای تلاش محور تحصیلی و پیشرفت تحصیلی منجر شود . در گزارش نتایج مطالعات ویلسون و کنستانتین ، بولتر ، تاوانی و لوش ، چوی و رین و کانینگهام به وجود رابطهی مثبت و معنادار بین خودپنداره مثبت و پیشرفت تحصیلی اذعان شد 12[ ؛ 13 ؛ 14 ؛ 15 ؛ [ .4 در بررسی های صورت گرفته توسط پژوهشگران معلوم شد
تحقیقاتی وجود دارد که نتایج آنها حکایت از عدم رابطه ی معنادار بین خودپنداره و پیشرفت تحصیلی دارد . مطالعهی صورت گرفته توسط تمنایی فر و همکاران از این دسته است [ .16[ وان دام و مرتنس در پژوهشی به این نتیجه رسیدند که بین خودپنداره و پیشرفت تحصیلی رابطهی علت و معلولی وجود دارد . ]17[ رضاپور میرصالح و همکاران در مطالعهای با عنوان مقایسهی رابطهی بین مؤلفههای ابرازگری هیجانی و خودپنداره در دانشجویان دختر و پسر دریافتند که بین ابراز صمیمیت و خودپنداره در دانشجویان ارتباط مثبت وجود دارد . ]3[ دیباج نیا در مقالهای با عنوان بررسی مقایسهای خودپنداره دانشجویان سال اول و چهارم دانشکده توانبخشی دانشگاه شهید بهشتی به این نتیجه رسید که بین میزان تحصیلات دانشگاهی و خودپنداره ارتباط معناداری وجود ندارد . ]18[ کاوسیان و کدیور در پژوهشی تحت عنوان نقش برخی عوامل خانوادگی در خودپنداره دانش آموزان دریافتند که بین اختلافات والدین ، جدایی والدین ، و اشتغال مادر و تحصیلات پدر با خودپنداره همبستگی معناداری وجود دارد ، ولی بین تحصیلات مادر و تعداد فرزندان با خودپنداره رابطهی معناداری وجود ندارد [ . 19[
نویدی در مطالعهای با عنوان بررسی سهم مشترک و اختصاصی متغیرهای عملکرد تحصیلی قبلی ، خودپنداره تحصیلی و هوش عمومی در پیش بینی پیشرفت تحصیلی دانشآموزان به این نتیجه رسید که خودپنداره دانشآموزان از پیشرفت تحصیلی قبلی آنان متأثر میشود ، ضمنأ بخش عمدهای از تغییرات پیشرفت تحصیلی بعدی از روی اندازه های خودپنداره قابل پیش بینی است . ]8[ بطور کلی نتایج تحقیقات میگرای ]20[ ، پتیت ]21[ ، کریم زاده ]22[ و فنونی ]23[ نیز بیانگر این است که بین پیشرفت تحصیلی و خودپنداره روابط دوجانبهای حاکم است ، یعنی هم از آن تأثیر میپذیرد و هم بر آن تأثیر میگذارد. باتوجه به مطالب بیان شده هدف از انجام این تحقیق بررسی رابطهی بین خودپنداره دانش آموزان و پیشرفت تحصیلی آنان از نظر دانشجویان کارورز دانشگاه فرهنگیان بوده است . فرضیات حاکم بر پژوهش به شرح زیر گزارش میشوند:
فرضیه اصلی:
از دیدگاه دانشجویان کارورز دانشگاه فرهنگیان بین خود پنداره و پیشرفت تحصیلی دانشآموزان ارتباط مثبت و معناداری وجود دارد. فرضیه : 1 از دیدگاه دانشجویان کارورز دانشگاه فرهنگیان بین ابرازگری هیجانی - احساس صمیمیت - و تعداد سال های تحصیل با خودپنداره دانشآموزان ارتباط مثبت و معناداری وجود دارد . - سوأل 1 و - 2 فرضیه : 2 از دیدگاه دانشجویان کارورز دانشگاه فرهنگیان بین عوامل خانوادگی - اختلافات والدین ، جدایی والدین ، اشتغال مادر ، تحصیلات پدر ، تحصیلات مادر و تعداد فرزندان خانواده - و خودپنداره دانشآموزان ارتباط مثبت و معناداری وجود دارد . - سوأل 3 و 4 و 5 و 6 و 7 و - 8 فرضیه : 3 از دیدگاه دانشجویان کارورز دانشگاه فرهنگیان بین خودپنداره و پیشرفت تحصیلی دانشآموزان ارتباط دوجانبه ای وجود دارد و خودپنداره باعث میشود رفتارهای تلاش محور تحصیلی دانشآموزان بیشتر شود . - سوأل 9 و 10 و 11 - فرضیه : 4 از دیدگاه دانشجویان کارورز دانشگاه فرهنگیان خودپنداره منفی باعث شکست تحصیلی و خودپنداره مثبت باعث پیشرفت تحصیلی دانشآموزان میشود . - سوأل 12 و - 13
روش پژوهش:
هدف این تحقیق بررسی رابطهی بین خودپنداره دانش آموزان و پیشرفت تحصیلی آنان از نظر دانشجویان کارورز دانشگاه فرهنگیان بوده است . مطالعه حاضر بهصورت موردی در دانشگاه فرهنگیان استان چهارمحال و بختیاری انجام شد . روش پژوهش از نوع توصیفی - پیمایشی بوده است . جامعه آماری شامل کلیه دانشجویان کارورز مقطع کارشناسی پیوسته دانشگاه فرهنگیان استان چهارمحال و بختیاری - 879 نفر - بوده که با روش نمونه گیری تصادفی خوشه ای 200نفر - از دانشجویان پردیس شهید رجایی فرخشهر - به عنوان نمونه انتخاب شدند ابزار این پژوهش پرسشنامه بسته پاسخ محقق ساخته بود که شامل 13 گویه با طیف لیکرت میباشد . برای تدوین این پرسشنامه محققین پس از بررسی و واکاوی کتب و منابع مرتبط اقدام به طراحی این ابزار کردند . برای تعیین روایی ، پرسشنامه در اختیار سه نفر از اساتید دانشگاه فرهنگیان قرار گرفت و به این صورت روایی ابزار مورد نظر توسط آنان تأیید شد . پایایی پرسشنامه با محاسبه ضریب آلفای کرونباخ 0/98 به دست آمد . به منظور تفهیم بهتر پرسشهای پرسشنامه هریک از گزینهها به شرح زیر رتبه بندی گردیده است:
1 - کاملأ مخالفم - - 2 / مخالفم - - 3 / نظری ندارم - - 4 / موافقم - - 5 / کاملأ موافقم - پس با توجه به رتبه بندی فوق اگر میانگین حاصل پس از تجزیه و تحلیل آماری فرضیات از 3 کمتر باشد ، بیان کننده دیدگاه منفی - نظر مخالف با فرضیه - دانشجومعلمان در مورد فرضیهی مورد نظر است ، اگر بیشتر از 3 باشد بیان کننده دیدگاه مثبت دانشجومعلمان در مورد فرضیهی مورد نظر است و اگر میانگین حاصل برابر با 3 باشد بیان کننده ی این است که نظر دانشجومعلمان در مورد فرضیهی مورد نظر ممتنع است پرسشنامه بهصورت حضوری و توسط پژوهشگران تحویل افراد گروه نمونه آماری شد و سپس جمع آوری شد . داده های گردآوری شده با استفاده از نرم افزار spss در دو سطح توصیفی و استنباطی - آزمون t تک نمونهای - مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته است .
یافته ها:
با توجه به میانگین به دست آمده - - 4/6 و مقایسهی آن با میانگین مدنظر در پژوهش - - 3 معلوم میشود دانشجومعلمان کارورز دانشگاه فرهنگیان دیدگاه مثبتی نسبت به فرضیهی شماره 1 دارند و این فرضیهی مورد پذیرش قرار میگیرد. با توجه به میانگین به دست آمده - - 4/08 و مقایسهی آن با میانگین مدنظر در پژوهش - - 3 معلوم میشود دانشجومعلمان کارورز دانشگاه فرهنگیان دیدگاه مثبتی نسبت به فرضیهی شماره 2 دارند و این فرضیهی مورد پذیرش قرار میگیرد. با توجه به میانگین به دست آمده - - 4/09 و مقایسهی آن با میانگین مدنظر در پژوهش - - 3 معلوم میشود دانشجومعلمان کارورز دانشگاه فرهنگیان دیدگاه مثبتی نسبت به فرضیهی شماره 3 دارند و این فرضیهی مورد پذیرش قرار میگیرد. با توجه به میانگین به دست آمده - - 4/09 و مقایسهی آن با میانگین مدنظر در پژوهش - - 3 معلوم میشود دانشجومعلمان کارورز دانشگاه فرهنگیان دیدگاه مثبتی نسبت به فرضیهی
