بخشی از مقاله
چکیده
پژوهش حاضر، به بررسی تاثیر سبک مدیریت کلاسی تعامل گرایانه بر اضطراب آزمون و اضطراب ماهیت ریاضی دانشآموزان پایه ششم ابتدایی شهرستان پلدشت پرداخته است. این پژوهش، از نوع تحقیقات شبه آزمایشی بوده و طرح پژوهشی مورد استفاده در این پژوهش، طرح پیشآزمون و پسآزمون و با گروههای مقایسه است. جامعه آماری در این تحقیق، دانشآموزان پایه ششم ابتدایی شهر چالدران در سال تحصیلی 93-94 که تعداد آن 703 نفر 374 - نفر دانشآموز پسر و 329 دانشآموز دختر - می-باشد. حجم نمونه با استفاده از جدول بارتلت، 104 نفر تعیین و به روش نمونهگیری هدفمند انتخاب گردید.
برای اندازهگیری اضطراب ریاضی دانشآموزان، از پرسشنامهی 18 گویهای اضطراب ریاضی شکرانی استفاده شد. روایی محتوایی پرسشنامه، توسط صاحبنظران تایید و تعیین پایایی درونی با ضریب آلفای کرونباخ، 0/77 بدست آمد. تجزیه و تحلیل دادهها، با استفاده از نرمافزار SPSS 23 انجام شد. برای تجزیه و تحلیل دادهها، از روشهای آماری توصیفی و نیز استنباطی شامل UNIANCOVA استفاده گردید. نتایج نشان داد اعمال سبک مدیریت تعاملگرایانه بر کاهش اضطراب آزمون ریاضی و کاهش اضطراب ماهیت ریاضی، موثر است. همچنین، میانگین اضطراب آزمون ریاضی و اضطراب ماهیت ریاضی در دختران کمتر از پسران است.
مقدمه
جوامع گوناگون، بر اساس نیازها و ارزشهای حاکم بر آنها در مقاطع مختلف زمانی، از زوایای متفاوتی به مطالعه ریاضی اقدام کردهاند. تاریخ علم در یونان باستان نشان میدهد که یونانیان، توجه خاصی به ریاضیات داشتهاند به نحوی که در آن دوره، ریاضایات همپایهی فلسفه به پیش میرفت. در قدیم، به ریاضایات به اندازهای توجه میشد که موفقیت و مهارت در آن، نشانهی هوش به شمار میرفت
امروزه نیز ریاضیات در برنامهریزی تحصیلی، جایگاهی ویژه دارد و در اندازهگیری سطح پیشرفت، خصوصا برای تعیین سطح ورود به برنامههای ویژهی امتحانات ورودی دانشگاهها، نقشی مهم دارد. همچنین، ریاضیات برای دانشآموزانی که در پی کسب مشاغل علمی و فنی در سطح دانشگاه هستند، به مثابهی یک صافی مهم مطرح است
باید اذعان داشت که اهمیت و نقش پایهای ریاضیات در تاریخ اندیشه توسط علوم و حتی سیر تحولات صنعتی و فنی غیر قابل انکار است. در واقع ریاضیات یکی از مهارتهای فردی بسیار اساسی در تداوم زندگی روزمره در جوامع مدرن است
برای بهبود فرایند تدریس و یادگیری ریاضیات، ناچارا باید مشکلاتی را شناسایی کرد که بر سر راه این فرایند وجود دارد. از این رو، مطالعهی عوامل موثر در یادگیری درس ریاضی در دهههای اخیر، مورد توجه بسیاری از صاحبنظران و متخصصان فن تعلیم و تربیت قرار گرفته است. با این که امروزه نیاز به ریاضیات در تجارت، علوم اجتماعی و حتی علوم انسانی امری حتمی و ضروری به نظر میرسد، معهذا بسیاری از دانشآموزان از آزمون ریاضیات اجتناب میکنند یا قابلیتها و تواناییهای واقعیشان را کمتر از حد نشان میدهند، به عبارتی دیگر، دارای اضطراب ریاضیٍ هستند
نتایج تحقیقات گوناگون نشان میدهد که درک و یادگیری ریاضی، نه تنها به ساختارهای شناختی وابسته است، بلکه به عوامل انگیزشی و عاطفی نظیر باورها، نگرشها و اضطرابها نیز مربوط است - رکابدار و سلیمانی، . - 1387 اضطراب به عنوان یک عامل مهم و تاثیرگذار، سهم بهسزایی در کاهش پیشرفت ریاضی دارد. فردی که اضراب ریاضی را تجربه میکند، ممکن است در هنگام مواجهه با تکالیف ریاضی، دچار رنج و ناراحتی گردد
به نظر میرسد اضطراب ریاضی به عنوان مشکلی برای بسیاری از دانشآموزان مطرح است. اضطراب ریاضی به عنوان یک حالت ناراحتی در زمانی که دانشآموز میخواهد تکالیف ریاضیاتش را انجام دهد، پدید میآید
ویژگیهای اصلی این ناراحتی شامل: دوست نداشتن، نگرانی و ترس، با تظاهرات خاص رفتاری مانند تنش، ناامیدی، پریشانی، ناتوانی و بهمریختگی روانی در هنگام دست زدن به کارهای ریاضی میباشد
علاوه بر این، احساس اضطراب میتواند منجر به وحشت، تنش، ناتوانی، اضطراب، خجالت، ناتوانی کنار آمدن، عرق کف دست، معده عصبی، اشکال در تنفس، و از دست دادن توانایی تمرکز باشد
پژوهشها در سال های اخیر نشان دادهاند که اضطراب ریاضی غیر معقول - اضطراب مرضی - با ایجاد مانع-های جدی شناختی و آموزشی در فراگیران، ضمن ابتلای آنان به ایست فکری و نقصان قابلیتهای استدلالی موجبات تضعیف خودباوری ریاضی را در آنها فراهم میآورد و با ایجاد نگرش منفی، به شدت بر عملکرد پیشرفت ریاضی فراگیران موثر میافتد
لواسانی، حجازی و خندان - 398 :1390 - در یک جمعبندی از نظر محققان، اشاره کردهاند که اضطراب ریاضی معمولا توام با نگرانی زیاد، اختلال و نابسامانی فکری، افکار تحمیلی، تنیدگی و در نتیجه "ایست تفکر" میباشد. ناامیدی، افسردگی، حواسپرتی و هجوم افکار نامربوط به ذهن و اختلال در فرایندهای پردازش اطلاعات، کاهش رفتار مفید و موثر اشخاص در مقابله با موقعیتهای گوناگون، توقف توانایی استدلال اجتناب از ریاضی، تاثیر در انتخاب رشته فراگیران در دبیرستان از پیامدهای اضطراب ریاضی است.
عوامل متنوعی در ایجاد اضطراب ریاضی نقش دارند که از جمله مهمترین آنها، شرایط محیط یادگیری و شیوههای تدریس معلمین در کلاس درس می باشد. بر اساس نظر اسکمپ 1978 - به نقل از علمالهدایی، - 108 :1380 از عواملی که میتواند بر رفتار ریاضی دانشآموزان تاثیر داشته باشد، شرایط فیزیکی و روانی کلاس، شیوههای آموزش و رفتار معلم در کلاس میباشد. ماهیت فعالیت معلم در هر کلاس درسی از جمله کلاس درس ریاضیات، با مدیریت کلاسٌ درآمیخته است.
آنچه در ارتباط با فرآیند یادگیری و به خصوص آموزش ریاضی و عوامل مرتبط با آن، از اهمیت اساسی برخوردار است، فراهم آوردن شرایط یادگیرنده و موقعیت یادگیری به گونهای است که بهترین دستاوردها حاصل آید. معلم به عنوان مدیر کلاس با استفاده از امکانات موجود، زمینهی تحقق اهداف آموزشی را فراهم میکند. ماهیت فعالیت معلم در کلاس درس با مدیریت کلاس درآمیخته است. در تعامل معلم و دانش آموزان سبک مدیریت کلاسی معلم، اهمیت ویژهای دارد.
مدیریت کلاس درسٍ، دامنهی گستردهای از فرآیندها و تعاملات کلاسی را در بر میگیرد و متغیری کلیدی در ایجاد جو مطلوب برای آموزش و یادگیری دانش آموزان به شمار میآید؛ یعنی علاوه بر آموزش، شامل کلیهی تعاملات دانشآموزان با معلم و با یکدیگر، محیط فرهنگی-اجتماعی و روانشناختی کلاس نیز میشود و به عبارتی، اصطلاح جامعی است که فعالیتهای معلم برای نظارت بر فعالیتهای کلاس درس، شامل رفتارهای دانشآموزان، تعاملات و یادگیری آنها میشود
مدیریت کلاس درس، شامل جنبههای بسیاری میشود، از جمله: مدیریت فضا، زمان، فعالیتها، مواد آموزشی، ارتباطات اجتماعی و رفتار دانشآموزان. بنابراین، این مفهوم، با طیف گستردهای از فعالیتهای برعهده گرفته شدهی معلم در کلاس درس، مرتبط است
از سویی دیگر، امروزه روشهایی نوین در تدریس بر مبنای نظریهها و پژوهشهای تربیتی ارائه شده است تا به کمک آنها، معلم بتواند این فرایند را هرچه بهتر به سوی کسب اهداف آموزشی سوق دهد؛ اما موفقیت و کارایی این روشها، مستلزم فراهم بودن شرایط مناسب کلاسی است؛ یعنی فراهم بودن حد مطلوبی از آرامش، پذیرش
و همراهی دانشآموزان با معلم - عالی و یزدی سیدامیر، . - 1387 به همین دلیل، مدیریت کلاس برای خلق بهترین محیط ممکن به منظور یادگیری، اولویت نخست در مسئولیتهای معلم کلاس به شمار میرود
از نظر مارتین - 2003 - ، با وجود اینکه امروزه، کاربرد روشهای نوین تدریس از جمله روشهای دانشآموز- محور یا آموزش-های مشارکتی و همیارانه، پیوسته توصیه میشود، در مدیریت کلاس، رویکردهای سنتی، همچنان پابرجاست
