بخشی از مقاله
چکیده
در این پژوهش رابطه هوش کلامی و توانایی حل مسأله ریاضی دانشآموزان بررسی شده است. روش تحقیق، توصیفی-همبستگی است. جامعهآماری تحقیق، دانشآموزان پایه ششم منطقه3 شهر اهواز میباشد. 250 پرسشنامه میان آنان توزیع شد. برای جمعآوری دادهها از آزمون هوشکلامی وکسلر و حل مسأله ریاضی محققساخته استفاده شد. بهمنظور تجزیه و تحلیل دادهها از ضریب همبستگی پیرسون و تحلیل رگرسیون چندگانه استفاده شد. یافتهها نشان داد، بین اطلاعات عمومی، شباهت ها، محاسبات، گنجینه لغات، درکمطلب، فراخنای ارقام و توانایی حل، رابطه معناداری وجود دارد. همچنین از مولفههای هوش، محاسبات، شباهتها، گنجینه لغات و اطلاعات پیشبینیکنندههای معنیداری برای توانایی حل هستند.
کلمات کلیدی: هوش کلامی، توانایی حل مسأله، دانشآموزان.
.1مقدمه
در جامعه کنونی خوب زیستن نیازمند تواناییهای انتخابگری، استدلال، تصمیمگیری و حل مسأله است. آموزش و پرورش، رسالتی بزرگ در ایجاد چنین توانایی دارد.[5] طبیعی است که عدم موفقیت کودکان در انجام نقش دانشآموز، هم از سوی مدرسه و هم از طرف خانواده به عنوان مسألهای بسیار جدی تلقی میشود. این دلواپسی شدید درباره عدم موفقیت درسی باعث شده که مشکلات آموزشی و دشواریهای یادگیری به صورت رایجترین مسأله کودکان تجلی نماید.[2] از آنجا که هر نظام آموزشی، پیشرفت تحصیلی1 بهعنوان مهمترین شاخص توفیق فعالیت های علمی و آموزشی محسوب میشود، بررسی عوامل مؤثر بر پیشرفت تحصیلی دانشآموزان از اهمیت خاصی نزد پژوهشگران برخوردار است. از دیدگاه برنامهریزان، ریاضیات2 یکی از مواد درسی است که آموزش و فراگیری آن جهت انجام دادن چنین رسالتی ضروری است
.[12] دیدگاههای نوین آموزش ریاضیات، بر اهمیت تفکر و استدلال، درک و شناخت معنادار مفاهیم در حل یک مسأله و توجه به تفاوتهای فردی دانشآموزان در یادگیری ریاضیات تأکید دارند.[13] میزان افت تحصیلی از مشکلات عمده و رایج دانشآموزان ایرانی در همه پایههای تحصیلی است. یافتههای مطالعات بین المللی، از جمله سومین مطالعه جهانی تیمز در سال تحصیلی 1373-1374 و مطالعات مجدد آن در سال 1377-1378مؤید عملکرد ضعیف دانشآموزان ایرانی در حوزههای مختلف درسی به خصوص درس ریاضی بودهاست. امروزه دانش ریاضی را بهعنوان یکی از مجاری درک جامعه جهانی و توسعه آن بر میشمارند.
از این رو درک این مهم ضروری است که باید بیش ازپیش مورد توجه و اهتمام برنامهریزان کشور و دولت قرار گیرد .[1] از سوی دیگر مدت زیادی است که مربیان، معلمان حرفهای، طراحان مطالب درسی و حتی متخصصان حوزهی روانشناسی زبان1 تلاش میکنند تا چگونگی رابطهی بین هوش فراگیران و توانایی آنان را در یادگیری پیدا کنند .[8] تاکنون خیلی از محققان وجود ارتباط بین عامل هوش عمومی2 و توانایی یادگیری3 را رد کردهاند، اما موضوع حایز اهمیت این است که بسیاری از این محققان هوش افراد راصرفاً با نظریهی هوش قدیمی که شامل همان تستهای بهرهی هوشی هستند اندازه گیری نمودهاند.
اگرچه تعریف واحدی از هوش وجود ندارد، اما عناصری از هوش مورد توافق اغلب پژوهشگران قرار دارد. به اعتقاد گیج و برلاینر4 این عناصر عبارتاند از: توانایی پرداختن به امور انتزاعی5، توانایی حل کردن مسائل6 و توانایی یادگیری.7 هوش کلامی8 دانشآموزان بهعنوان یکی از عواملی است که ممکن است بر توانایی آنها در عملکرد ریاضی تاثیر گذار باشد. در این نوع هوش فرد مطالب را به سرعت میخواند و میفهمد و در سخنگویی، واژگان بیشتر و دقیقتری بهکار میبرد .[17] از آنجا که نقش هوش کلامی در کیفیت و کنترل یادگیری دانشآموزان برجسته است و ممکن است نقص در هوش کلامی بر عملکرد ریاضی آنها تأثیر فراوان بگذارد. به همین دلیل، هدف هوش کلامی در کیفیت و کنترل یادگیری دانشآموزان برجسته است .[6] با توجه به آنچه گفته شد پژوهش حاضر به بررسی رابطه هوش کلامی و توانایی حل مسأله در دانش آموزان پسر پایه ششم ابتدایی شهر اهواز می پردازد.
.2مبانی نظری پژوهش
تعریف متغیّرهای پژوهش هوش: هوش یکی از جذابترین و جالب توجهترین نیروهای روانی است که جلوههای آن در موجودات مختلف به میزان متفاوت قابل مشاهده است و هر چه موجودات از تکامل بیشتری بهرهمند باشند، از نظر هوشی نیز پیشرفتهتر هستند و به همان نسبت از پیچیدگی بیشتری نیز برخوردارند.[16] هوش توانایی کلامی، مهارت حل مسأله و توانایی یادگیری و انطباق با تجارب روزانه زندگی است و مجموعه نیرو یا ظرفیتی است که فرد با کمک آن میتواند در محیط خود با اندیشهای سنجیده و رفتار و کرداری موثر و با هدف عمل کند .[17] هوش کلامی: در این نوع هوش، فرد مطالب را به سرعت میخواند و میفهمد و در سخن گویی، واژگان بیشتر و دقیقتری بهکار میبرد .[17] مقیاس هوش توسط وکسلر - 1969 - ، به منظور سنجش هوش کودکان تهیه شده است، دارای 12 پاره تست میباشد 6 - پاره تست کلامی و 6 پاره تست غیر کلامی - . یکی از ویژگی های عمده مقیاس وکسلر، محاسبه بهره هوش کلامی و غیر کلامی بر مبنای نمرات بدست آمده از دو بخش کلامی و غیرکلامی آن میباشد. در پژوهش حاضر تنها از پاره تست کلامی این مقیاس در جهت اهداف پژوهش استفاده خواهد شد که عبارتند از -1اطلاعات عمومی - 1 نشانگر میزان اطلاع و آگاهی کودک از محیط اجتماعی و فرهنگی او می باشد - ، -2فراخنای ارقام - 2 دارای دو بخش حافظه ارقام مستقیم و حافظه ارقام معکوس میباشد - ، -3 گنجینه لغات - 3 گنجینه لغایت کودک معرف توانایی او در یادگیری و کسب اطلاعات است و این آزمون بهترین معرف هوش عمومی فرد میباشد - ، -4 محاسبات - 4پرسشهایی در زمینه محاسبات ساده ساده را در بر میگیرد که با استفاده از یک تصویر و مکعب چوبی مطرح میشوند - ، -5 درک و فهم - 5به قدرت درک و فهم کودک از مسائل اجتماعی گفته میشود - ، -6شباهتها - 6 به پرسشهای در بر گرفته از کودک شباهت میان دو مورد بیان
شده را میپرسند - .[17]
توانایی حل مساله: توانایی حل مساله، یکی از روشهای فعال تدریس است. اگر نظام آموزشی بخواهد توانایی حل مسأله را به دانشآموزان یاد دهد، - البته مسأله به معنی مشکل و معضل نیست، بلکه رسیدن به هدف در هر اقدامی، به نوعی حل مسأله است - . در این روش آموزش در بستر پژوهش انجام میشود و منجر به یادگیری اصیل، عمیق و پایدار در دانشآموزان میشود. در این روش ابتدا معلم باید مسأله را مشخص، سپس به جمعآوری اطلاعات توسط دانشآموزان پرداخته شود، و بعد از جمعآوری اطلاعات بر اساس اطلاعات جمعآوری شده، دانشآموزان فرضیهسازی و در نهایت فرضیهها را آزمون و نتیجه گیری میکنند. اگر روش حل مسأله درست انجام شود، میتواند منجر به طوفان فکری گردد و دانشآموزان میکوشند تا برای حل مسأله با استفاده از تمام افکار و اندیشههایی که دارند، در کلاس راه حلی بیابند و آن را ارایه دهند .[3]
.3 فرضیههای تحقیق
فرضیه اصلی تحقیق بین هوش کلامی - اطلاعات عمومی، فراخنای ارقام، درک مطلب، محاسبات، گنجینه لغات، شباهت ها - و توانایی حل مسأله ریاضی دانش آموزان پسر پایه ششم ابتدایی رابطه وجود دارد. فرضیههای فرعی تحقیق -1 بین اطلاعات عمومی و توانایی حل مسأله ریاضی دانش آموزان پسر پایه ششم ابتدایی رابطه معناداری وجود دارد. -2 بین شباهت ها و توانایی حل مسأله ریاضی دانش آموزان پسر پایه ششم ابتدایی رابطه معناداری وجود دارد. -3 بین محاسبات و توانایی حل مسأله ریاضی دانش آموزان پسر پایه ششم ابتدایی رابطه معناداری وجود دارد. -4 بین گنجینه لغات و توانایی حل مسأله ریاضی دانش آموزان پسر پایه ششم ابتدایی رابطه معناداری وجود دارد.
