بخشی از مقاله
چکیده
فعالیت گردشگری امروزه به عنوان یکی از مهمترین و پویاترین فعالیتها در جهان مطرح است. در دوران ماگردشگری به عنوان یک واقعیت اجتماعی و یک فعالیت عظیم اقتصادی تبدیل شده است. در این میان گردشگری مذهبی صنعتی است که علاوه بر، برخورداری از امکانات درآمد زایی، اشتغال زاست وبازیابی روانی، آرامش روح، لذت بردن از فضای معنوی، مشاهده جلوه های مختلف آداب و رسوم زیارتی، محصولات معنوی، جلای جان، خیر و برکت، را نیز به دنبال خواهد داشت.
در عرصه ی رفتار گردشگر، اهمیت روز افزون به کودکان به عنوان مصرف کننده و عامل تاثیرگذاردر تصیمیم گیری در مورد انتخاب مقصد گردشگری و رضایت خانواده نمایان است. همچنین بلحاظ اینکه آینده سازان جامعه ما کودکان خواهند بود، هدف از این مطالعه بررسی تاثیر قصههای رضوی بر آشنایی و ارتقای میزان علاقمندی کودکان به سفرهای زیارتی است.
قصه گویی برای کودکان نقش بسزایی در رشد و شکل گیری شخصیتشان دارد. قصه های قرآن کریم و قصه های دینی اثرات تربیتی ارزشمندی بر رشد عاطفی، اخلاقی، اجتماعیو کودکان دارد و منجر به افزایش روحیه پرسشگری و اندیشه ورزی در آنان می شود. داستانها و اشعاری که کودکان می خوانند و می شنوند اثری عمیق در فکر و روحیه ی آنان می گذارد و ایشان را برای رویارویی با مسائل رشد و معاشرت با دیگران آماده می سازد و نیز در درک و فهم مشکلات زندگی آنان را یاری می کند. در حقیقت، از قصه های دینی و قرآنی می توان به عنوان منبع مناسبی در تعلیم و تربیت استفاده کرد و می توان با استفاده از قصهها رضوی و داستان های قرآنی از همان ابتدای کودکی علاقمندی به گردشگری مذهبی را در کودکان ارتقا داد و از این طریق به توسعه اقتصادی نیز دست یافت.
-1 مقدمه
امروزه توسعه و پیشرفت صنعت توریسم به عنوان رویکرد جدید برای توسعه و بهره وری اقتصادی دربرنامه ها و طرح های توسعه مناطق جایگاه ویژه ای یافته است. این صنعت به عنوان یکی ازپردرآمدترین فعالیتهای جهانی دارای اثرات چشمگیراقتصادی اجتماعی و فرهنگی می باشد. گردشگری مذهبی یکی از قدیمی ترین و پررونق ترین گردشگرهای گذشته و حال حاضر درسراسر جهان است که قدمت آن به شکل گیری فرهنگ دینی می رسد .
امروزه گردشگری مذهبی و زیارتی سهم قابل توجهی ازشمارگردشگران را درکشورهایی که زمینه های رشد و اعتلای گردشگری مذهبی را دارا هستند به خود اختصاص داده است. ایران به عنوان یک کشور اسلامی با دارا بودن مرقد مطهر امام رضا - ع - و مرقد مطهر حضرت معصومه - ص - ، به همراه وجودزیارتگاه های فراوان در جای جای کشورمان، با داشتن سابقه کهن مذهبی، برخورداری از اماکن مقدسه ی فراوان مانند امامزاده ها، مساجد، حسینیه ها، مدارس علمی مذهبی ازپتانسیل بالایی درجهت توسعه گردشگری مذهبی برخوردار است.
هنرهای دینی و رضوی از دیرباز یکی از مهم ترین و متداول ترین شاخهای ادبیاتی و تربیتی به شمار می آمده اند و حتّی با ظهور هنرهای جدید، هنوز هم از رواج و رونق نیفتاده اند. یکی از مصادیق بارز هنرهای دینی، قصه های دینی و رضوی می باشد.
قصّه های دینی همواره منعکس کننده دیدگاه پروردگار درباره جهان و عوامل ناشناخته پیرامون او و وسیله انتقال و آموزش آداب و سنن مذهبی، اعتقادات دینی و تاریخ یک نسل به نسل های دیگر بوده است. با قصّههای دینی نه تنها می توان کودکان را با میراث های فرهنگی و آداب اسلامی خود و جهانشناآ ساخت و قدرت تفکّر او را پرورش داد، بلکه می توان با پرورش کودکان با قرآن و قصههای، خانواده و جامعه سالمرا نیز ساخت. لذا این مقاله با نگاه روان شناختی تاثیر قصههای مذهبی و رضوی برکودکان، که طلایه داران آینده هستند و اهمیت قصه رادرآشنایی و ارتقای علاقمندی آنان به مکان های مذهبی و زیارتی مورد بررسی قرارمی دهد.
1-1بیان مسئله
قرآن کریم آنگاه که به بیان صفات بارز مومنین می پردازد چهارمین صفات آنان را "السائحون" - سیاحت کنندگان - بر می شمارد:}التائبون الحامدون العابدون السائحون الراکعون الساجدون الامرون بالمعروف و الناهون عن المنکر و الحافظون لحدود االله و بشر المومنین{ - توبه،. - 112بعضی از مفسران "سیاحت"را به معنای گردش در روی زمین و مشاهده ی آثار عظمت خدا و شناخت جوامع بشری و آشنایی با عادت و رسوم و دانش های اقوام که اندیشه ی انسان را زنده می سازد، دانسته اند - سوقندی،1375،ص. - 14 صنعت گردشگری به لحاظ درآمدزایی وتأثیر دررشد اقتصادی کشورهادرحال تبدیل شدن به صنعت اول درجهاناست، به طوری که بسیاری ازکشورهاباایجادزمینه هاوزیرساختهای مناسب درصددبهره برداری ازمزایای این صنعت هستند.
برای اغلب این کشورهاگردشگری منبع مهمی برای فعالیتهای تجاری،کسب درآمد، اشتغالزایی ومبادلات خارجی محسوب میشود - هابر و لرنر،1998،ص. - 198جهانگردی با انگیزه مذهبی و زیارتی در عصر حاضر رونق زیادی یافته است به طوری که عبادتگاهها، مساجد، آرامگاهها، امامزاده و...هر ساله پذیرای میلیونها نفر زائر به خود هستند. امروزه گردشگری مذهبی به سبب ویژگیهای ساختاری و متمایز خود توانسته خود را در متن گردشگری جهان جای دهد به طوری که حوزه ی نفوذ آن سراسر جهان را فرا گرفته و بر اساس برآوردهای صورت گرفته 0/26در صد از کل جریانهای صورت گرفته به گردشگری مذهبی اختصاص داده شده است
"کودکان" یعنی افراد زیر 12 سال افرادی هستند که به تازگی مورد توجه محققان گردشگری قرار گرفته اند. میکل - - 2003 گزارش میکند که در سفربه جاذبههای گردشگری و تعطیلات خانوادگی به استرلیا این کودکان هستند که نقش عمده ای در تصمیم گیری ایفا میکنند. گرچه والدین - با هم یا جدا - تصمیم میگیرند که کجا بروند اما بیشتر کودکان هستند که نوع فعالیت و ترتیب آن را اثر میدهند - ضرغام بروجنی،1389،ص. - 57این یافتهها نمونههای موجود در ادبیات گردشگری دههی قبل را تایید میکند.به عنوان مثال رایان - - 1992 اشاره میکند که در سایت های باستانی اغلب کودکان هستند که مشارکت مشتاقانه ای در فعالیتها دارند.شرکت بچهها در نمایشها، بازیها، رویدادها میتواند علایق والدین را نیز برانگیزد و زمان بازدید و سفر را طولانی کند و با خرید سوغاتی، مزایای اقتصادی ایجاد کند
قصه گویی به عنوان روشی برای آموزش ارزش های اجتماعی- اخلاقی و مذهبی در نظر گرفته می شود . تأکید افلاطون و ارسطو بر قصه گویی برای کودکان از همین جنبه می باشد : » آن که کاری را با قلب خویش می آموزد یا از طریق هنر قصه گو با آن آشنا می گردد در تمام عمر می تواند آن نوع تربیت را در وجود خویش به کار گیرد.« بیان غیر مستقیم نکات مذهبی و دینی در قصههای قرآنی و رضوی روش مناسبی است که خانواده ها برای آموزش آموزه های اخلاقی و مذهبی می تواند بکار گیرند.
این روش به دلیل ایجاد صمیمیت و دوری از پند و اندرز مستقیم باعث نزدیکی والدین و کودک و نوجوان و تحکیم خانواده ها می گردد.قصه برای توسعه و پیشرفت بچه ها ، مهارت های ادبی آنها ، مهارت های شنیداری و مهارت های مربوط به ایجاد ارتباط آنها مفید است . با ظهور تلویزیون و کامپیوتر ، بسیاری از ما استفاده از تخیلاتمان را متوقف کرده ایم. در حالی که - قصه - و قصه گویی به تخیلاتمان بال و پر می دهد - رحمان دوست،1386،ص. - 21 بنابر این با قصه های رضوی می توان به صورت غیر مستقیم واژه ها و عبارات دینی را به کودکان آموخت و رشد شناختی و اخلاقی کودکان را در این زمینه افزایش داد .
1-2 اهمیت تحقیق
گردشگری مذهبی یکی ازاشکال عمده ی گردشگری است که شامل دیدارازاماکن مذهبی وانجام فرایض دینی ومذهبی است - حیدری چیانه،1387،ص. - 85 امروزه بناهای مذهبی بخشی مهم ازمراجعات مردمی را در کشور به خود اختصاص میدهند و جز پر ببینده ترین بناها به شمار می روند. از همین رو جز جاذبه های اصلی کشور محسوب میشوند و به همین نسبت می بایست بیشتر مورد توجه قرار گیرند - حجت زاده،1383،ص. - 299 شهرمقدس مشهدباجمعیتی بالغ بر5 میلیون نفر،به عنوان دومین کلانشهربزرگ کشورازبرکت وجودحرم مطهرامامرضا - ع - ،هرساله شاهدورودخیل عظیم مشتاقان زیارت مرقدآن حضرت ازاقصی نقاط کشورو همچنین کشورهای مسلمان جهان است
