بخشی از مقاله
چکیده
امروزه توریسم یکی از امید بخش ترین فعالیت هایی است که از آن به عنوان گذرگاه توسعه یاد می کنند. توسعه گردشگری، به ویژه درکشورهای کمتر توسعه یافته، عامل مؤثر در مقابله با فقر است. رویکرد به اکوتوریسم به عنوان الگوی فضایی گردشگری در طبیعت، امروزه مورد توجه فراوانی قرار گرفته است. وجود منابع طبیعی منحصربه فرد در ایران، پارکهای شهری و ملی، جنگلها، اقلیمهای گوناگون، اختلاف درجه حرارت دما، بارندگی و... شرایطی بسیار مناسبی را برای توسعه اکوتوریسم در کشور مهیا کرده است.
در زمان حاضر اهمیت فضای سبز بر کسی پوشیده نیست به ویژه اهمیتی که از نظر تفریحی و تفرجی دارد. پارکها به عنوان فضای سبز شهری عامل مهمی در افزایش کیفیت زندگی اجتماعی و جذب توریسم است. از این رو ایجاد پارکها با اصول صحیح ضروری است. هدف از این مقاله ارزیابی پارکهای شهری است. به عنوان مطالعه موردی پارکهای موجود در جنوب شهرری منطقه باقرشهر طی سالهای 1376-1391 بررسی شد.
برای این کار از بررسی میدانی - مشاهده و عکس برداری - ، مطالعات کتابخانهای، جستجوی اینترنتی، مصاحبه با دفتر فضای سبز پارک استفاده شد. نتایج بررسیها نشان میدهد که سرانه فضای سبز در سال 1376، 0/5 مترمربع بوده که این رقم در سال 1391 به 13/3 مترمربع رسیده که حدود 27 برابر افزایش یافته است بنابراین شرایط موجود در منطقه موجب افزایش درآمد قشرهای مختلف، کاهش بیکاری، رونق اقتصادی ، بهبود کیفیت زندگی مردم، افزایش رفاه اجتماعی و با توجه به زیباییهای ایجاد شده در منطقه قابلیت جذب توریسم را دارد.
کلمات کلیدی: باقرشهر، توریسم، فضای سبز
مقدمه
معمولا طراحان پارک باید نیازهای روحی، جسمی و اجتماعی سنین مختلف مردم را در نظر گیرند و مطابق این احتیاجات پارک را طراحی کنند. طراحان برای رفع این نیازها چهار هدف کلی را دنبال میکنند ایجاد فضایی به منظور بهسازی محیط زیست - 2 احداث فضایی برای بازی کودکان - 3 مکانی برای آموختن و گرد هم آمدن افراد جامعه تراکم و ازدحام بیش از اندازه جمعیت، آلودگی هوا زندگی شهروندان باقرشهری را دچار مخاطره کرده و بسیاری از بیماریهای جسمی مثل بیماریهای ریوی و قلبی در حال افزایش است.
شهروندان شهر آلوده و صنعتی برای رهایی از خستگیهای ناشی از فعالیتهای روزمره و تمدد اعصاب بخشی از اوقات فراغت خود را در پارک و فضای سبز شهری سپری میکنند - محمدی و رخشانی نسب، . - 1390 حوادث اخیر در پارکهای شهری به دلایل گوناگون از جمله فقدان کف پوش مناسب در زمین بازی کودکان، وجود وسایل بازی با زواید تیز و خطرناک، وضعیت نامناسب سرویسهای بهداشتی موجب نگرانی مردم شده است از این رو طراحی پارک با اصول صحیح ضروری است.
در مورد بررسی ایمن سازی زمین بازی کودکان جعفری و همکاران در سال 1388 تحقیق کردند به این نتیجه رسیدند که وسایل بازی مثل تاب و سرسره نیاز به بررسی دقیق از نظر ایمنی دارد. لاهیجانیان و شیعه بیگی - 1389 - با رویکرد تحلیلی به طراحی و مدیریت پارکهای شهری و رابطه آن با سلامت شهروندان به این نتیجه رسیدند که بین طراحی مناسب پارک و ایجاد محیطی آرام بخش و مفرح برای شهروندان رابطه معناداری وجود دارد. با استفاده از جی آی اس هم میتوان مکان پارک را طراحی کرد.
همچنین در مطالعات آمده است که میتوان از جی آی اس در یافتن تعامل بین مردم و مکانهای جذاب برای گردشگری کمک گرفت. در بررسی ارزش حفاظتی پنج پارک ملی در کره جنوبی که توسط لی و هان - 2002 - ، با استفاده از روش ارزش گذاری مشروط - CVM - صورت گرفته، میزان تمایل به پرداخت به طور متوسط 10/54 دلار برای هر خانواده در هر سال به دست آمده است. امیر نژاد و خلیلیان - 1385 - ، در مطالعه خود، با استفاده از ارزشگذاری مشروط ارزش تفریحی پارک جتگلی سی سنگان را 2477 ریال برای هر بازدید برآورد و ارزش تفریحی سالانه هر هکتار از این پارک را بیش از 2/5 میلیون ریال برآورد نمودند.
زو پزارش نمد که کشور لهستان دارای 23 پارک ملی بوده و تعداد 10 میلیون نفر از 36 میلیون توریستی که در سال به این کشور مسافرت میکنند از پارکها بازدید مینمایند. ضمن اینکه 4 میلیون کاربر اینترنتی نیز هر ساله از سایتهای اختصاصی این پارکها بهرهبرداری میکنند. بیشتر توریستهای پارکها را جوانان و دوستداران طبیعت تشکیل میدهند. در مطالعه خود ، ارزش تفریحی سالانه ی پارک جنگلی نور را برای هر هکتار با استفاده از ارزشگذاری مشروط 229707314 ریال برآورد کردند.
مواد و روشها
این پژوهش در پارکهای جنوب شهرری در منطقه باقرشهر صورت گرفت که یکی از کلان شهرهای تهران بوده و دارای جمعیتی بیش از 80 هزار نفر شهروند بومی و مهاجر اتباع خارجی میباشد. این شهر با مساحت 44/3 کیلومترمربع، از شمال با مناطق 19 و 20 شهرداری تهران، از جنوب به شهر کهریزک، از جنوبشرقی با جلگه ورامین، از جنوبغربی با بهشتزهرا - س - و بارگاه مطهر حضرت امامخمینی - ره - همجوار است. طول جغرافیایی این شهر 51 درجه و 24 دقیقه و عرض جغرافیایی 35 درجه و 32 دقیقه و ارتفاع آن از سطح دریا 1020 متر میباشد.
جهت انجام پروژه از منابع کتابخانهای، اینترنتی، بازدید های میدانی و گزارشات تهیه شده از فضای سبز باقرشهر استفاده شد. روش کاشت درختان، گونههای غالب پارک، بررسی چمن، سازه ها، زمین بازی، وسایل ورزشی، تعیین سرانه فضای سبز در سطح شهر مورد بررسی قرار گرفت . در ادامه درباره سازه، وسایل ورزشی و روش کاشت درختان توضیحی داده می شود.
سازههای پارک
پارک سازههای مختلفی از جمله درب ورود و خروج، پارکینگ، دست شویی، تابلو، نرده، دیواره، سنگ فرش، پله، چراغ، داربست، آلاچیق، نیمکت، سطل زباله، آب نما و... دارد. روی مدیریت، بهداشت و ایمنی پارکها کار کردند و دریافتند که به تعمیر، تعویض و رنگآمیزی تجهیزات عمومی پارکها بیش از دیگر شاخصهای محیط زیستی توجه میشود. برای کاشت درختان روشهای مختلفی وجود دارد که به آن ها اشاره میشود. ارجمندی و همکاران - 1387 - فاصله استاندارد کاشت گیاهان از کنار بناها و معابر پارک را حداقل 2/5 متر در نظر گرفتند.
انواع کاشت درختان
-1کاشت منفرد یا تاکیدی برای تاکید و نمایش یک درختچه با ویژگیهای رشدی خاص است. اگر به تعداد مناسب از این کاشت استفاده شود باعث تنوع و مانع از تکرار خسته کننده در طرح میشود و دید بیننده به نقاط مورد نظر طراح معطوف میشود. این روش کاشت برای ورودی پارک توصیه میشود. گیاهانی مثل ارغوان، ابریشم، باران طلایی، سه رنگ، کاج، نوئل، ماگنولیای تابستانه به این روش کاشته میشود.
-2برای کاشت ردیفی یا خطی گیاهان مقاوم وسازگار با محیط استفاده شود. اگر یک یا چند گیاه دچار مشکل شود تاثیر بصری نامطلوبی در همه گیاهان آن ردیف ایجاد میکند. برگ نو، زرشک، شمشاد، سرخدار، نارون، نخل به این روش کاشته میشود.-3کاشت گروهی که روشی به نسبت طبیعیتر در استفاده از گیاهان است. یاس زرد، زرشک سرخ، گل توری به این روش کاشته میشود.
-4کاشت تودهای نوع گسترش یافته کاشت گروهی است. بداغ، بهژاپنی، اسپیره، طاووسی به این روش کاشته میشود . درختان ، درختچه ها ، پیچ های زینتی ،گیاهان پوششی وگل های یکساله وچند ساله غالباَ مهمترین عناصر در محوطه سازی و طراحی فضای سبز به شمار می روند. انتخاب، بکار گیری و نگهداریاز این گیاهان سه عامل اساسی در کارایی فضای سبز هستند که باید همواره توسط طراح مورد توجه قرار گیرند .
