بخشی از مقاله
چکیده
مشارکت و نعاملات اجتماعی، از جمله عواملی می باشد که باعث ایجاد ارتباطات و انتقال اطلاعات و ارتقاء سطح علمی می گردد، ایجاد تعاملات اجتماعی در دانشکده ها به خصوص در رشته های عملی از جمله ضرورت ها محسوب می گردد .
هدف عمده از این پژوهش کشف ارتباط نوع رشته و شکل ایجاد تعامل اجتماعی در دانشکده معماری و مدیریت و بررسی میزان و عمق این تعاملات و در نهایت رسیدن به فاکتورهای کالبدی برای ایجاد تعاملات اجتماعی در دانشکده های مربوطه است.
در این پژوهش که مبتنی بر مطالعات کتابخانه ای و مشاهدات میدانی است تلاش شده است که از طریق مصاحبه و طرح پرسشنامه و بررسی آن در چندین دانشگاه معتبر ایران - دانشگاه آزاد قزوین و دانشگاه امام خمینی قزوین - به راهکارهای کالبدی برای ایجاد تعاملات در دانشگاه ها برسدو از روش پیمایشی برای رسیدن به این هدف بهره گرفته شده است. نتیجه ای که حاصل گردید این است که میزان تعاملات اجتماعی در بین دانشجویان معماری بیش تر از دانشجویان مدیریت می باشدو در نتیجه امکان ایجاد پایداری اجتماعی در رشته مهندسی معماری بیشتر است.
.1 مقدمه
طراحی پایدار ، نوعی از طراحی است که قصد دارد به نیازهای امروز بدون آسیب رساندن به منابع نسل های آینده پاسخ دهد - ضرغامی، - 104:1389از ابتدای قرن بیست و یکم ، نگاه توسعه پایدار صرفا توجه به ابعاد زیست-محیطی و یا اقتصادی نیست بلکه مباحث اجتماعی نیز دریچه ای برای رسیدن به توسعه پایدار می باشد.
برای نخستین بار اتحادیه اروپا در لیسبون و در سال 2000 بود که مباحث اجتماعی را جزء جدایی ناپذیر مدل توسعه تعریف کرد
همچنین اصلاح پایداری اجتماعی از نخستین سال های قرن 21 مطرح گردید و بیش تر به مباحث ارتقاء کیفیت زندگی و حقوق بشر می پردازد.
از طرفی مشارکت و تعاملات اجتماعی، به عنوان یکی از شکل های پایداری اجتماعی که باعث افزایش کیفیت آموزش در فضاهای آموزشی می گردد مطرح می شود. در فضاهای آموزشی به خصوص دانشکده ها و دانشگاه ها بخش زیادی از اطلاعات علمی بین دانشجویان از طریق مشارکت و تعاملات بین دانشجویان اتفاق می افتد. در این پژوهش به تاثیر رشته تحصیلی بر میزان تعاملات و مشارکت اجتماعی و همچنین به تاثیر کالبد بر روی تعاملات و مشارکت اجتماعی و در نتیجه پایداری اجتماعی پرداخته می شود.
.2 روش تحقیق
با توجه به اهداف، تحقیق حاضر از نوع کاربردی و روش آن از نوع پیمایشی است. این پژوهش ، از طریق مطالعات کتابخانه ای و مشاهدات میدانی و مصاحبه و توزیع پرسشنامه به جمع آوری اطلاعات پرداخته شده است. نمونه مورد بررسی در این پژوهش دانشکده معماری و مدیریت دانشگاه آزاد و امام خمینی قزوین می باشد.
.3پیشینه تحقیق
در نظریه های هنجاری طراحی محیط ، اظهارنظرهای زیادی راجع به چگونگی تاثیر طراحی بر تعامل اجتماعی مردم شده است. این موضوع از سالها قبل مورد بحث طراحان شهری بوده است ولی مباحث آن مورد استفاده اکثر طرحهای بزرگ معماری نیز می باشد.
افرادی که به صورت تخصصی بر روی مبحث تعاملات اجتماعی کار کرده اند و در این راستا کتابهایی را منتشر کرده اند،عبارتند از:
-1جهانشاه پاکزاد در سال 1388 کتابی را با عنوان "مبانی نظری وفرایند طراحی شهری" منتشر کرد.
-2خداپناهی در سال 1379 کتابی با عنوان "روانشناسی احساس و ادراک" منتشر کرد.
-3صالحی نیا و معماریان در سال 1388 کتابی با عنوان "اجتماع پذیری فضای معماری"منتشر کرد.
-4جوزف فرگاس در سال 1379 روانشناسی تعامل اجتماعی-رفتار میان فردی،را منتشر کرد.
-5لنارد سوزان کرولوست در سال 1377 کتابی با عنوان "طراحی فضای شهری و معماری"منتشر کرد.
-6جان لنگ در سال 1381کتابی با عنوان "نقش علوم رفتاری در طراحی محیط"منتشر کرد.
.4مبانی نظری
-1-4توسعه پایدار:
به منظور درک بهتر مفهوم معماری پایدار لازم است که ابتدا تعریف روشنی از مفهوم " توسعه پایدار" ارائه شود. تعریفی از توسعه پایدار که عموما پذیرفته شده ، تعریف مندرج در گزارش برونتلند است که طبق آن "توسعه پایدار" آن گونه توسعه ای است که نیازهای نسل حاضر را بدون مصالحه و صرف نظر از توانایی نسل های آینده در برآوردن نیازهایشان تامین نمایند.
هدف اصلی توسعه پایدار ، تامین نیازهای اساسی ، بهبود و ارتقای سطح زندگی برای همه ، حفظ و اداره بهتر اکوسیستم ها و آینده ای امن تر و سعادتمند تر ذکر شده است.
در سال 1992 کنفرانس جهانی توسعه پایدار ، معروف به "اجلاس زمین" در شهر ریودوژانبدو برزیل انجامید که بعدها به اجلاس ریو مشهور است و در آن قطعنامه ای برای ارائه راهبردهایی در جهت توسعه پایدار کشورهای جهان صادر شد و کشورهای جهان ملزم به پیروی از این قطعنامه شدند.
مهمترین تعریفی که در اجلاس ریو از توسعه پایدار ارائه شد بدین قرار است " توسعه ای که نیازهای کنونی بشر را بدون مخاطره افکندن نیاز نسل های آینده ،برآورده ساخته و در آن به محیط زیست و نسل های فردا نیز توجه شود.
-2-4پایداری اجتماعی:
واژه توسعه پایدار در ابتدا به طور عمده به بررسی مسائل زیست- محیطی پرداخت ، در حالی که چندی بعد حوزه اقتصادی نیز جای خود را در مباحث توسعه پایدار پیدا کرد. با این حال مباحث اجتماعی تنها توانست از اواخر 1990 در دستور کار توسعه پایدار قرار بگیرد . علت اصلی این کم توجهی به مباحث اجتماعی این بود که از ابتدا توسعه پایدار از تعامل بین جنبش های زیست - محیطی دهه 1960 با طرفداران نیازهای اساسی دهه ی 1970 شکل گرفته بود . با وجود این ، پس از دستور کار 21 و استراتژی لیسبون در سال 2000 و در نهایت ، نشت اتحادیه اروپا در گوتنبرگ در سال 2001 ، پایداری اجتماعی به صورت ویژه مورد توجه قرار گرفت.
با این حال ، برای اولین بار اتحادیه اروپا در لیسبون و در سال 2000 بود که مباحث اجتماعی را جزء جدایی ناپذیر مدل توسعه پایدار تعریف کرد.
استراتژی توسعه اجتماعی در جهت بهبود کیفیت زندگی انسانی بوده ، پاسخگویی به نیازهای انسانی را مد نظر قرار می دهد
هدف اصلی پایداری اجتماعی این است که نسل های آینده دسترسی یکسان و یا بیش تری به منابع اجتماعی نسبت به نسل کنونی داشته باشند
-3-4 مولفه های تشخیص پایداری اجتماعی در فضای آموزشی:
"مورفی" در تعاریف خود از پایداری اجتماعی به چهار رکن اصلی اشاره می کند ، که عبارتند از: عدالت ، مشارکت ، آگاهی برای پایداری و همبستگی اجتماعی .از طرفی پایداری اجتماعی همان کیفیت جوامع و ماهیت روابط اجتماعی و به نوعی نشان دهنده روابط درونی جامعه است.
در یک محیط آموزشی تعاملات اجتماعی بین دانشجویان و یا محصلین از جایگاه ویژه ای برخوردار است زیرا بخش زیادی از اطلاعات علمی از طریق تعاملات بین دانشجویان یا محصلین انتقال می یابد و همین عامل باعث افزایش کیفیت آموزشی می گردد در نتیجه در این پژوهش بر روی تعاملات اجتماعی به عنوان یکی از شکل های پایداری اجتماعی و تاثیرات رشته تحصیلی بر تعاملات اجتماعی و در نتیجه به تاثیر رشته تحصیلی بر پایداری اجتماعی ،پرداخته شده است.
-4-4تعامل اجتماعی:
تعریف های گوناگونی از تعامل اجتماعی وجود دارد که به چند تا از آنها اشاره می شود.تعامل اجتماعی به معنای ایجاد رابطه بین دو نفر یا بیشتر است که منجر به واکنشی میان آنها شود و این نوع واکنش برای هر دو نفر شناخته شده است بنابراین رابطه بدون معنا در زمره این تعریف قرار نمی گیرد البته تعاریف دیگری نیز برای تعامل اجتماعی وجود دارد به عنوان نمونه تعامل اجتماعی و برقراری ارتباط ، می تواند یک موضوع فیزیکی ، یک نگاه ، یک مکالمه و ارتباط بین افراد باشد که خود مستلزم تعریف رویدادها و فعالیت های متناسب و در نتیجه نقش پذیری مردم در فضا و عضویت آنها در گروه ها و شبکه های اجتماعی است
کنش متقابل اجتماعی اشاره به وضعیتی دارد که در آن تاثیر رفتارهای کنشگر بر رفتارهای دیگری قابل تشخیص است. بنابراین کنش متقابل اجتماعی در معنی دقیق تر ، دربرگیرنده فرایندی است که به وسیله ی آن ، اعمال آشکار ، قصدهای سنجیده افراد و تاثیر بر دیگران پوشش داده می شود و بالعکس..
شناخت کافی از انسان و نحوه ارتباطش با سایرین و چگونگی آن می تواند در شکل دهی محیط برای برقراری بیشتر تعامل و ارتباط موثر باشد لذا در این روند با بررسی انسان به عنوان یک موجود اجتماعی که دارای سطوح کمی و کیفی مختلفی از تعاملات اجتماعی است ، شناخت قرارگاه های رفتاری و مناسبت های اجتماعی و فعالیت های دارای ظرفیت های بالقوه برای کنش های اجتماعی و روابط معنادار اهمیت پیدا می کند.
تعریف دوم:
هرگاه عملی از شخصی سرزند که با پاسخ از سوی فرد دیگر همراه باشد اصطلاحا به آن تعامل اجتماعی گویند.در شکل گیری تعامل اجتماعی حضور و وجود اشخاص دیگر ضروری و مهم است. مثلا اگر دو کودک در کنار هم به فعالیتی کاملا مستقل بپردازند در این وضعیت بین این دو شخص تعامل اجتماعی ایجاد نشده است.
-5-4عواملی که باعث افزایش تعاملات در فضای عمومی می گردد
-1اختلاط کاربری ها - 2سرزندگی -3 زیبایی بصری -4 راحتی کالبدی -5 امکان نشستن و توقف کردن -6 دسترسی مناسب -7 امنیت -8تناسب و خوانایی فضا -9 تنوع و همگانی بودن فضا
بنا بر هرم مازلو تا وقتی که نیازهای سطح پایین تر تامین نگردد انسان به نیازهای بالاتر دست پیدا نخواهد کرد و همچنین یکی از عوامل تاثیرگذار بر روی تعاملات اجتماعی نیاز به تعلق می باشد که جزء نیاز سوم در هرم مازلو قرار دارد پس برای رسیدن به آن باید دو نیاز قبلی - نیازهای فیزیولوژیک و نیاز به امنیت - برای انسان تامین شده باشد
