مقاله تاثیر سبک رهبری خیرخواهانه مدیران بر بدبینی سازمانی

بخشی از مقاله

چکیده
تحقیق حاضر با هدف بررسی تاثیر سبک رهبری مدیران بر بدبینی سازمانی معلمان زن مقطع دوم متوسطه آموزش و پرورش شهر بروجرد در سال تحصیلی 94-95 انجام شده است. روش تحقیق از نظر هدف کاربرد ی و به لحاظ ماهیت و روش توصیفی/ پیمایشی و از شاخه میدانی می باشد. جامعه آماری پژوهش را تعداد N: 324 نفر از معلمان زن مقطع دوم متوسطه آموزش و پرورش شهر بروجرد تشکیل می دهند که با استفاده از فرمول تعیین حجم نمونه کوکران تعداد N: 191 نفر به روش نمونه گیری تصادفی خوشه ای به عنوان نمونه انتخاب شده اند.

برای گردآور ی داده ها از ابزار پرسشنامه استاندارد سنجش بدبینی سازمانی جیمز و همکاران - 2005 - و پرسشنامه استاندارد سنجش سبک رهبری مدیران لیکرت - 1998 - استفاده شده است. برای آزمون فرضیه های پژوهش از روش های آماری توصیفی و استنباطی نظیر آزمون نرمال سنجش کلموگروف- اسمیرنوف، آزمون رگرسیون خطی و تکنیک مدلسازی معادلات ساختاری بهره گرفته شده است. یافته های پژوهش نشان می دهد که سبک رهبری خیرخواهانه بر بدبینی سازمانی معلمان زن مقطع دوم متوسطه آموزش و پرورش شهرستان بروجرد تاثیر دارد.

.1 مقدمه

در سال های اخیر عمده مسائل مورد اعتراض معلمان حکایت از دستمزدهای پایین،فضای آموزشی نامناسب،عدم امنیت شغلی،سختی کار و ... بوده است. پیامد این اعتراضات چیزی به جز بدبینی سازمانی گسترده به ویژه نسبت به رهبران نظام آموزشی کشور بوده است. نتایج مطالعه آبراهام نشان می دهد هر سه نوع بدبینی - شخصیتی،سازمانی و اجتماعی - با رضایت شغلی ارتباط دارد . در نتیجه وقتی رضایت شغلی معلمان کاهش می یابد به همان نسبت بدبینی سازمانی ایشان نیز افزایش می یابد. پیامد اصلی این بدبینی که منجر به عدم رضایت شغلی می شود افت کیفیت آموزشی و در نتیجه ایجاد لطمه به وضعیت درسی دانش آموزان است.در نتیجه مطالعه بررسی بدبینی سازمانی و راه کارهای کاهش آن ضرورت بسیار دارد.

در حال حاضر جامعه معلمان کشور معتقد هستند که مشکلات نظام آموزشی تنها زمانی برطرف می شود که شیوه رهبری تازه ایی بر این نهاد حاکم گردد. معلمانی که بدبین شده اند بیشتر احتمال دارد تعهد سازمانی و انگیزه کاری کمتری داشته باشند. و همچنین منجر به تقویت فعالیت معلمان در آموزشگاه های خصوصی و ایجاد بازار سیاه آموزشی می شود.در نتیجه بررسی راهکارهای کاهش بدبینی سازمانی که ناشی از تغییرات سبک رهبری نظام آموزشی کشور باشد بسیار ضرورت دارد.

یکی از عوامل زمینه ساز بدبینی در سازمان عدم مشارکت کارکنان در سازمان است. معلمان عمدتا دارای نقش فعالی در تصمیم گیریهای درون سازمانی نیستند.این عدم اعتماد به معلمان و در نتیجه مشارکت ندادن آنها در تصمیم گیری ها تا آنجا پیش رفت که طی طرحی آموزش و پرورش برای نظارت بر عملکرد معلمان تصمیم گرفت در کلاس های درس نیز دوربین ها ی مداربسته نصب نماید.که این امر منجر به مخالفت شدید و در نتیجه شکل گیری بدبینی عمیق در میان معلمان شد.نبود شخصیتی الهام بخش و جهت دهنده به رفتار معلمان و نیز تاکید اخیر سازمان آموزش و پرورش بر رهبری منطبق با سیستم 1 لیکرت مسئله بررسی تاثیر سبک های رهبری لیکرت بر بدبینی سازمانی معلمان را ضروری ساخته است.در نتیجه سوال اساسی پژوهش حاضر این است که:

سبک رهبری مدیران چه تاثیری بر  بدبینی معلمان زن مقطع دوم متوسطه آموزش و پرورش شهر بروجرد دارد ؟

.2 ادبیات نظری -1-2-2مدل های بدبینی سازمانی

تحلیل های آندرسون یکی از کامل ترین مفهوم پردازی ها از بدبینی در سازمان هاست. این مطالعه مدلی را ارائه می دهد که از تخلفات قرار داد به عنوان چهار چوبی برای مطالعه بدبینی کارمندان استفاده می کند و متغییر های فردی و محیطی متعددی را شامل می شود 

قرار داد ها به عنوان مشخصه های حیاتی از تجارت های مدرن شناخته می شود که در آن ها ارتباط مهم بین افراد و سازمان مشخص شده و رفتار های آن ها را هدایت می کند

اگرچه بسیاری از کارهای قبلی مرتبط با نظریه ی قرار داد در سطوح کلان به مطالعه پرداخته بودند - ویلیامسون2، . - 1985
آندرسون در کنار سایر محققان - روسئو و پارکز، 1993؛ شر و تتریک 3، - 2006 از تئوری قرار داد برای توضیح سطوح کلان نگرش ها و رفتار در سازمان ها استفاده کرد آندرسون بیان کرد که کارمندان با اعتماد به نفس پایین، منبع کنترل بیرونی، حساسیت برابر، دروغ پردازی بالا و یا اخلاق کاری ضعیف بسیار بیشتر مستعد هستند تا نگرش های بدبینانه را درنتیجه ی تخلف های قرار داد داشته باشند علاوه براین مشخصه های جمعیتی به عنوان کاهش دهنده ها شناسایی شدند.

مدل ارائه شده توسط آندرسون همچنین مشخصه های محل کار را به عنوان پیش بینی کننده های بدبینی شناسایی کرد.براساس آن، فاکتور ها در محیط کار که می توانند درکی از تخلف در قرارداد را ایجاد کنند ، نگرش های بدبینانه را شکل دهند، که در سه گروه دسته بندی شده اند: مشخصه های محیطی تجارت، مشخصه های سازمانی و مشخصه های شغل یا نقش. شگفت آور نیست که مدل ارائه شده توسط آندرسون محرکی برای کسانی بود که به دنبال بررسی بدبینی سازمانی بودند. مثالی از مدل پیشرفته ی اخیر از بدبینی سازمانی که برپایه ی آندرسون بنا شده است مدل جوهانسون- کلی است 

مدل و نتایج تجربی ارائه شده توسط جوهانسون و کلی پیشنهاد می کند که بدبینی سازمانی می تواند به صورت واسطه در روابط بین تخلف قرار داد روانشناختی و نتایج کاری متاثر از آن عمل کند. اگرچه میزان آن برای آنکه بر روی نتایج رفتاری کار اثری نداشته باشد کوچک است. به عبارت دیگر، تخلف از قرار داد روانشناختی هم به صورت مستقیم و هم غیر مستقیم بر نتایج کاری، به همان خوبی که دارای اثر مستقیم برروی رفتار های مربوط به کار است تاثیر گذار است.پیامد نظری از این یافته ها پیشنهاد می کند که احساس ناشی از تخلف قرارداد و بدبینی سازمانی مفاهیم جداگانه - اگرچه مرتبط اند - هستند و می توانند به همان صورت بررسی شوند. اگرچه هر دوساختار شامل انتظارات نابجا هستند، جوهانسون و لری بیان می کنند که ادراک ها از تخلف قرار داد روانشناختی و بدبینی سازمانی مفاهیمی منحصر بفرد هستند که به روش های بسیار متفاوت برای تاثیر گذاری بر سازمان و نتایج فردی اثر می گذارند 

اگرچه آندرسون و باتمن - 2007 - نه ادعای پیشرفت ونه ادعای ارائه ی مدلی کامل از بدبینی را داشتند، استناد های آنها به وضوح در میان چند مطالعه ی تجربی اندکی بود که چندین عامل و نتیجه ی بدبینی در محیط کار را بررسی کردند. بنابراین، یک مدل ارائه شده آزمایش شده بود. در مطالعه ی آنها، آنها به وضوح بدبینی را به صورت نگرشی منفی ویژه ای در ارتباط با مشخصه های پایدار شخصیتی در نظر گرفتند - گاستلو4، - 2010، به همین صورت تحقیق آن ها به بررسی پیش بینی کننده های موقعیتی بدبینی محل کار و پتانسیل اثراتی که این نگرش از بی اعتمادی و سرخوردگی می تواند برروی رفتار کارمندان داشته باشد پرداخته است. پیش بینی کن نده های شناخته شده در این مطالعه مرتبط با مشخصه های مدیران اجرائی سطح بالا و فاکتور های مستقیما متاثر از مدیران سطح بالا بودند 

پیامد های در نظر گرفته شده توسط آندرسون و باتمن رفتارها بودند، وتوسط پیامد های رفتاری بررسی می شوند. پیامدهای بدبینی به همان گونه ی منفی ایی که نسبت به محل کار است، پیش بینی شده بود که در ارتباط نزدیک با نیت های شغلی منفی بیشتر از نیت های مثبت اند باشد. همان گونه که پیش بینی شد، بدبینی به صورتی منفی با نیت های اجرایی رفتار های شهروندی سازمانی مربوط است. علاوه برآن ماهیت بی اعتمادی ازبدبینی سازمانی، رابطه ی منفی بین بدبینی و نیت هایی که برای درگیر شدن در رفتارهای غیر اخلاقی بود پیش بینی شده و یافت شدند

بخش عمده ی تحقیق آندرسون و باتمن این است که آن ها قادر به شناسایی و تحقق بخشیدن تجربی پیش کن نده های محیطی بدبینی سازمانی پیشنهاد شده توسط میریز و کانتر و میرویس بودند. همچنین آنان تعیین کردن که نگرش های رفتاری اثر گذارند. افزون بر آن یافته ها از مطالعه ی آن ها پیشنهاد می دهد که بدبینی سازمانی می تواند برخی نتایج سازنده داشته باشد - مانند عدم مشارکت در درخواست های غیر اخلاقی -

اگرچه تحقیقات گذشته نتایج مهمی را تولید کرده اند، آنها تعمیم کوچکی، یا بسط کمی، برروی بنیان گذاشتن مفهومی کاری برروی بدبینی داشته اند. بنابراین پیشرفت مدل بدبینی سازمانی حوزه ای را ارائه می دهد که دارای فرصت های زیادی است. محققان گذشته برخی از مهمترین پیش بینی کننده های واضح از بدبینی را به حساب آورده اند. در حالی که سایر فاکتور ها را که برای کارمندان به صورت پنهان هستند نادیده گرفته اند. - مانند ادراک های شخصی تفاسیر از محل کار - با استثناهایی کم، برهم کنش بین ادراک های فردی از سازمان و مشخصه های شخصی به صورت زیادی بررسی نشده باقی است. علاوه براین با توسعه ی بازه ای از نتایج در نظر گرفته شده بدبینی در تنظیمات سازمانی بدست آورند. ناکامی درنظر گرفتن مدل های تئوری جدید می تواند نشان دهنده ی بزرگترین تهدید برای پیشرفت در این زمینه باشد.

برای تقریبا یک دهه، مدل غالب برای بیشتر تحقیقات در زمینه ی بدبینی سازمانی شامل تخلفات قرارداد به عنوان پایه تئوری آنها می شدند اگرچه این مدل شایسته بود و برای رشد دانش های وابسته به بدبینی در محل کار مفید بود، حتی اصطلاحات کمی در تئوری موجود می توانست مفید واقع شود.

-2-1-2پیامدهای بدبینی سازمانی

تعدادی از پیامد های بدبینی مطالعه شده است و پیامدی که بیشترین توجه را به خود جذب کرده است رفتار شهروندی سازمانی است

نتایج مربوط به رابطه ی بین بدبینی و رفتار شهروندی در برخی مطالعات بایکدیگر ناسازگارند دربرخی از آن مطالعات رابطه ای منفی یافت شده است وبرخی دیگر دریافته اند که بدبینی اثر عمده ای بر رفتار های شهروندی سازمانی ندارد. پیامد های دیگر که مورد بررسی قرار گرفته است رضایت شغلی، غیبت کردن از کار، - آبراهام، 2000، جوهانسون و کلی، - 2003 بیزاری - آبراهام، - 2000 سردرگمی احساسی و عملکرد در نقش است - جوهانسون و لری، - 2003 علاوه بر این علی رغم نگرش منفی به بررسی سازمانی در سازمان ها مطالعات نشان دادند که بدبینی همچنین می تواند پتانسیل سازندگی داشته باشد برای مثال آندرسون و باتمن دریافتند که رابطه ی منفی بین بدبینی و تمایل برای پاسخ به درخواست های غیر اخلاقی توسط مدیران وجود دارد 

شواهد اخیر پیشنهاد می کنند که بدبینی سازمانی در ارتباط با تاثیراتی است که می توانند به شدت مخرب موفقیت های سازمان باشد. در یک مطالعه ی بر پایه ی سناریو، افرادی که نسبت به یک سازمان خیالی بسیار بدبین بودند کمتر تمایل داشتند که نشان دهند که می خواهند در رفتار های نقش اضافی بمانند خدمت کردن در کمیته ها، تیم های کاری چند عملکردی و کارکردن با سرعت های بیشتر برای حقوق مساوی - آندرسون1 و باتمن 2، - 2007 شرکت کنند. در مطالعه دیگر، کارمندانی که بدبینی بیشتری نسبت به تلاش های تغییرات سازمانی خودشان بیان کرده بودند، وابستگی کمتری به سازمان بیان کرده بودند و رغبت کمتری برای افزایش تلاش برای حمایت از تغییرنشان داده بودند

این تأثیرات می توانند به صورتی مشخص مخرب چاپلوسی های امروزه باشند، به سرعت سازمان ها را تغییر دهند، و سازمان هایی را که بقایشان وابسته به تلاش اضافی و اشتیاقشان است. بدبینی سازمانی همچنین در ارتباط با فاکتور های متعددی است که وابسته به سلامتی و شادابی هستند. برطبق یک مطالعه - ریچارز، آستین و ونئوس - کارمندانی که نسبت به جایی که در آن کار می کنند بدبین هستند تمایل دارند کمتر از کارشان رضایت داشته باشند و بیشتر دوست دارند اگر فرصتی یابند، سازمان را ترک کنند و نرخ بالاتری از فرسودگی روانی را تجربه می کنند