بخشی از مقاله
چكيده:
مطالعه حاضر به بررسي تاثير عوامل محيطي بر يادگيري رياضي در دانش آموزان پرداخته است. امروزه يادگيري رياضي يك ضرورت انكار ناپذير است چراكه رياضي علم است و آموزش رشته هاي مختلف با افزايش روند جهاني سازي ارتباطات بين المللي، برنامههاي راديوئي و تلويزيوني، تجارت جهاني و آموزش رياضي جديد همگي به زبان رياضي صورت ميگيرند و عدم يادگيري اين رشته برابر با عدم زندگي در دنياي مدرن امروزي است، در اين بين محيط، مكاني است كه يادگيري ها در آن شكل مي يابد.
به بياني ديگر مي توان گفت كه عواطف و احساسات و سلايق و طرز نگرش انسان ها از محيط تاثير مي پذيرد. موقعيت و محيط يادگيري از عوامل بسيار موثر در يادگيري رياضي است. محيط مانند نور، هوا، تجهيزات و امكانات آموزشي. طبيعي است هر چه امكانات اموزشي، كتابخانه و منابع مختلف علمي مناسب تر و بيشتر باشد يادگيري شاگردان در مقايسه با يادگيري شارگردان مدرسه كه داراي فضاي مناسب نيست و در آن جز كتاب درسي منابع ديگري يافت نمي شود بسيار متفاوت خواهد بود.
محيط ممكن است عاطفي باشد. رابطه معلم و شاگرد، رابطه شاگردان با هم، رابطه والدين با هم و نگرش والدين و مربيان در زمينه تربيت دانش آموزان، همگي مي تواند در ميزان يادگيري شاگردان موثر باشد. موقعيت آموزش منظم همراه با محبت و احترام متقابل نسبت به محيط هاي خشك و تهي از عواطف، تاثير بيشتري در يادگيري خواهد داشت. عاطفه به عنوان يك عامل بسيار موثر مي تواند در جريان يادگيري عمل كند.
عواملي نظير عدم امنيت، ترس، اضطراب، نوميدي، شك و ترديد مي توانند در فعاليت هاي آموزشي از همه امكانات ياد شده برخوردار باشد شاگرد را به كنجكاوي و تلاش براي يادگيري و حل مسائل ذهني خود وادار مي سازد. البته محيط و موقعيت يادگيري بايد متناسب با آمادگي، استعداد، نياز و گرايش شاگردان باشد.
اگر مجموعه عوامل موجود در محيط براي شاگرد برانگيزنده و قابل درك نباشد مسئله اي در ذهن او ايجاد نخواهد شد يا در صورت وجود مسئله، شاگرد توانايي حل آن را نخواهد داشت به هر حال امكانات محيط آموزشي، اعم از نيروي انساني و تجهيزات، وضع اجتماعي، فرهنگي و اقتصادي خانواده نگرش والدين و مربيان نسبت به تحصيل و آموزشگاه و هزاران عامل محيطي ديگر مي تواند در كيفيت و كميت يادگيري شاگردان موثر باشد. بعد از بررسي پژوهش ها و نظرات مطرح شده، راه حل هاي با تأكيد و دقت خاص در مطالعه حاضر در جهت افزايش يادگيري رياضي در دانش آموزان ارائه ميشود.
مقدمه
درس رياضي بدون شك يكي از مهم ترين درس هايي است كه دانش آموزان در تمام مقاطع تحصيلي به دانستن و درك آن احتياج دارند. بسياري از دانش آموزان به دلايل گوناگون از جمله شيوه تدريس آموزگار، تجربه هاي ناموفق، فشارهاي والدين، كم تمريني و دشواري در يادگيري مفاهيم رياضي چنان از اين درس دچار ترس و اضطراب مي شوند و از خود مقاومت نشان مي دهند كه گاهي ساده ترين اعمال رياضي را هم نمي توانند انجام دهند.
آموزش و پرورش، زير بناي توسعه اجتماعي، اقتصادي، سياسي و فرهنگي هر جامعه است. بررسي عوامل مؤثربر پيشرفت وترقي جوامع پيشرفته نشان ميدهد كه همه اين كشورها، آموزش و پرورش توانمند و كارآمدي داشته اند. همچنين در هر نظام آموزشي، عوامل بسياري با يكديگر عمل مي كنند تا يادگيري و پيشرفت تحصيلي براي دانشآموزان حاصل گردد. هرقسمت از اين نظام بايد به گونه اي آماده شود كه دسترسي به بازده مطلوب و اهداف مورد نظر ميسر شود، زيرا اگرجزئي از نظام ازكار باز ايستد، كارآيي اجزاي ديگرنظام كاهش يافته و صدمه خواهد ديد.
در اين بين چرا برخي از دانش آموزان مشتاقانه به يادگيري رياضي روي مي آورند و در انجام تكاليف از خود تلاش و جديت بي شائبه اي نشان مي دهند و حال آنكه بعضي ديگر از يادگيري رياضي اجتناب مي كنند و يا از روي بي علاقگي به انجام آنها، مبادرت مي ورزند؟ چرا بعضي از دانش آموزان از يادگيري رياضي در مدرسه و خارج از مدرسه لذت مي برند و از پيشرفتشان خشنود مي شوند در حالي كه بعضي ديگر نسبت به يادگيري چنين احساسي را ندارند؟ اينها سؤالات مربوط به متغيرهاي محيطي هستند و براي يادگيري دانش آموزان تلويحات مهمي را دربردارند. بررسي ها نشان مي دهند كه متغيرهاي محيطي يكي از عوامل اصلي رفتار است و در تمام رفتارها از جمله يادگيري، عملكرد ادراك، دقت، يادآوري، فراموشي، تفكر، خلاقيت، و هيجان اثر دارد
فرآيندهايي كه رفتار را نيرومند و هدايت ميكند از نيروهاي درون فرد و محيط ناشي ميشوند. محيط نيز فرآيندي بيروني است كه رفتار را نيرومند و هدايت ميكند، بنابراين محيط اصطلاحي كلي براي مشخص كردن زمينه مشترك بين عوامل فيزيكي است - يحيي٩٦، ٢٠٠٩ - . در دانش آموزان، عوامل محيطي از اهميت خاصي برخوردار است. با اين عوامل، دانش آموزان تحرك لازم را براي به پايان رساندن موفقيت آميز تحصيل، رسيدن به هدف يا دستيابي به درجه معيني از شايستگي در كار خود را دنبال ميكنند، تا بالاخره بتوانند موفقيت لازم را در امر يادگيري رياضي را كسب نمايند
عوامل محيطي هسته اصلي تمام برنامه ها و محور همه فعاليتهاي آموزشي است و ميتوان از آن به عنوان قلب تپنده نظام تربيتي ياد كرد. نقش برنامهريزي محيطي در آموزش و پرورش، فراهم آوردن محيطي است جهت توسعه صلاحيتها و مهارتهاي لازم در دانش آموزان - سيف، ١٣٧٩ - . در حيطه برنامه ريزي درسي شناسايي عوامل محيطي متاثر بر دانش آموزي از اهميت بسزايي برخوردار است، پژوهشها نيز نشان داده است كه، عوامل محيطي در يادگيري رياضي اهميت مطلوبي دارد. همچنين دربارة تأثير عوامل محيطي بر يادگيري، پژوهشها نشان ميدهد كه عوامل محيطي مناسب به پيشرفت رياضي در دانش آموزي ميانجامد
با در نظر گرفتن و تجزيه و تحليل درون دادهايي از قبيل متغيرهاي محيطي، ميتوان با آگاهي بيشتري اقدام به برنامهريزي نمود. البته علاوه بر عوامل محيطي، متغيرهاي زياد ديگري نيز وجود دارند كه فرآيند يادگيري رياضي و پيشرفت تحصيلي را تحت تأثير قرار ميدهند كه با انجام پژوهش ميتوان ميزان تأثير آنها را تشخيص داد. وقتي كه نظامهاي آموزشي اطلاعات لازم را در چنين زمينههاي اساسي در اختيار نداشته باشند، نمي توان عملكرد صحيح را در عرصه هاي مختلف آموزشي و پرورشي انتظار داشت.
از اين رو، اين مقاله به دنبال يافتن پاسخ به دو سؤال زيراست:
آيا بين ميزان امكانات آموزشي كلاس درس، با يادگيري رياضي دانشآموزان رابطه وجود دارد؟
آيا بين جاذب بودن كلاس درس، با يادگيري رياضي دانشآموزان رابطه وجود دارد؟
عوامل محيطي مربوط به امكانات آموزشي و جاذب بودن كلاس دوازده شاخص است كه درشش قسمت به شرح ذيل دستهبندي و تبيين شده است. پنج مورد اول مربوط به جاذب بودن كلاس و مورد ششم مربوط به امكانات آموزشي كلاس است
