بخشی از مقاله
چکیده:
فرهنگسرا ها و مجتمعات فرهنگی یکی از مهم ترین مکان ها در هر شهر و فضای شهری هستند که باید برنامه هایی برای طراحی و معماری آنها در نظر گرفته شود تا بهترین بنا ها در این رابطه بوجود آیند و تمامی فضا ها در آن بکار رفته باشد و بتواند پاسخگوی نیاز های افراد مراجعه کننده باشد. پس ازاین که جامعه ای احساس نیاز به محلی برای گذران اوقات فراغت نمود این محل باید توسط هنر معماری بنا شود. از آنجایی که هر بنایی باید شخصیت عملکردی خویش را داشته باشد،معماری بناهای هنری باید بنحو ارزنده ای نمایشگر نفوذ هنر در معماری باشد.
این مقاله به بررسی طراحی مجموعه فرهنگی پژوهشی جوانان - فرهنگسرا - و توسعه سطح علمی، فرهنگی، اجتماعی جامعه و استفاده بهینه از اوقات فراغت و نیز آشنایی قشر جوان با هنر و فرهنگ ایران زمین می پردازد، به طوریکه سبب ارتقای سطح دانش و آگاهی جوانان در زمینه خودباوری و احساس مسئولیت به خود و جامعه شود.
ارتقای سطح دانش جوانان جامعه با توجه به گذشت زمان و ایجاد درک عمومی و فرهنگ پژوهش و تحقیق از جمله اهداف این مقاله میباشد. تاکید این تحقیق تاثیرات فرهنگ و قشر جوان بر طراحی فرهنگسرا می باشد. استفاده از پیشینه مطالعات محققین در رابطه با عوامل موثر بر طراحی فرهنگسرا و استفاده از روش تحقیق توصیفی تحلیلی به بررسی عامل های تاثیر گذار در طراحی فرهنگسرای جوان پرداخته و در انتها راهکارها و روش طراحی لازم در این خصوص مورد بررسی و مطالعه قرار داده شده است.
مقدمه
فرهنگ از اساسی ترین ارکان یک ملت می باشد.اساسی که می تواند حرکت دهنده یا کند کننده پیشرفت،تکاپو و جهش آن ملت باشد.مردمان یک فرهنگ تربیت یافته آن فرهنگ اند و باورهایشان،عقایدشان،فعالیتهایشان نشات گرفته از آن می باشد، چه بسا بزرگترین عاملی که یک ملتی را به خوشبختی یا بدبختی بکشاند همان فرهنگ است.فرهنگی که پیشروباشد، همیشه در حال حرکت است و ساکن نیست،در مقابل فرهنگ های دیگر و جدیدتر به صورت فعال عمل می کند و آن را در خود هضم می کند و به جلو می رود. فرهنگ پیرو است، پیرو هرچه که جدید باشد.
فرهنگ یک جامعه یکی از اصول مهم استمرار حیات آن جامعه است .اما وظیفه ما معماران چیست؟ آیا کسی که وظیفه اش تولید ساختمان است می تواند در احیا فرهنگی آن جامعه نقش ایفا کند.بدون تردید وظیفه معمار تولید فضا است.پس باید بتوان بین فضاهای فرهنگی و فضاهای دیگر تمایز قائل شد.گذشته از آن معمار خود نیز باید فرهنگ خود را بشناسد و در آن تعمق داشته باشد. معماری ما نیز از بستر همین شناخت فرهنگ،خودی و بومی می شود.معماری که فرهنگ گذشته خود را بشناسد، با ادبیات آن هم نشین باشد،با آداب و رسوم،رمزها و معانی فرهنگ خود آشنا باشد.
مبانی نظری
فرهنگ مادی : شامل اشیا مادی و قابل لمس است مثل: منزل،لباس فرهنگ غیر مادی : این شاخه از فرهنگ شامل افکار و عقاید مربوط با اشیا،نحوه و استدلال، مذهب، زبان، ادبیات، قوانین،علوم و فلسفه و سایر جنبه هایی است که به طور مستقیم فاقد تظاهر مادی است و به وسیله زبان و خط فرا گرفته می شود. البته باید به این مطلب توجه داشت که فرهنگ مادی و غیرمادی بر یکدیگر تاثیر متقابل دارند.
اوقات فراغت را با زمانی که بعد از کار روزانه باقی می ماند نباید اشتباه گرفت بلکه باید آنرا جزئی از اوقات خارج از کار شمرد که صرف ارتقاء سطح فرهنگ و هنر انسانی است که مقتضیات جهان صنعت کمتر به آن چهره نمایی می دهد. فعالیت محتاج فضاست و فضا محتاج معماری. از آنچه گفته شد چنین برمی آید که فرآیند فرهنگ در ضمیر ناخودآگاه جامعه صورت می پذیرد و این زمانی است که به تعبیر'' مرحوم شریعتی: انسان خود اجتماعی و تاریخی اش را حس می نماید و این خود سرچشمه جوشان و زاینده فرهنگ است.این فرآیندی است که در طول تاریخ همواره صورت می پذیرفته است.
فرهنگسراها مراکزی هستند که با دو قشر عمده از مردم در ارتباطند : فرهنگسرا تحت تاثیر دو پارامتر-1حوزه و وسعت عمل -2ویژگی ها فرهنگی- بومی از کیفیات و کمیات فضایی متفاوت برخوردار می باشند. نوع فعالیت های انجام شده در فرهنگسرا،بستگی مستقیم با ویژگی های فرهنگی آن ناحیه از قبیل زبان،مذهب و میزان رفاه اقتصادی مردم دارد. فرهنگسرا محلی است که در آن جوان از یک سو به بیان و مطرح کردن خویش و احساسات و اندیشه هایش می پردازد و از سوی دیگر بر ذخیره فرهنگ ملی می افزایند.
معرفی و تحلیل سایت
با توجه به اینکه مجموعه فرهنگی پژوهشی جوانان عملکردی فرهنگی- پژوهشی دارد بنابراین در مکان یابی سایت پروژه، سایت آموزشی مد نظر بود. بنابراین در بین سایت های موجود و همچنین مطالعه آنها به این نتیجه رسیده شد که سایت موجود در حوالی دانشگاه بوعلی سینا در استان همدان می تواند خصوصیات مورد نظر برای پروژه را فراهم آورد.
شکل -1 تصویر منظره ای از سایت
این سایت به دلیل همسایگی با دانشگاه علوم پزشکی همدان و موزه جنگ و دارا بودن رشته های مختلف تحصیلی و ارتباط مستقیم با مرکز شهر مکان مناسبی جهت احداث مرکز فرهنگی پژوهشی می باشد. محیط علمی آموزشی دانشگاه بوعلی سینا سالهای زیادی است که در محدوده شهر احداث شده و در بین دانشگاه های کشور کاملا شناخته شده است و همچنین تعداد زیادی از دانشجویان در خوابگاههای دانشگاه اقامت دارند که می توان به عنوان مشتریان و فعالان اصلی مرکز مطرح شوند. وجود امکانات طبیعی و دید و منظرهای مناسب و هوای دلپذیر می تواند برطرف کننده خستگی باشد بنابراین در کل می توان گفت عوامل زیر عوامل مهم دخیل در انتخاب سایت می باشد:
▪ وجود سایت آموزشی معتبر و طراحی شده با مبنای شاخص معماری
▪ قرار کیری در محور فرهنگی- توریستی همدان
▪ دید و منظر مناسب و امکانات توریستی
▪ وضعیت زمین و شیب مناسب
▪ ارتباط با اقشار مختلف مردم - از تمام نقاط شهر مردم برای گردش و تفریح به نقاط سبز، گنجنامه، عباس آباد، بلوار ارم و از این مسیر رفت و آمد می کنند.
وجود سایت آموزشی و طراحی مناسب
همانطوری که در انتخاب سایت ذکر شد دلیل اصلی انتخاب سایتی آموزشی بوده که این خصوصیات مربوط به آموزش و پژوهش را در کنار هم داشته باشد. بنابراین در بین سایتهای آموزشی شهر همدان سایت حاضر در دانشگاه بوعلی سینا که در نزدیکی میدان قائم واقع شده است به عنوان سایتی مناسب تشخصی داده شد. وجود دانشگاه بوعلی سینا که توسط نادر اردلان و شرکت کاندیس طراحی شده است می تواند به تقویت عملکرد پروژه به عنوان یک مجموعه آموزشی پژوهشی کمک کند.
محور توریستی- فرهنگی در کنار سایت
سایت موجود، در کنار مسیری قرار گرفته است که به عنوان مسیر و محور توریستی همدان از تپه هگمتانه آغاز و تا گنجنامه ادامه می یابد و از آنجا که این مرکز باید به گونه ای که در جهت افزایش توریست نفشی فعال ایفا کند.
دید و مننظر مناسب و امکانات توریستی
قرار گرفتن پروژه در مکانی که اطراف آن را دید و منظرهای طبیعی و زیبای شهر در اختیار گرفته است می تواند عامل مناسبی در افزایش توان روحی و رفع خستگی در افراد باشد. در سمت شرق دانشگاه بوعلی سینا به عنوان یک اثر شاخص معماری ودر قسمت جنوبی سایت خیابان اصلی قرار گرفته است که دسترسی به سایت را آسان می کند
