بخشی از مقاله
چکیده
به منظور ارزیابی تاثیر استفاده توام از روش کنترل علف های هرز و روشهای متفاوت خاکورزی بر تراکم و وزن خشک علف های هرز مزرعه پنبه، آزمایشی در سال 1391 در شهرستان بشرویه با استفاده از طرح اسپیلت پلات بر پایه بلوک های کامل تصادفی به اجرا درآمد. فاکتور های آزمایش شامل روش خاکورزی پنبه به عنوان فاکتوراصلی در 3 سطح شامل: خاکورزی مرسوم - گاوآهن برگردان دار - ، بیخاکورزی و کمخاکورزی - چیزل + دیسک - و روشهای کنترل علفهای هرز در 5 سطح - علفکش تری فلوکسی سولفورون سدیم به میزان 10، 15 و 20 گرم در هکتار، به همراه تیمارهای وجین و عدم کنترل علفهای هرز - به عنوان فاکتور فرعی در 4 تکرار انجام شد.
نتایج آزمایش نشان داد که اختلاف معنی داری میان روش های مختلف کنترل علف هرز از نظر تراکم علف هرز وجود دارد. بیشترین و کمترین تراکم کل علف هرز - باریک برگ، پهن برگ - به ترتیب مربوط به تیمار عدم کنترل و وجین بود. بیشترین کاهش تراکم کل علف های هرز - باریک برگ و پهن برگ - پس از وجین در تیمار 20 گرم انووک در هکتار مشاهده شد. بیشترین و کمترین تاثیر سم انوک روی علف هرز به ترتیب در خاکورزی مرسوم و کشت مستقیم بود.
مقدمه و هدف
سطح زیر کشت پنبه در ا یران در گذشته های نه چندان دور بیش از 400000 هکتار بود و آن را طلای سفید می نامیدند. اما در سالهای اخیر به دلایل مختلفی سطح زیر کشت آن کاهش یافته و در سال 1385 به کمتر از 150000 هکتار رسیده است. یکی از دلایل این کاهش، هزینه های بالای تولید و از جمله کنترل علفهای هرز آن است. زیرا به طور متوسط 12 درصد از هزینه های تولید را کنترل علفهای هرز در بر میگیرد
علفهای هرز در کنار سایر عوامل بازدارنده رشد گیاه، از عملکرد محصول می کاهند. وجود علف های هرز سبز در مزرعه پنبه در دوران رسیدگی محصول موجب کاهش کیفیت الیاف پنبه می گردد .
علفکشها امروزه به دلیل کارایی و صرفه اقتصادی، نقش محوری در مدیریت علفهای هرز ایفا میکنند و به طور گسترده مورد استفاده قرار میگیرند .
به رغم مشکلات زیست محیطی که برای علف کش ها ذکر شده است، این ترکیبات هنوز هم از اجزای مهم مدیریت تلفیقی علف های هرز بشمار می روند. تریفلوکسی سولفورون سدیم در ایران علف کشی جدید است که نتایج حاصله مبین تاثیر خوب علف کش در کنترل طیف وسیعی از علف های هرز پهن برگ و کشیده برگ و خصوصا اویار سلام بوده است . - 4 - این علف کش پس رویشی بوده و مستقیما بر روی علف های هرز و گیاه پنبه پاشیده می شود. تریفلوکسی سولفورون سدیم انتخابی و سیستمیک است که از طریق برگ و ریشه ها جذب می شود
علف کش بین مرحله2 تا 8 برگی پنبه توصیه شده اما در مرحله 5 تا 8 برگی بیشترین تاثیر را در کنترل علف های هرز داشته است . تری فلوکسی سولفورون سدیم با نام تجاریاِنوُک در دوزهای مختلفی قابل توصیه است. در ایران میزان قابل توصیه این علف کش 15 تا 20 گرم تری فلوکسی سولفورون سدیم WG 75به همراه سیتوگیت دو در هزار در یک هکتار در مرحله 5 تا 8 برگی پنبه می باشد .
از طرفی سیستم های خاک ورزی حفاظتی - کم خاک ورزی و بدون خاک ورزی - نیز از روش های کنترل علف های هرز می باشد .نتایج تحقیقات مختلف حاکی از آن است که خاکورزی حفاظتی در مقایسه با خاکورزی مرسوم تاثیرات بسزایی بر روی ویژگی های اکولوژیک مزارع از طریق تاثیر بر فراهمی عناصر غذایی، وضعیت و موقعیت مکانی بذور علف هرز و ترکیب و تراکم آن ها دارد و از طریق تاثیر بقایای گیاهی بر محیط جوانه زنی بذور در خاک، تاثیر رطوبت و دمای خاک و تغییر توزیع بذور علف های هرز در خاک باعث تغییرات در فلور علف های هرز می شود .
تجمع ماده خشک در سطح خاک در سیستم بدون خاکورزی ممکن است فعالیت بیولوژیکی را بوسیله سطوح بالاتر باکتری ها، قارچ ها و آ نزیم ها و حشرات و کرم های خاکی افزایش دهد بنابراین ممکن است در چنین شرایطی در سیستم بدون خاکورزی قوه نامیه بذور علف های هرز در سطح خاک کاهش یابد. در خاکورزی مرسوم، بقایای محصول قبلی به زیر خاک برگردانده و یا سوزانده می شوند در حالیکه در خاکورزی بدون شخم و حفاظتی، تمام یا بخشی از بقایا در سطح خاک باقی می ماند. وجود مشکلات در کنترل مکانیکی همراه با اثر بخشی موثر و وسیع کنترل شیمیائی سبب گردیده است که محققین و زارعین توجه بسیاری به کنترل شیمیایی علف های هرز در محصولات کشاورزی و از جمله پنبه داشته باشند
در این پژوهش علفکش جدید انووک به صورت تلفیقی با روشهای خاکورزی استفاده شد تا بتوان اثرات بیشتری از آنها را در کنترل علفهای هرز مزارع پنبه بدست آورد.
تئوری و پیشینه تحقیق
روش های مختلف خاکورزی از طریق تاثیر بقایای گیاهی بر میزان رطوبت، دما و نور بر نوع و تراکم علفهای هرز اثر می گذارد و با ایجاد آشیان های اکولوژیک که برای برخی از علفهای هرز مطلوب و برای برخی دیگر نامطلوب است، موجب تغییر در تنوع علف های هرز منطقه می شوند . - 6 - از میان 10 علفهرز مهم مزارع پنبه تقریبا دو سوم آن ها گونه های علفهرز پهن برگ و یک سوم آن ها علفهای چمنی یا جگن ها می باشد - لیون - . خسارت علفهای هرز در مراحل مختلف رشد پنبه مشهود است و باعث کاهش عملکرد پنبه می شوند
در حال حاضر در اغلب نواحی ایالت متحده آمریکا سیستم های کشاورزی بدون خاکورزی و حداقل خاکورزی رایج گردیده، که ممکن است یک روش موفق برای کاهش میزان ذخیره دانه علفهای هرز در خاک باشد . مقدار بقایای گیاهی در سطح خاک تحت تاثیر نوع شخم قرار می گیرد. نتایج تحقیقات مختلف بیانگر این مطلب است که روش های مختلف خاکورزی از طریق تاثیر بقایای گیاهی بر محیط جوانه زنی بذور در خاک، تغییر رطوبت و دمای خاک و تغییر توزیع بذور علف های هرز در خاک باعث تغییرات در فلور علف های هرز می شود .
وود - 2002 - گزارش کرد که دوره تحمل پنبه در حضور علف های هرز یکساله بدون کاهش عملکرد 8 هفته و دوره عاری از علفهای هرز مورد نیاز برای جلوگیری از کاهش عملکرد پنبه 6 هفته می باشد . افزایش عملکرد و اجزای عملکرد، از مواردی می باشد که با کنترل علفهای هرز به وسیله یکی از روش های شیمیایی، زراعی و روش های تلفیقی حاصل می شود.
مواد و روش ها
این آزمایش در سال 1391 در شهرستان بشرویه واقع در خراسان جنوبی انجام گرفت. شهرستان بشرویه با عرض جغرافیایی 33, 54" شمالی و طول جغرافیایی"57 , 27 شرقی و ارتفاع 885 متر از سطح دریا قرار گرفته است. آزمایش با استفاده از طرح کرتهای خرد شده بر پایه بلوک های کامل تصادفی در 4 تکرار انجام شد. فاکتور اصلی، روش خاکورزی در 3 سطح شامل: خاکورزی مرسوم - شخم با گاوآهن برگرداندار - ، سیستم بیخاکورزی و کمخاکورزی - چیزل+دیسک - و فاکتور فرعی، روشهای مختلف کنترل علفهای هرز در 5 سطح شامل: استفاده از علفکشاِنوُک به میزان 10، 15 و 20 گرم در هکتار، به همراه شاهد عاری از علف های هرز - کنترل کامل علف های هرز به صورت وجین دستی طی چند نوبت - و شاهد آلوده به علفهای هرز - عدم کنترل علف های هرز - بود.
در زمین محل اجرای طرح در سال قبل گندم کشت شده بود. میزان کود مورد نیاز بر اساس 100 کیلوگرم نیتروژن و 150 کیلوگرم فسفات آمونیوم در هکتار و با توجه به مساحت زمین زیر کاشت، 250 کیلوگرم نیتروژن و300 کیلوگرم فسفات آمونیوم بود.
کود نیتروژن بصورت سرک در 4 مرحله - زمان کاشت، مراحل 6-4 برگی، شروع غنچهدهی و شروع گلدهی - و کود فسفاته همزمان با کاشت مصرف شد. عملیات آماده سازی زمین در روش خاکورزی مرسوم پنبه، شامل: شخم با گاوآهن برگردان دار، دیسک، تسطیح و ایجاد جوی بود و تمام بقایای محصول قبل با خاک مخلوط شد. در سیستم بیخاکورزی، بلافاصله با استفاده از دستگاه کشت مخصوص بیخاکورزی - بذر کار کودکار نوتیلیج - ، فرایند کاشت بذر های پنبه در میان 100 درصد بقایای محصول قبل که در سطح خاک قرار دارند، انجام گرفت.
در سیستم کمخاکورزی نیز با استفاده از گاوآهن های چیزل زمین شخم زده شد بطوریکه %30 از بقایای گندم سال قبل روی سطح خاک باقی مانده و بقیه با خاک مخلوط ، سپس فرآیند کاشت با دستگاه ردیف کار انجام شد. طول کرت اصلی کاشت 5 متر و عرض آن 26 متر بود و کرت های فرعی با طول 5 متر و عرض 5 متر بصورت تصادفی در داخل کرت اصلی قرار گرفت.
هر کرت آزمایشی فرعی شامل 14 ردیف کاشت و با فاصله 35 سانتی متر از یکدیگر و فاصله بین کرت ها نیز یک ردیف کاشت در نظر گرفته شد. در تمام کشت های پنبه در این شهرستان، بدلیل دماهای بسیار بالای روزانه در طی فصل رشدی پنبه و با هدف کاهش تبخیر آب از خاک، فواصل بین ردیف ها در کشت پنبه 35 سانتی متر در نظر گرفته می شود. برای هر کرت یک جوی آب و فاضلاب جداگانه در نظر گرفته شد. برای کاشت پنبه از رقم ورامین و به میزان30 کیلوگرم از بذر دلینته برای هر هکتار استفاده شد. در هر سه سیستم خاکورزی، بلافاصله بعد از کشت، آبیاری اولیه صورت پذیرفت و تا پایان فصل رشدی آبیاری با فواصل هر هشت روز یکبار انجام گرفت. پس از اطمینان از استقرار بوته ها در مرحله 4 تا 5 برگی عملیات تنک صورت گرفت.
با توجه به تراکم و سرعت رشد بالای علفهای هرز مزرعه در مقایسه با بوتههای پنبه، با رسیدن پنبهها به مرحله پنج و شش برگی، سمپاشی کرتهای آزمایشی با غلظتهای مشخص شده علفکش تری فلوکسی سولفورون سدیم توسط سمپاش کتابی پشتی تلمبه از بغل و نازل تی جی با فشار دو بار و 400 لیتر آب در هکتار انجام گرفت. در طول فصل رشد مبارزه علیه آفات شته - - Aphis gossypi، تریپس - Thrips flavus - ، عسلک - Bemisia tabaci - و سنک پنبه - Oxycarenus hylipennis - با آفتکش های مناسب - متاسیستوکس و لاروین - انجام شد. شناسایی علف های هرز غالب در هر کرت و محاسبه تراکم آن ها با استفاده از نمونه گیری حاصل از دو کوآودرات ثابت 50* 50 سانتی متری در بین دو پشته در هر کرت در قبل از سمپاشی - مرحله 4 و 5 برگی پنبه - و 15 و 30 روز پس از سمپاشی درانجام گرفت.
تعیین وزن خشک علف های هرز سمپاشی شده با استفاده از کوآدرات پرتابی 50*50 سانتی متری از علف های هرز کرت های آزمایشی انجام شد. پس از کف بر کردن علف های هرز مربوط به هر یک از کرت های آزمایشی، علف های هرز بصورت جداگانه به آون با دمای 72 درجه سانتی گراد منتقل و وزن خشک آن ها پس از 48 ساعت با ترازوی دیجیتالی با دقت 0/01 گرم تعیین شد. تجزیه آماری با استفاده از برنامه SAS ویرایش هشت و مقایسه میانگین صفات مورد ارزیابی با آزمون LSD در سطح احتمال 5 درصد انجام گردید.
