بخشی از مقاله
چکیده
چاقی و اضافه وزن منجر به کاهش سطوح پلاسمایی گرلین و ابستاتین می شود. مطالعات درباره اثر برنامه تمرینی بر گرلین و ابستاتین، به ویژه در انسان ها، بسیار اندک و محدود است. هدف از این پژوهش، تاثیر دوازده هفته تمرین ترکیبی - هوازی- مقاومتی - بر مقادیر پلاسمایی گرلین و ابستاتین نوجوانان چاق است. این مطالعه از نوع نیمه تجربی است. تعداد30 نوجوانان چاق، هدفمند و در دسترس به طور تصادفی در دو گروه تجربی - شاخص توده بدنی 31/046 3/55 - BMI - کیلوگرم بر متر مربع و درصد چربی - 34/74 2/71 و گروه کنترل 30/404 3/198 BMI - کیلوگرم بر متر مربع و درصد چربی - 35/06 2/465 تقسیم شدند. سپس گروه تجربی برنامه تمرین ترکیبی - تمرین هوازی شامل دویدن روی نوارگردان برای مدت 20 دقیقه در 60-70 درصد حداکثر اکسیژن مصرفی - - V02max - و - تمرین مقاومتی با شدت 70 درصد یک تکرار بیشینه - 1RM - با 10 تکرار در هر حرکت برای 2 ست - را به مدت 12 هفته - هر هفته سه جلسه - انجام دادند. در حالی که گروه کنترل هیچ مداخله ای دریافت نکردند و تنها پی گیری شدند. متغیر های وزن، درصد چربی، شاخص توده بدنی - BMI یا - Body mass index، و حداکثر اکسیژن مصرفی - - Vo2max قبل و بعد تمرینات از هر دو گروه اندازگیری شدند. نمونه خونی در حالت ناشتا طی دو مرحله، 48 ساعت قبل و بعد از تمرینات برای سنجش میزان پلاسمایی گرلین و ابستاتین گرفته شد. برای مقایسه درون گروهی از آزمون t همبسته و برای مقایسه بین گروهی از آزمون t مستقل استفاده شد. تمامی محاسبات آماری با نرم افزار SPSS نسخه 19 انجام شد. نتایج نشان داد که مقادیر وزن، درصد چربی، BMI متعاقب انجام 12 هفته تمرین ترکیبی - هوازی- مقاومتی - به طور معنی داری کاهش یافت - P 0/05 - و V02max، مقادیر پلاسمایی گرلین و ابستاتین به طور معنی داری افزایش یافت . - P 0/05 - می توان نتیجه گیری کرد 12 هفته تمرین ترکیبی - هوازی- مقاومتی - وزن، درصد چربی، شاخص توده بدنی و را کاهش و مقادیر پلاسمایی گرلین و ابستاتین را افزایش می دهد و همچنین هبستگی معناداری بین گرلین با ابستاتین وجود دارد. بنابرابن ممکن است برنامه ترکیبی با کاهش وزن، BMI و درصد چربی باعث افزایش سطوح پلاسمایی گرلین و ابستاتین شود.
.1 مقدمه
چاقی یکی از مشکلات سلامتی حال حاضر دنیا بوده و شیوع آن در حال گسترش می باشد و عقیده بر این است که علت چاقی واقعا پیچیده و مبهم بوده وبه خوبی شناخته نشده است . - 1 - چاقی و اضافه وزن در میان کودکان و نوجوانان قابل توجه است و تمام کشورهای دنیا تجربه مشخص در اضافه وزن در میان بچه ها و نوجوانان دارند و ممکن است بعد از بلوغ هم ادامه پیدا کند . - 2 - مشخص شده است که کم تحرکی تا حد زیادی در ایجاد چاقی دخالت دارد . - 3 - این موضوع به درستی ثابت شده است که عوامل خطر ساز بیماری های قلبی و عروقی در دوران کودکی و نوجوانی می تواند خطر این بیماری ها را در بزرگسالان پیش بینی کند . - 4 - لذا سنین پایین تر فرصت خوبی برای ایجاد یک روش زندگی سالم بدون پیدایش بیماری ها در آینده است . - 2 - تعادل انرژی از راه سیستم پیچیده ای تنظیم می شود که شامل عوامل مرکزی و محیطی می باشد. پپتیدهای گرلین و ابستاتین دو عامل شناخته شده محیطی هستند که به نظر می رسد در تنظیم دریافت غذا و وزن بدن نقش مهمی ایفا می کنند. گرلین - Ghrelin - یک پپتید 28 اسید آمینه ای است که به طور عمده توسط سلول های فوندوس معده ترشح و به درون جریان خون ریخته می شود - 5 -
و به عنوان یک عامل موثر در تنظیم مغزی- روده ای هورمون رشد - - GH - Growth Hormone - و تعادل انرژی شناخته شده است 6 - و . - 7 گرلین پس از ترشح از راه گردش خون بر مرکز سیری و گرسنگی در هیپوتالاموس اثر گذاشته، دریافت غذا و اکتساب وزن را تحریک می کندامروزه. کاملاً مشخص شده است که گرلین از لحاظ عملکردی نقش عمده و وسیعی بر سیستم های نرواندوکرین، قلبی - عروقی و همچنین نشان داده شده است که گیرنده های گرلین در سیستم های محیطی مثل سلول های ایمنی و لنفوسیت ها نیز وجود دارد و به نظر می رسد گرلین نقش مهمی در تنظیم عملکرد ایمنی در بدن انسان داشته باشد . - 8 - علاوه بر گرلین، ابستاتین - Obestatin - یک پپتید 23 اسید آمینه ای است که از فوندوس معده و مخاط روده ترشح و توسط ژن گرلین، کدگذاری می شود 9 - و . - 10 این پپتید از ژن سازنده ی گرلین مشتق شده که بعد از ترجمه، دستخوش تغییرات متفاوتی شده است . - 10 - ابستاتین با اثراتی در تعادل انرژی نقش اساسی ایفا می کند، به نحوی که باعث کاهش اشتها و در نتیجه کاهش وزن می گردد. این هورمون با مهار فعالیت ژژنوم و دستگاه گوارش، پیامی از طریق اعصاب واگ به مرکز دریافت غذا می فرستند و باعث ایجاد حالت اسیدی در دستگاه عصبی مرکزی می گردند . - 11 - همچنین ترشح گرلین در شرایط تعادل منفی انرژی - هنگام گرسنگی - افزایش و بر عکس، در شرایط تعادل مثبت انرژی - هنگام سیری - کاهش می یابد . - 12 - بر اساس تحقیق وسترگارد و همکاران، افزایش سطوح گرلین سبب کاهش پس بار قلب - به وسیله اتساع عروقی و افزایش سطح آدرنالین - شده و می تواند باعث بهبود عملکرد قلب شود و خروجی قلب را افزایش دهد که این موضوع برای ورزشکاران و مربیان ورزشی حائز اهمیت است .
- 13 - فعالیت بیولوژیکی و توزیع ابستاتین و همچنین نقش آن در تعادل انرژی، ترشح هورمون رشد - GH - و وزن بدن، در جوندگان مطالعه شده است 14 - و . - 15 در این باره، اطلاعات متناقضی وجود دارد، برخی از مطالعات گزارش کرده اند که ابستاتین جذب غذا را کاهش می دهد 7 - و - 10 و سایر مطالعات، اعلام کرده اند که ابستاتین هیچ اثری بر جذب غذا ندارد 16 - و . - 17 مطالعات نشان می دهد که ابستاتین بر میزان حرکات معدی- روده ای، هموستاز گلوکز، تکثیر سلولی، ترشح هورمون، تشنگی، خواب، حافظه، اضطراب، جذب آب، وزن بدن و هزینه انرژی تأثیر دارد 16 - و . - 18 غلظت ابستاتین پلاسما به وسیله گرسنگی، سیری - 19 - ، وعده غذایی پر کربوهیدرات - 20 - ، کاهش وزن - 21 - و چاقی 22 - و - 23 تنظیم می گردد. چاقی و اضافه وزن منجر به کاهش میزان گرلین و ابستاتین پلاسمایی می شود. در پژوهش بیاسلی - Beasley - و همکاران، مقدار ابستاتین در افراد دارای اضافه وزن با شاخص توده بدن برابر 25-30 و در افراد چاق با شاخص توده بدن بیش تر از 30 در مقایسه با افراد دارای وزن طبیعی پایین تر بود . - 24 - گائو و همکاران در سال 2009 با انجام پژوهشی روی زنان و مردان چاق دریافتند، سطح گرلین و ابستاتین آزمودنی های چاق پایین تر از افراد با وزن طبیعی بودند . - 25 - در کل نقش واقعی ابستاتین در سازوکار چاقی هنوز مشخص نیست، اما تعادل بین گرلین و ابستاتین نقش مهمی در سازوکار چاقی و بیماری های متابولیکی ایفا می کند . - 23 - زامارزیلووا و همکاران در پژوهش خود در سه گروه از زنان با وزن طبیعی، چاق و مبتلا به بی اشتهایی عصبی نشان دادند میزان ابستاتین پلاسما آزمودنی های چاق به طور معنی داری پایین تر از سایر آزمودنی ها بود . - 26 -
از آنجایی که گرلین و ابستاتین بر تعادل انرژی مؤثر هستند، مشخص نمودن اثرات تمرین بدنی بر این هورمون ها ضروری به نظر می رسد. مطالعات درباره اثر برنامه تمرینی بر ابستاتین، به ویژه در انسان ها، بسیار اندک و محدود است. در بررسی های هورمونی و متابولیکی هنوز پرسش های فراوانی در خصوص تغییرات سطح گرلین و ابستاتین در اثر انجام تمرین های ورزشی به عنوان یکی از عوامل موثر بر تعادل انرژی وجود دارد. از سوی دیگر، با توجه به تاثیر فیزیولوژکی پپتیدهای مذکور بر هموستاز انرژی، متابولیسم و تغییرات وزن، می توان گفت افزایش این پپتیدها در راستای جلوگیری از روند کاتابولیسی ناشی از تمرین و افزایش روند آنابولیک پس از تمرینات ورزشی رخ می دهد، این کار شاید به بازسازی ذخایر کربوهیدرات و فراجبرانی گلیکوژن کمک می کند. بیشتر بررسی هایی که در مورد اثر تمرین بر سطح پپتیدهای دیگر در تعادل انرژی انجام شده است از تمرین هوازی استفاده نمودند 27 - و . - 28 برخی از پژوهش ها نشان داده اند، کاهش وزن ناشی از تمرین و به دنبال آن کاهش نمایه ی توده ی بدن - BMI - می تواند سطح پلاسمایی گرلین را تغییر دهد 27 - ، 29، . - 30 با توجه به اینکه تمرین های مقاومتی، بخش مهمی از برنامه های تمرینی برای کنترل وزن و سلامتی می باشد و علاوه بر کاهش وزن، می تواند به طور همزمان موجب افزایش قدرت عضلانی نیز گردد 31 - و - 32، بنابراین به نظر می رسد بررسی ارتباط بین تغییرات سطح این پپتیدها و انجام تمرین ترکیبی - هوازی - مقاومتی - می تواند راهکارهای مناسبی برای کنترل وزن از راه تمرین ورزشی مناسب ارائه دهد.
اما با بررسی های به عمل آمده و تناقض در نتایج تحقیقات گذشته، به نظر می رسد تا این زمان تحقیقی مبنی بر تأثیر دوازده هفته تمرین ترکیبی - هوازی - مقاومتی - بر میزان پلاسمایی گرلین و ابستاتین نوجوانان چاق، منتشر نشده است. هدف این تحقیق تأثیر دوازده هفته تمرین ترکیبی - هوازی - مقاومتی - بر میزان پلاسمایی گرلین و ابستاتین نوجوانان چاق می باشد. بنابراین، در این تحقیق بررسی کرده ایم که آیا 12 هفته تمرین ترکیبی - هوازی - مقاومتی - سبب تغییر مقادیر پلاسمایی گرلین و ابستاتین نوجوانان چاق می گردد و همچنین، آیا مقادیر پلاسمایی گرلین با مقادیر پلاسمایی ابستاتین همبستگی معنی داری دارد یا خیر؟
روش کار
روش تحقیق حاضر از نوع نیمه تجربی، با توجه به طول زمان از نوع مقطعی و به صورت میدانی و به لحاظ استفاده از نتایج کاربردی بود. شرکت کنندگان در این پژوهش را کلیهء دانش آموزان پسر سالم و چاق مقطع راهنمایی و متوسطه شهرستان باغملکبا شاخص توده بدنی - Body Mass Index - BMI - - بالاتر از 30 تشکیل دادند، به دنبال فراخوان عمومی، اندازه گیری شاخص های قد، وزن و BMI انجام شد. برای انتخاب افراد چاق سالم و دارای توانایی شرکت در تمرینات، از پرسشنامه پارکیو - پرسشنامه آمادگی برای شروع در فعالیت بدنی - استفاده شد. پس از مشخص شدن وضعیت چاقی از بین افراد دارای شرایط مذکور، 30 نفر به طور تصادفی ساده انتخاب شده و به طور تصادفی به دو گروه کنترل 15 - نفر - و تجربی 15 - نفر - تقسیم شدند. آزمودنی هایی که سابقه ورزشی و بیماری داشتند و همچنین آزمودنی هایی که از یک روش کاهش وزن استفاده می کردند از تحقیق حذف شدند. کلیه ی شرکت کنندگان اطلاعات مورد نیاز در خصوص پژوهش را دریافت و پس از مطالعه، از خود آزمودنی ها و والدین ها آن ها خواسته شده در صورت تمایل به شرکت در پژوهش، رضایت نامه کتبی امضاء کنند.
همه متغیرها شامل سن - سال - ، قد - سانتی متر - که با استفاده از قد سنج مارک SECA ساخت کشور آلمان با حساسیت یک میلی متر، وزن، درصد چربی، شاخص توده بدنی، نسبت دور کمر به دور باسن - WHR - از دستگاه In Body، مدل 3، مارک BIOSPACE ساخت کشور کره اندازه گیری شده بود، سطح گرلین پلاسمایی از کیت EASTBIOPHRM با مشخصات Human Ghrelin - GH - Elaisa Kit کد Cat.No: CK-E10638 با حساسیت - ng/ml 0/01 - ساخت کشور چین تحت لیسانس آمریکا و همچنین سطح ابستاتین پلاسمایی از کیت EASTBIOPHRM با مشخصات Human Obestatin - OB - Elaisa Kit کد Cat.No: CK -E90108 با حساسیت - - ng/ml 0/01 ساخت کشور چین تحت لیسانس آمریکا اندازه گیری شد.
