بخشی از مقاله
چکیده
هدف از این تحقیق رابطه بین فرهنگ سازمانی و بهره وری دبیران تربیت بدنی استان هرمزگان است. این پژوهش از لحاظ هدف کاربردی و از نظر روش توصیفی- همبستگی بوده و نحوه گرد آوری اطلاعات میدانی می باشد. جامعه آماری 707 نفر از دبیران تربیت بدنی استان هرمزگان می باشد که با استفاده از جدول مورگان حجم نمونه 250 نفر تعیین و به روش تصادفی خوشه ای انتخاب شدند. برای گرد آوری اطلاعات از پرسشنامه های فرهنگ سازمانی و بهره وری استفاده شد. که به ترتیب دارای پایایی - r = 87 فرهنگ سازمانی - و r =87 - بهره وری - می باشند. برای آزمون فرضیه ها از روش آماری همبستگی پیرسون و تحلیل واریانس یکسویه استفاده شد.
نتایج حاصل از فرضیه اصلی نشان داد که بین فرهنگ سازمانی و بهره وری در دبیران تربیت بدنی استان هرمزگان رابطه مثبت و معنا داری وجود دارد و همچنین نتایج حاصل از فرضیه های فرعی نشان داد که بین تمام مولفه های فرهنگ سازمانی شامل: - خلاقیت، هدایت و رهبری، سیستم پاداش، نظارت، الگوهای ارتباطی، انسجام و هماهنگی، حمایت مدیریت، هویت سازمانی، ریسک پذیری، تضاد یا برخورد اراء - و بهره وری رابطه مثبت و معنا داری وجود دارد. بنا براین مدیران سازمان باید برنامه ای مدون برای تقویت فرهنگ سازمانی و روش هایی که به بهبود بهره وری و افزایش آن کمک می کند تدوین کنند و با ایجاد فرهنگ سازمانی قوی بتوان شاهد افزایش بهره وری دبیران تربیت بدنی در استان هرمزگان بود.
واژه های کلیدی: فرهنگ سازمانی، بهره وری، دبیران تربیت بدنی، استان هرمزگان
-1 مقدمه
امروزه مدیریت نقش مهمی در رشد و توسعه اهداف جامعه ایفا می کند. با نگرشی به گذشته در می یابیم که مدیریت به عنوان ضرورت در زندگی پیشینیان مطرح بوده و در حال حاضر نیز یکی از مهمترین فعالیتهای بشر بشمار می رود و بر پایه این علم می توان نیل به کارایی بالا در جامعه و بطور اخص در سازمانها را موجب شد - الوانی، 1377 به نقل از اسدی، . - 24 :1388
یکی از اهداف اصلی هر سازمان دستیابی به بهره وری3 است. برای رسیدن به این هدف راهی به جز توسل به نوعی دیدگاه سیستمی بومی و کاربردی وجود ندارد. موفقیت های چشم گیر دهه اخیر سازمانهایی با حداقل امکانات از یک سو و شکست سازمانهایی با بهترین توانایی های مادی از سویی دیگر بیانگر نقش قابل توجه عوامل غیر مادی و معنوی در موفقیت آنها بوده است که در این میان فرهنگ سازمانی4 به عنوان عامل موثر در عملکرد سازمانی تلقی می گردد.
البته عامل درون سازمانی مانند فرهنگ کار فرهنگ سازمانی انتخاب درست کارکنان انگیزش کارکنان بهداشت روانی رهبری اثر بخش و عوامل دیگر به عنوان عوامل اساسی به تنهایی ما را به هدف نهایی سازمان که افزایش بهره وری است نمی رسانند؛ بلکه این عامل را به صورت سیستمی باید مورد توجه و ارتباط متقابل آنها را با یکدیگر مورد برسی قرار داد - Schultz D, Schultz ES. 1998 به نقل از نصیری پور،. - 18 :1388 متاسفانه در بسیاری از سازمان های کشور ما بخصوص در سازمان های ورزشی پرورش فرهنگ سازمانی به عنوان مهم ترین وظیفه مدیران مورد عنایت و توجه کافی قرار نگرفته، در حالی که این موضوع قابل درک است که فرهنگ سازمانی روی تمامی جنبه های سازمان اثر می گذارد و در هر سازمانی پدیده ای به دور از تأثیر فرهنگ نیست - آقایی فیشانی، 1377 به نقل از سید عامری، . - 144 :1387 فرهنگ در یک سازمان به مثابه شخصیت در یک انسان است. مفروضاتی بنیانی اعتقادات، باورها، هنجارها و ارزش ها را به عنوان مبانی فرهنگی یک سازمان، شالوده وجودی آن را تشکیل داده و نقطه تمیز خوب و بد را مشخص می کند.
فرهنگ هر سازمانی به عنوان عامل اساسی در تشکل بخشیدن بدان مطرح شده و تأثیر بسزایی بر ساختار و طرح سازمان محیط داخلی و خارجی سازمان، تکنولوژی و نیروی انسانی و از همه مهم تر بر بهره وری و استراتژی سازمان دارد. فرهنگ بایدها و نبایدها را مشخص می کند و قالب رفتاری سازمان را شکل می دهد - Wendell FL, Fremont EK، 1995 به نقل از رسولی نژاد،. - 90 :1390 انبوه مطالعات مربوط به فرهنگ سازمانی که در اوایل دهه 1980 میلادی انجام گرفت نحوه نگرش دانش پژوهان و مدیران را نسبت به سازمان تغییر داد و تجزیه و تحلیل فرهنگ سازمانی به یکی از مهمترین تخصص ها در زمینه فرهنگ سازمانی مبدل شد. این نکته استنباط شده است که فرهنگ سازمانی تنها به مراکز علمی و دانشگاهی منحصر نشده است بلکه مؤسسات تجاری - تولیدی و اداری - خدماتی نیز نسبت به غنی بخشیدن آن ابراز علاقه کرده اند.
انسان موجودی است که دارای شخصیت مختلف و توانایی های متعددی می باشد و به تبع این شخصیت متعدد و متنوع است که آثار محیطی روی رفتار و انگیزه های روانی و مادی وی دارای پیامدهای غیرقابل پیش بینی است ولی با این وجود بعضی یافته ها رفتار انسان را در محیط خاص تا حدودی شناسایی کرده و نتیجه مورد انتظار را با توجه به یافته هایشان تعریف نموده اند که یکی از پارامترهای اصلی در این بین فرهنگ سازمانی است و هویت ارزشها و باورهای افراد را در داخل یک محیط سازمانی تعریف می کند - ایران نژاد، . - 2 :1377 در این مورد رابرت کویین5 می گوید: »برای شناخت سازمان و رفتارها و عملکرد کارکنان شناخت فرهنگ گامی اساسی و بنیادی است زیرا با اهرم فرهنگ به سادگی می توان انجام تغییرات را تسهیل و جهت گیریهای جدید را در سازمان پایدار کرد.« از این رو فرهنگ سازمانی یک عامل اساسی در موفقیت سازمان و تحقق اهداف بلند مدت سازمان به شمار می رود. متأسفانه در بسیاری از سازمانها پرورش فرهنگ سازمانی به عنوان مهمترین وظیفه مدیران مورد توجه نیست - Richard,M.Morriss، 29 :1992،. - 28
فرهنگ سازمانی مجموعه ای از اعتقادها باورها و ارزشهای مشترک است که براندیشه و رفتار اعضای یک سازمان اثر می گذارد - Andrew, I.Dorbin، . - 32 :1997 بدین علت اعتقادها و ارزشها شالوده و پایه فرهنگ سازمانی است و این عوامل است که به سازمان قدرت می دهد و اساس فلسفه سازمانی برای رسیدن به کارایی و اثر بخشی را بنیان می نهد - زارعی، 1374 به نقل از سید عامری، . - 144 : 1378 شاخصهای فرهنگ سازمانی رابینز6 در تحقیقات بسیاری در داخل و خارج کشور به کار گرفته شده است. این شاخص ها شامل موارد زیر می باشد؛ نوآوری وخلاقیت، هدایت سیستم پاداش، نظارت، الگوهای ارتباطی، انسجام، حمایت مدیریت، هویت سازمانی، ریسک پذیری، تحمل تضاد یا برخورد آرا - Robins، . - 372 : 1379 پترز و واتر من - 1998 - 7 مطرح می کند که سازمانهای اثر بخش و سازمانهایی که دارای بهره وری مطلوب می باشند دارای فرهنگ سازمانی قوی بوده که تناسب محتوای فرهنگ با شرایط محیطی سازمان از اصول آن است و معتقدند که چنانچه فرهنگ سازمانی قوی باشد می تواند بهره وری مطلوبی را به نمایش بگذارد - .Peters, T.J and Waterman, R.H، 1998
به نقل از رسولی نژاد، . - 91 :1390 فرهنگ غنی سازمان همانند یک نیروی غنی و انرژی زا سازمان را به وسیله نیروی انسانی کارا هدایت نموده احساس و ادراک یکسان به اهداف سازمان داده انگیزه ای قوی در افراد ایجاد و اخلاقیات و معنویات را در محیط نظام مند می گرداند به طوری که تعدادی از پژوهشگران معتقدند فرهنگی که برای مقام و شان افراد ارزش قائل است موجب تقویت روحیه و عملکرد شغل می شود - Wendell FL, Fremont EK, Rosenzwing EJ، . - 1995 امروزه اهمیت بهره وری با توجه به گسترش سطح رقابت پیچیدگی های فناوری تنوع سلیقه ها کمبود منابع و سرعت تبادل اطلاعات بر کسی پوشیده نیست. همچنین بهره وری و کارایی ارزشمندترین جایگاه را نزد مدیران دارد و همه در جست و جوی کارایی بیشتر واثربخشی فزون ترند و تلاشهای آنان در همین راستا شکل می گیرد - هنری، 1382 به نقل از سید عامری، . - 144 : 1387
تحقیقات در زمینه بهره وری و عوامل موثر برآن در کشور ما نشان می دهد که پایین بودن شاخص بهره وری به سبب حاکم نبودن فرهنگ ونگرش بهره وری در کشور است - حاتم، . - 1386 از آنجا که منابع انسانی اساس ثروت واقعی یک سازمان را تشکیل می دهد و بین سرمایه انسانی و بهره وری رابطه های مستقیم وجود دارد - یزد خواستی، . - 1378 لذا می توان نیروی انسانی را مهمترین عامل در افزایش بهره وری در سازمان به شمار آورد - ابطحی، . - 1379
-2 پیشینه تحقیقات:
پرسون - 2014 - 8 در تحقیقی به بررسی رابطه بین آمادگی برای تغییر استراتژیک تعهد کارمند و انعطاف پذیری با فرهنگ سازمانی به عنوان یک عامل تعدیل کننده پرداخت نتایج فقط پشتیبانی جزئی برای بررسی رابطه را نشان داد یافته اصلی تاثیر عمده فرهنگ سازمانی با تعهد کارمند و انعطاف پذیری در حضور تغییرات استراتژیک بود. سطح بالایی از انعطاف پذیری با سطح بالایی از آمادگی برای تغییر استراتژیک در ارتباط است. همچنین مشخص شد که متغیر فرهنگ سازمانی با انعطاف پذیری همبستگی مثبت و معنی دار دارد - Sara Persson ، . - 2014 ظفر ایسر - 2014 - 9 بیان می کند یکی از نیروهای معنوی که عملکرد را تحت تاثیر قرار داده فرهنگ سازمانی است. بنابراین این مطالعه با هدف شناسایی انواع فرهنگ سازمانی غالب بیمارستان های خصوصی و دولتی و ایجاد یک مقایسه بین اثرات آنها بر عملکرد کسب و کار می باشد. داده های جمع آوری شده از 512 کارمند از 99 بیمارستان که در شهرستانها بزرگی از ترکیه است با توجه به آمار توصیفی می توان دریافت که فرهنگ سازمانی غالب در صنعت بهداشت و درمان ترکیه سلسله مراتبی است و پس از آن فرهنگ بازار و فرهنگ قبیله ای است Zafer Acar - ، . - 47 :2014
فن لی - 2014 - 10 نیز در تحقیقی با عنوان بررسی فرهنگ یادگیری سازمانی از منظر وابسته به خود نوآوری بیان می کند: در اقتصاد مدرن شرکت ها روبرو هستند با افزایش فشار رقابتی به منظور به دست آوردن مزیت رقابتی در محیط جدید اقتصادی نوآوری تبدیل شده است به یک انتخاب اجتناب ناپذیر است. بنابراین محققان به عوامل مؤثر بر نوآوری شرکت های بزرگ توجه بیشتری نشان می دهند. به عنوان یکی از این عوامل فرهنگ سازمانی به ویژه فرهنگ یادگیری توجه قابل توجهی از محققان را به خود جلب کرده است Fan Li and Peigang Liu - ، . - 61-53 :2014 شهزاد - 2012 - 11 در بررسی تاثیر فرهنگ سازمانی بر عملکرد سازمانی بیان می کند؛ فرهنگ سازمانی تاثیر عمیقی بر انواع فرایند سازمان ها کارکنان و خود عملکرد دارد. وقتی یک شخص وارد یک اداره می شود در ابتدا سعی می کند تا با فرهنگ سازمانی آشنا شود تا ببیند آیا می تواند با آن کنار بیاید یا خیر. فرهنگ بعنوان تاثیر مجموعه هایی از مطالب گوناگون پردازش سازمانی تعبیر می شود. فرهنگ سازمانی تاثیر عمیقی روی عملکرد کارکنانی که می توانند عامل پیشرفت در یک تولیدی باشند و عملکرد
