بخشی از مقاله
چکیده
دردوره دبستان علوم تجربی دارای اهمیت زیادی است و از یک جهت بینش علمی ودقیق برای دانش آموزان پایه گذاری می کند و از سوی دیگر به فهم پدیده ها ودسترسی به حقیقت ها وقوانین منجرمی شود. دانش آموزان دبستانی با دیدگاه صحیح و توانمندی می توانند متفکران و دانش مندان آینده باشند.در این تحقیق بر آن شدیم تا با تاکید برتاثیر علوم تجربی در زندگی،به بررسی روش های تدریس مفید برای افزایش علاقه مندی به علوم و یادگیری بهتر آن بپردازیم.بنابراین نظر سنجی 60 نفردانش آموزان پایه ششم به صورت توصیفی به عمل آمدودر بررسی راه های افزایش علاقه به درس علوم تجربی ازدیدگاه دانش آموزان نتایج نشان دادکه نگرش در رابطه موضوع ودرک آن،بیشترین تاکیدبر به کار گیری روش تدریس آزمایشگاهی وانجام آزمایش بود. سپس روشهای مفهومی وعمیق خواندن و مشاهده وگردش علمی وپرسش گری وتدریس نمایشی ومراجعه به اینترنت اهمیت داشت.وموارد کمتر به تحقیق وبرنامه ریزی ونقش معلم ویادداشت برداری وانگیزه وعوامل جسمی پرداخته شد.
کلمات کلیدی: آموزش، علوم تجربی، روش تدریس فعال، علاقه مندی
-1 مقدمه
زندگی در دنیای امروز،سبب وابستگی انسان ها به وسایل الکترونیکی شده وجذابیت ومدرنیته امروزی،علاقه وانگیزه تحصیل رادر کودکان کمرنگ کرده است. این همه رنگ و جاذبه سبب توجه کودکان به سرگرمی ها واتلاف وقت شده است. بهتر است درس ها وبویژه درس علوم تجربی که در بسیاری از موارد پایه پیشرفت و مدرن شدن انسان است ، مورد توجه قرار گیرد. هر کودک در اطراف خود پدیده های طبیعی وقانون مندزیادی را می بیند که گاهی به آنها توجه میکند وگاه از کنارشان می گذرد.انسان ها بدون علوم تجربی بسیاری از موادوانرژی هاوشناخت طبیعات واز همه مهم تر سلامتی وعلوم پزشکی را نخواهد داشت.معلم علوم در دوره ابتدایی در زمینه های فیزیک وشیمی وزیست شناسی وزمین شناسی ومهم تر از آنها بهداشت وسلامت اطلاعاتی داشته باشد تا مواد وانرژی ومحیط های زنده وغیر زنده را به خوبی تفهیم کند ودانش آموزان بتوانندبا محیط به خوبی ×ارتباط بگیرندوآموزش صحیح وتجربه وشناخت حاصل کنند . نتیجه این موارد پرورش خلاقیت وکنجکاوی دانش آموزان است. دوران ابتدایی ازنظر تربیتی ومراحل رشد بسیار مهم است.علاوه بر آن پایه گذاری یادگیری صحیح واصول فهم درست مطالب انجام می شود.درس علوم تجربی در بین مواد درسی از نظر ارتباط با زندگی دانش آموزان بسیار اهمیت دارد اما به حد کافی مورد استقبال معلمان ودانش آموزان نیست تا با انگیزه لازم وروش های صحیح علمی به آن پرداخته شود. علت این امر ممکن است آشنا نبودن معلمان دوره ابتدایی با روش های فعال تدریس وایجاد انگیزه باشد یا نحوه بیان مطالب در کتب درسی اصولی وبا علاقه مندی کافی نباشد.
-2 سوالات تحقیق:.
پرسش های طرح شده در این تحقیق به صورت زیر است:
-1از چه راه هایی می توان به درس علوم علاقه مند شد؟
-2روش تدریس های مورد علاقه شما برای علوم کدام است؟
-3نظر شخصی خودتان برای یادگیری بهتر علوم چیست؟
-3 پیشینه تحقیق
هر مورد ازمفاهیم مطرح شده در علوم تجربی در اطراف دانش آموزان ملموس ومحسوس قابل دیدن است.بهترین انگیزه کافی برای پرداختن و توجه به آنها با رعایت قواعد آموزش علوم توجه شود.دانش آموزان با تفکر صحیح و با تجربیات بدست آمده خود،می توانند کیفیت بهتر آموزش علوم تجربی را پیشنهاد کنند. منطق دانش آموزان و پیشنهادات آنها در این زمینه می توانند بسیار راه گشا وموثر باشند. با نگاه دیگر بی توجهی وعدم علاقه به علوم تجربی می تواند سبب افت درک و فهم پدیده های شودکه امروزه بدون شیمی ومواد انرژی وقواعد آن، شناخت زمین وموضوعات آن و موجودات زنده گیاه وجانوروشاخه مهم پزشکی در بین آنها زندگی معنا نخواهد داشت. آموزش علوم ، توانایی فکر کردن،تصمیم گیری وشناخت طبیعت و قوانین حاکم آن است. آموزش اصولی وصحیح علوم در ابتدایی موجب ایجاد دید علمی در محیط اجتماعی وطبیعی زندگی می شود.[4] ×راه های نتیجه گرفتن از علوم تجربی باروش های مشاهده و تجربه وآزمایش و استفاده از محیط بهبود می یابد.[8] برای بررسی بیشتر آموزش علوم در دوره ابتدایی ،کشورهای پیشرفته ژاپن وآمریکا راتوجه می کنیم. به عنوان مثال در کشور ژاپن برای آموزش علوم در ابتدایی نکات مهم زیر قابل توجه است. اهداف مورد نظر در آموزش علوم دوره ابتدایی ژاپن وبرنامه درسی آنها عبارتند از:
-رشد توانایی در حل مسئله.
-علاقه به طبیعت وانس گرفتن با آن.
درک پدیده هاواشیائ طبیعی. در ژاپن در ادامه دوره ابتدایی ،دردوره راهنمایی هدف افزایش رشد وتوانایی دانش آموزان در زمینه نگرش های علمی وعمیق ترفکر کردن ،درک آنها از پدیده های مشاهده شده در طبیعت است.دانش آموزان باکنجکاوی درطبیعت و مشاهده وآزمایش موجب رشد نگرش وافکار خود می شوند. در ژاپن آموزش مهارت های دانشی و عملکردی سبب خلاقیت و نوآوری می شود و دانش آموزان فعالانه در مهارت حل مسئله شرکت می کنند.[3] در بررسی دیگر در کشور آمریکا در دوره ابتدایی برای آموزش علوم بیشترین توجه به تحریک حس کنجکاوی و مسئله یابی است بویژه در پایه دوم این روش بیشترین کاربرد رادارد.[2] همچنین استعداد دانش آموزان ایرانی بسیار قابل توجه است.از مطالعه میدانی تیمز آمده است که دانش آموزان ایرانی از نظر به خاطر سپردن وفهمیدن در سطح نسبتا بالایی قرار دارنداما مهارت های تجزیه تحلیل و ساختن فرضیه و حل مسئله باید در آنها تقویت شود.[7] آموزش علوم راه های مناسبی دارد، بهتراست روش ها ارائه مستقیم مطالب نباشد. اگرچیزی را به کودک مستقیم بیاموزیم،مانع ×رشدخلاقیت وکشف و ابداع او شده ایم..[1]
-4 روش تحقیق:
برای درک روش های مهم مورد نظر دانش آموزان برای تدریس و فهم بهتر علوم در پایه ششم یکی از دبستان های تهران پرسش ×نامه توصیفی بررسی شد. در این تحقیق ابتدا بانمایش و آزمایش ومشاهده و دقت در مفاهیم و کار گروهی و اطلاعات شبکه های مجازی و هرنوع جمع آوری اطلاعات آشنایی لازم صورت گرفت. لازم به یاد آوری است که بسیاری موارد را خود دانش آموزان مطلع بودند و فقط مرور انجام شد.مثلا مشاهده علمی سوختن شمع و دقت در پدیده های فیزیکی و شیمیایی آن ویادداشت وگزارش اجرا شد.یا درمورد دیگر نمایش حالت های مواد و فاصله و انرژی و جنبش مواد با کنار هم ماندن چند نفر شبیه سازی شد که فهم این مطالب را آسان کرد و مورد استقبال دانش آموزان قرار گرفت.
با توجه به این مرور و تکرار مختصر روش تدریس های فعال علوم از دانش آموزان خواسته شد هر فرد چند روش فهم بهتر وعلاقه مندی بیشتر را انتخاب کند و سپس دانش آموزان نظر خود را به صورت یادداشت نوشتند و در آن به روش های مورد علاقه خود برای یادگیری بهتر، اشاره کردند. دسته بندی مهم ترین روش های شناخته شده آنها انجام شد و مشخص شد روش
های مورد تائید آموزش علوم نزد دانش آموزان شناخته شده بود. روش آزمایش و مفهومی و عمیق خواندن و مشاهده وگردش علمی وپرسش گری و نمایش، بیش از بقیه روش ها توصیه شد که همه آنها از روش های تدریس فعال علوم تجربی هستندوبه ×کار گیری آنها می تواند کلاس درس با نشاط و دارای تفهیم بهتر ایجاد کند که نتیجه بهتر نیز حاصل خواهد شد.
