بخشی از مقاله
خلاصه
هدف پژوهش حاضر، بررسی تاثیر سلامت سازمانی بر بهره وری شغلی اساتید تربیت بدنی استان آذربایجان غربی می باشد. بدین منظور155نفر از اساتید تربیت بدنی استان آذربایجان غربی پرسشنامه های استاندارد سلامت سازمانی - OHI - هوی و فیلدمن - - 1996 و بهره وری شغلی مدل آچیو مدل هرسی، پاول و بلانچارد، کنت - 1378 - و پرسشنامه اطلاعات فردی را تکمیل نمودند. پس از جمع آوری داده ها با استفاده از روشهای آماری تی تک نمونه ای - One - Sample t test، همبستگی اسپیرمن، رگرسیون خطی و رگرسیون چندگانه - - Multiple Regression اقدام به تجزیه و تحلیل داده ها شد.
نتایج آزمونی تی تک نمونه ای نشان داد که وضعیت متغیرهای سلامت سازمانی و بهره وری شغلی اساتید تربیت بدنی استان آذربایجان غربی در حد مطلوب می باشد. نتایج بررسی همبستگی بین متغیرها نیز نشان داد که بین سلامت سازمانی با بهره وری شغلی اساتید ارتباط مثبت و معنی داری وجود دارد. نتایج تحلیل رگرسیونی نیز نشان داد که متغیر سلامت سازمانی به اندازه 37/7 درصد از تغییرات متغیر بهره وری شغلی را تبیین می کند و مؤلفه های سلامت سازمانی به اندازه 47/5 درصد از تغییرات متغیر بهره وری شغلی را تبیین می کنند.
مقدمه
سلامت سازمانی یکی از بارز ترین ویژگی های یک جامعه اخلاقی است - فرامرزقراملکی،. - 1382 از نظر لایدن کلینگل، سلامت سازمانی شامل توانایی سازمان برای انجام وظایف خود به طور مؤثر در راستای رشد و بهبود سازمان است - مظلومی و شاه طالبی،. - 1389 سازمان هایی که به نظام اداری سالم مجهز هستند، می توانند فراهم کننده جوامع سالم باشند و جوامع را به سوی بهرمندی و بهره برداری بهتر از منابع انسانی، طبیعی و... هدایت سازند و به عامل موفقیت جوامع تبدیل شوند.
سازمان سالم بیش از هر چیزی به نیروی انسانی سالم و حافظ نظام اداری سالم که برخوردار از ویژگی های راستین تعهد، اخلاق، دانش، پویایی و خلاقیت باشد، نیاز دارد - فتح آبادی، . - 1383 نتایج تحقیقات مختلف نشان می دهد که در یک سازمان سالم، بهره وری شغلی افراد بهبود می یابد. بهره وری مبتنی بر عقیده است که انسان می تواند کارها و وظایفش را هر روز بهتر و با اخذ نتایج بهتر از روز پیش به انجام برساند.
سازمان ملی بهره وری ایران، بهره وری را اینگونه تعریف می کند:
بهره وری یک فرهنگ است، یک نگرش عقلانی به کار و زندگی است که هدف آن هوشمندانه تر کردن فعالیتها برای دستیابی به زندگی بهتر و متعالی است
ویژگی سازمانهای سالم، سازمانی متشکل از نیروی انسانی خلاق، سازنده و متعهد است که از روحیه و عملکرد خوبی برخوردار است و سازمان را قادر میسازد تا به اهداف خود برسد . در این بین یکی از زمینههای بسیار بارز برای رشد و سلامت سازمانها وجود افراد برانگیخته است. از دیدگاه اجتماعی، سازمانها به دنبال کارکنانی هستند که بتوانند در مشاغل خویش خوب عمل کنند. زیرا عملکرد خوب، بهرهوری و سلامت سازمانی را ارتقاء میبخشد و نداشتن انگیزه تأثیر سوء بر عملکرد کارکنان و در نتیجه بر سلامت اداری آنان دارد. بهره وری نیروی انسانی اغلب، در محیط سازمانی سالم امکان پذیراست؛ از این رو سنجش و توسعه سلامت سازمانی و بهره وری، همواره باید مورد توجه قرار گیرد
اندیشه سلامت کامل در سازمان، توجه ما را به عوامل و شرایطی جلب مینماید که رشد و شکوفایی آن را تسهیل یا از پویایی آن جلوگیری می کند. فهم وضع سلامت سازمان، می تواند ما را در گزینش روش های مدیریت و رهبری مناسب و اثر بخش سازی یاری کند. همچنین، دستیابی به بهره وری پایدار و کیفیت مناسب زندگی در گرو مدیریت و نیروی انسانی کارآمد، اثربخش، هوشمند و متعهد است.
اسمیت ارفانر و همکارش - - 2008 معتقدند سلامت سازمانی، بیش از هر چیز، به منابع انسانی سازمان وابسته است و به منظور بهره وری و اثربخشی مطلوب، باید توجه کافی به افراد سازمان مبذول گردد؛ زیرا وجود افراد متخصص و کارآمد در سطوح مختلف، اعم از فنی و اداری، عامل بسیار مهمی در رشد و بهبود مستمر سازمان و بقای آن است.
بهره وری و محاسبه شاخص های آن در بخش دولتی که در نقش هدایت، نظارت و سیاستگذاری دولت می باشد و از لحاظ نقش ارشادی و اجتماعی آن در مقایسه با بخش های تولیدی، صنعتی و حتی خدماتی کاملا متفاوت است و نمی توان توقع داشت که دولت بتواند در اینگونه دستگاه ها به سهولت مؤسسات تولیدی به اندازه گیری بهره وری بپردازد؛ زیرا چنین سازمان های دولتی بیشتر سیاسی اند تا اقتصادی، مع هذا علیرغم دشواری های موجود از رویکرد بهره وری در واقع یک رویکرد کیفیت بخشی به خدمات است؛ این مفهوم برای تمامی دستگاه های دولتی و خصوصی نیز معتبر و قابل کاربرد می باشد
امروزه، شرط بقای هر نظام سازمانی بخصوص سازمان های آموزشی همچون دانشگاه ها، توجه عمیق و کافی به نیروی انسانی است و تلاش در جهت خلق ارزشی تحت عنوان »اساتید و کارمندان ما ارزشمندترین دارایی های ما هستند« می باشد. ابعاد محرک محیط کار، به ویژه سلامت سازمانی، تأثیر یا رابطه مثبت و مناسبی بر بهره وری شغلی اساتید و کارکنان دارد.
لایدن و کلینگل - - 2009 اعتقاد دارند سلامت سازمانی مفهومی تقریباً تازه است و تنها به معنی توانایی سازمان برای انجام مؤثر وظایف نیست، بلکه توانایی سازمان برای رشد و بهبود را نیز شامل می شود. سازمان سالم، سازمانی است که افراد می خواهند در آن بمانند، کار کنند و به آن افتخار کنند و خود نیز برای آن سودمند و مؤثر باشند. در سازمان های سالم، مدیر با کارکنان، رفتاری کاملاً دوستانه و حمایت گر دارد و در برنامه های خود یگانگی ایجاد می کند؛ در عوض کارکنان نیز تمایل بیشتری برای ماندن در سازمان خواهند داشت. بدیهی است چنین نگرش و فضایی، سازمان را به سمت اثربخشی و بهره وری سوق می دهد.
نتایج یافته های حقیت جو و ناظم - 1386 - با عنوان سلامت سازمانی و بهره وری کارکنان نشان داد که بین سلامت سازمانی و بهره وری رابطه معنی داری وجود دارد، یعنی بالا رفتن میزان سلامت سازمانی می تواند منجر به افزایش میزان بهره وری گردد.
شعبانی بهار و همکاران - 1389 - در پژوهش خود با عنوان تعیین میزان رابطه سلامت سازمانی با بهره وری حوزه ستادی سازمان تربیت بدنی کشور به این نتیجه دست یافتند که بین سلامت سازمانی با بهر وری کارشناسان رابطه مستقیم و معنی داری وجود دارد.
نتایج تحلیل رگرسیونی نیز نشان داد که متغیر سلامت سازمانی بطور معنی داری توانایی پیش بینی بهر وری کارشناسان را دارد. لوو - 2013 - در پژوهشی تحت عنوان »محیط کاری سالم و بهره ور« پژوهش نتیجه گرفت، محیط کاری و سازمانی سالم رابطه مستقیم و مثبتی با بهره وری کارکنان دارد.
ارفانر و همکاران - 2010 - با بررسی عوامل موثر بر سلامت سازمان، دریافتند سلامت سازمانی بیش از هر چیز، به منابع انسانی سازمان وابسته است و به منظور بهره وری و اثر بخشی مطلوب و افزایش سلامت سازمانی، باید به افراد سازمان، توجه کافی مبذول گردد. با توجه به کمبود تحقیقات انجام شده در حوزه آموزشی بخصوص در گروه اساتید تربیت بدنی دانشگاه ها بنظر می رسد انجام پژوهش حاضر ضروری باشد، لذا در این پژوهش محققان بدنبال این هستند که؛ میزان بهره وری اساتید تربیت بدنی استان آذربایجان غربی تا چه میزان است؟
و وضعیت سلامت سازمانی دانشگاه های استان آذربایجان غربی به چه صورتی می باشد؟ همچنین آیا بین سلامت سازمانی با بهره وری شغلی اساتید ارتباط معنی داری وجود دارد؟ و در صورت وجود ارتباط معنی دار متغیر سلامت سازمانی و مولفه های آن - یگانگی نهادی، نفوذ مدیر، ملاحظه گری، ساخت دهی، پشتیبانی منابع، روحیه، تاکید علمی - تا چه اندازه متغیر بهره وری شغلی اساتید را تبیین می کند؟
روش شناسی
روش تحقیق این پژوهش روش تحقیق توصیفی- همبستگی است که در آن برای جمع آوری اطلاعات از پرسشنامه استفاده میشود.
جامعه آماری و حجم نمونه
جامعه آماری تحقیق اساتید تربیت بدنی دانشگاه های - سراسری، پیام نور، دانشگاه آزاد اسلامی، غیر انتفاعی و علمی و کاربردی - استان آذربایجان غربی به تعداد 305 نفر است. برای تعیین حجم نمونه از جدول کرجسی و مورگان استفاده شد که تعداد حجم نمونه برابر 175 نفر محاسبه گردید. با توجه به اینکه احتمال دارد برخی اساتید پرسشنامه های ارسالی را تکمیل ننمایند بنابراین 10 درصد به حجم نمونه افزوده شد و در نهایت حجم نمونه آماری در این پژوهش برابر 193 نفر می باشد که پرسشنامه های تحقیق بصورت تصادفی در بین اساتید جامعه مورد مطالعه توزیع شد.
ابزار جمع آوری داده ها
برای جمع آوری داده های مورد نیاز برای پژوهش حاضر از پرسشنامه اطلاعات فردی، پرسشنامه سلامت سازمانی - - OHI هوی و فیلدمن - - 1996 و پرسشنامه بهره وری شغلی آچیو استفاده شده است.
پرسشنامه سلامت سازمانی
برای اندازه گیری سلامت سازمانی از پرسشنامه استاندارد سلامت سازمانی - - OHI هوی و فیلدمن - 1996 - استفاده شد. این پرسشنامه دارای 44 گویه و سه سطح - فنی، اداری، نهادی - در 7 مولفه یگانگی نهادی 7 - سوال - ، نفوذ مدیر 5 - سوال - ، ملاحظه گری 5 - سوال - ، ساخت دهی - 5سوال - ، پشتیبانی منابع 5 - سوال - روحیه 9 - سوال - ، و تأکید علمی 8 - سوال - می باشد که با مقیاس پاسخگویی 5 گزینه ای لیکرت - هرگز با امتیاز 1، بندرت 2، گاهی با امتیاز ،3غالباً با امتیاز 4 و همیشه با امتیاز - 5 طراحی شده است، شریفی - 1389 - در پژوهش خود پایایی پرسشنامه مذکور را برابر 0/96 گزارش نموده
پرسشنامه بهره وری شغلی
برای اندازه گیری بهره وری شغلی از پرسشنامه استاندارد مدل آچیو - - 1378 استفاده شد. این پرسشنامه دارای 32 سوال و 7 مولفه توانایی - 3 سوال - ، وضوح - 3 سوال - ، کمک - 9 سوال - ، انگیزه 6 - سوال - ، ارزیابی - 5 سوال - ، اعتبار - 5 سوال - و محیط - 2 سوال - می باشد که با مقیاس پنج گزینه ای لیکرت - خیلی کم با امتیاز 1، کم2، تاحدودی3 ، زیاد 4 ، خیلی زیاد با امتیاز - 5 طراحی شده است. حقیقت جو و ناظم - 1386 - در تحقیق خود پایایی پرسشنامه مذکور را برابر 0/89 گزارش نمود
