بخشی از مقاله
تاثیر زیرساختهای حمل و نقل در توسعه پایدار روستایی
چکیده :
حمل و نقل هر کشور ی از مهمترین و با ارزش ترین سرمایه های آن کشور در رفع نیاز جمعیت رو به رشد به حساب آمده و می تواند پشتوانه محکمی برای رشد اقتصادی آن کشور باشد اگر راه ها و وسایل حمل و نقل کافی در اختیار نباشد ، مسلما ، روند تولید و مصرف در موقعیت مناسب انجام نمی پذیرد . بنا بر این سیستم حمل و نقل مناسب ، نتایج مثبت و پر اهمیتی را برای بهره وری بهینه ایجاد می نماید. آینده نگری و همچنین مطالعات پایه ای و ناحیه ای جهت توسعه این صنعت باعث رفع مشکلات بسیاری در راه توسعه و تامین نیاز های حیاتی افراد جامعه خواهد گردید . بر طرف نشدن نیاز قابلیت دسترسی به حمل و نقل یکی از مهمترین موانع در رسیدن به اهداف توسعه پایدار روستایی می باشد . بنا بر این وجود یا عدم وجود قابلیت دسترسی به سیستم حمل و نقل ب ه عنوان یکی از شاخص های توسعه پایدار می تواند اثرات مختلفی بر تغییرات ارگانیکی و غیر ارگانیکی مناطق روستایی داشته باشد .
کلید واژه : توسعه پایدار ، حمل و نقل ، روستا ، رشد اقتصادی ، زیر ساختها
مقدمه :
بسیار از نواحی منزوی و دور افتاده ، به هنگامی که از امکانات ارتباطی و حمل ونقل برخوردار می گردند ، از انزوای جغرافیایی خارج می شوند و ارزش اقتصادی مناسبی را کسب می کنند . حمل و نقل و ارتباطات در روستاها از اهمیت ویژه ای برخوردار است ، زیرا به دلیل ماهیت نواحی روستایی ، فعالیت هایی که مردم به طور معمول در نواحی روستایی انجام می دهند ، مستلزم رفت و آمد به دیگر مناطق ، جهت گذران زندگی می باشد ، چنین رفت و آمدهایی در شهرها امری عادی است ، اما در نواحی روستایی مشکلات چنین اموری آن قدر زیاد است که بیشتر مردم سبب ایجاد زحمات و تحمل رنج بسیار می شود - مطیعی لنگرودی ، . - 112 : 1382 بدین ترتیب یکی از شاخص های توسعه ، حمل و نقل است و حمل و نقل هم وابسته به زیر ساخت ها و رو ساخت ها ی حمل و نقل است .
در حمل و نقل روستایی می توان نمونه های مختلفی از زیر ساخت ها و شیوه ها ی مختلفی از حمل و نقل را در درون هر منطقه تشخیص داد که از جاده های آسفالته گرفته تا جاده های شنی ، خاکی و مالرو را می توان نام برد . در اصل هدف تامین یا بهبود حمل و نقل روستایی کاهش فقر است عدم دسترسی یا تحرک پذیری ناشی از منزوی بودن ، موجب می شود ، بسیاری از ساکنان روستایی در توسعه نیافتگی مطلق باشند . بوسیله احداث بسیاری از سیستم های جدیدی زیر ساخت های حمل و نقل روستایی در درون هر جامعه ، کیفیت زندگی بهبود می یابد . امید به زندگی بهتر بستگی به دسترسی به خدمات کالاها ، در آمد ، مشارکت اجتماعی ، فعالیت های اجتماعی سیاسی دارد . وجود زیر ساخت های حمل و ن قل روستایی اثر بخش و پایدار دسترسی های اساسی را در تمام طول سال فراهم می کند رویکرد یکپارچه و پایدار برای توسعه دادن به زیر ساخت ها و بوجود آوردن خدمات حمل و نقل کار آمد وحمل ونقل روستایی مفید و سودمند باعث افزایش تحرک و جابجایی در سراسر مرزهای نواحی روستایی می شود
تعریف حمل و نقل :
حمل و نقل وسیله ای برای دست یافتن به هدف است یا به عبارت دیگر هدف حمل و نقل فراهم کردن دسترسی به کالاهای ضروری ، اقتصادی و اجتماعی ، امکانات و تسهیلات برای جوامع روستایی که نیاز به دسترسی دارند تا قادر باشند زندگی مفید و رضایت بخشی را از لحاظ اقتصادی و اجتماعی داشته باشند بدیهی است که دسترسی به حمل و نقل یکی از معیار های توسعه روستایی است که وجود یا عدم وجود آن باعث ایجاد محدودیت یا فرصت در دست یافتن به رفاه اجتماعی و اقتصادی مردم در نواحی روستایی می شود - حمل و نقل را می توان حرکت مردم و کالا با هر وسیله ممکن و برای دست یافتن به اهداف ممکن تعریف کرد -
تعریف توسعه پایدار :
توسعه روستایی از بعد اصطلاحی به معنی توالی تغییرات منظم ، افزایش تمایز و تفاوت و نیز افزایش پیچیدگی و یکپارچگی به پیشرفت و ترقی ، بهبود رفاه بیشتر است . به طور کلی می توان گفت منظور از توسعه فرایندی است که بصورت یکپارچه موجبات رشد اقتصادی ، افزایش در آمد ، رفاه اجتماعی ، کاهش فقر ، افزایش سطح آموزش و پرورش ، ارتقای سطح زندگی و آگاهی های فرهنگی و بالاخره گسترش دموکراسی در سطح ملی را فراهم سازد، .اما
توسعه یا عمران روستایی به معنای کلی آن عبارتند از نوسازی روستاها و شیوه های بهره برداری کشاورزی پرورش و تجهیز نیروی انسانی و تامین خدمات عمومی مورد نیاز روستانشینان به منظور ارتقای سطح زندگی ساکنان روستا و ادغام جمعیت روستانشینان در جامعه و اقتصاد ملی - همان : 143 - بنابراین توسعه روستایی را می توان فرایندی از تغییر و تحولات ، با هدف بهبود و ارتقای کمی و کیفی سطح زندگی جامعه روستایی دانست ، فرایندی که به ایجاد تعادل و توازن زیستی بین دو فضا ی شهری و روستایی می انجامد و عمدتا در پی ایجاد توان و کارایی لازم برای جمعیت کم درآمد و فقیر روستایی است که کمتر قادر است بر توان خود بسنده کند و بر روی پای خود بایستد .
توسعه روستایی فرایندی است که از تامین نیازه ای اولیه جامعه روستایی شروع شده و به ایجاد اعتماد به نفس در جمعیت روستایی ختم گردد . بانک جهانی توسعه پایدار روستایی را چنین تعریف کرده است :توسعه پایدار روستایی شامل انتشار منافع توسعه در میان فقیر ترین افراد نواحی روستایی یا به عبارت دیگر ، کشاورزان کوچک مقیاس ، اجاره داران ، افراد فاقد زمین و دیگر گروه های محروم است هدف اصلی توسعه پایدار روستایی کاهش فقر است - World . - Bank, 1992 پنج پیش شرط مهم برای موفقیت توسعه پایدار روستایی عبارت اند از : الف - نگرش فرایندی به آموزش ب - اولویت دادن به مردم ج - امنیت ، قانون و حفظ حقوق افراد و منافع آنها د - پایداری از طریق خود اتکایی ه - به فعلیت در آوردن استعدادها ، تعهد و تداوم آن در مجریان است
عوامل حمل و نقل :
عوامل اصلی حمل و نقل شامل راه ، وسیله نقلیه ، نیروی محرکه و پایانه ها می باشند که در ذیل به آنها می پردازیم : را ه : یکی از عوامل مهم می باشد و بدون آن حمل و نقل امکان پذیر نیست . راه ممکن است بصورت راه زمینی و شوسه ، آبی و هوایی باشد . راه ها را همچنین می توان به دو دسته طبیعی و مصنوعی تقسیم کرد . الف - را ه های طبیعی : راه هایی است که ره آورد طبیعت است و احتیاج به سرمایه گذاری برای ساختن آنها نمی باشد . البته مقداری هزینه صرف توسعه و قابل استفاده کردن آنها می شود . راه های آبی که شامل رودخانه ، دریاچه ، دریا و اقیانوس می باشد و راه های هوایی جزء این دسته از راه ها می باشد . ب - راه های مصنوعی : راه هایی است که ساخت دست بشر است و بنا به نوع آنها و موقعیت جغرافیایی ، میزان سرمایه گذاری آنها متفاوت است از این گروه راه شوسه و راه آهن را می توان نام برد که این گونه راه ها بخصوص راه آهن احتیاج به سرمایه گذاری بالا و ثابتی دارد . جدول شماره - 2 طول انواع راههای کل کشور تحت حوزه استفاظی وزارت راه و ترابریرا نشان می دهد .
وسیله نقلیه :
یکی دیگر از عوامل حمل و نقل ، وسیله ی نقلیه می باشد . وسایل نقلیه را مانند راه ها می توان به وسایل نقلیه ی زمینی ، وسایل نقلیه آبی و وسایل نقلیه هوایی تقسیم بندی کرد وسایل نقلیه شامل حیوانات ، ارابه ، دوچرخه ، موتور سیکلت ، اتومبیل های سواری ، اتوبوس ، کامیون ، قطار ، قایق ، کشتی ، هواپیما و … می باشد .
نیروی محرکه :
نیروی محرکه به معنی نیرو یا انرژی می باشد که باعث حرکت وسایل نقلیه می شود برای این منظور از نیروهایی مثل انسان ، حیوان ، بخار ، ذغال ، بنزین ، گازوئیل و برق استفاده می شود .
پایانه :
یکی دیگر از عوامل مهم حمل و نقل ، پایانه یا سر منزلگاه است پایانه محلی است که امکانات را برای سوار و پیاده شدن مسافران و بار گیری و تخلیه ی کالاها فراهم می سازد .پایانه در حمل و نقل راه های شوسه اهمیت چندانی ندارد .
